Người ta gọi những đặc sản chế biến từ côn trùng, dế, ve, cà cuống, bò cạp, rết, nhện… là thức ăn nhanh kiểu Campuchia. Những món côn trùng được chiên, xào, nấu… bày bán khắp nơi ở xứ xở chùa tháp là một mảng ẩm thực thú vị, đầy cảm giác đáng để khám phá và thưởng thức.
Khắp xứ Chùa Tháp đâu có chợ, chỗ ấy có món côn trùng là sản vật độc đáo của riêng từng địa phương. Từ quê ra tỉnh, từ thành thị đến nông thôn, chợ nào cũng có bán côn trùng chiên xào nấu nướng. Ngay ở Poipet giáp xứ Thái, tối khuya gần 10 giờ mà bà chủ vẫn ngồi bảnh choẹ chiên mớ dế mới thu được của bạn hàng hồi chiều, bán lai rai cho dân ăn hàng khuya. Còn nếu qua đất bạn ngã cửa Mộc Bài, cập phà Neak Loeung sẽ thấy nườm nượp người bán hàng rong đội thúng, rổ trên đỉnh đầu với lủ khủ là dế, ve, cà cuống… chiên giòn thơm phức rao bán tấp nập. Thế giới của món ẩm thực côn trùng bắt đầu.
Côn trùng bán dạo
Ngã ba nhền nhện
Trên con đường di sản (quốc lộ 6) từ Phnôm Pênh đi Siêm Riệp, ngã ba Skun ở giữa lộ trình được coi là khu chợ bán thức ăn nhanh kiểu Campuchia tập trung gần 20 phụ nữ chuyên bán côn trùng bắt được trong vùng, đặc sản nhất là món nhền nhện. Một con nhện đen to bằng ngón chân cái chiên mọng mỡ giá 1,000 ria (4.000 đồng tiền Việt). Cái giống nhện độc này ngoài tự nhiên khi chưa bẻ răng thì kinh khủng, nhưng khi đã bị thợ bắt nhện bẻ đi hai cái nanh, nhện mất vũ khí chiến đấu nên chỉ còn biết đặt đâu bò đấy, trở thành vô hại, và với dân nhậu thì món nhện chiên là cao cấp nhất trong các loại côn trùng như dế, bò cạp. Nhện mùa cuối năm thường đeo bọc trứng, bụng to căng, chắc, ướp tẩm gia vị chiên kỹ ăn béo ngậy, ngọt thơm một cách kỳ lạ, khác xa với vẻ ngoài dị hợm mà ai nhìn lần đầu cũng thật khó có can đảm bỏ vào mồm nhai.
Côn trùng bán ở ngã ba Skun
Ở ngã ba Skun ngoài món nhện chiên, còn có bán cả nhện đen sống bỏ đầy cả xô, con nào con nấy to đen trùi trũi, chân cẳng loằng ngoằng đầy lông nhìn chết khiếp. Lại có cả giống nhện màu hung hung đỏ, người ta gọi là nhện lửa, dáng ngoài có nhỏ con hơn nhện đen nhưng có nọc độc hơn, chiên ăn ngon hơn vì thịt chắc và béo ngậy hơn nhện đen. Giống nhện này dân bản xứ rất khoái, vì ngoài chế biến món nhậu, nghe đồn còn là phương thuốc hữu hiệu trị tê thấp nhức mỏi, đau lưng đau gối, “ông uống bà khen”… Người dân Campuchia mỗi khi có dịp đi ngang ngã ba này thường chọn mua mớ nhện lửa còn sống bò lổn nhổn, tất nhiên đã được bẻ răng, nếu không chỉ một cú chích dính hai cái dấu đỏ như son trên da thịt, vài phút sau thì toàn thân tê dại, mạng sống khó bảo tồn, đem mớ nhện còn sống thả luôn vào rượu, nhện say rượu, phun nọc độc biến rượu trắng thành một dung dịch màu xanh lè, cứ ngâm thế dăm ba tháng là ngửa ra nhâm nhi và coi đó như một thứ thần dược.
Du khách chọn mua côn trùng
Vương quốc dế
Trong các món thức ăn nhanh côn trùng, dế là món phổ biến nhất và được bày bán nhiều nhất khắp xứ Campuchia. Không giống như ở ta, dế bên xứ bạn không nuôi công nghiệp mà chỉ “gặt hái”, bốc hốt ngoài tự nhiên. Vùng “kinh đô” của các loài dế ấy là tỉnh Kompong Cham, cách thủ đô Phnôm Pênh độ 150km trên đường hướng về Angkor. Đang mùa khô, dù chưa phải mùa thu hoạch dế, nhưng rải rác khắp các cánh đồng tỉnh Kompong Cham vẫn có những tấm bạt nylon trắng căng ngang trên treo cái bóng đèn neon bật sáng nhờ nhờ để dụ dế. Kompong Cham dế nhiều nhất xứ, bởi lý giải khi dế ở vùng biển hồ Tonle Sap gần đó sinh sản, đến mùa lụt, dế phải tìm vùng đất cao hơn để trú ngụ, tỉnh Kompong Cham nằm trên con đường thiên lý dế ấy.
Người dân Kompong Cham vô tình lượm được bí kíp, đến mùa nước nhà nhà, người người tối đêm ra đồng hốt dế về đem bán. Gọi là hốt đúng nghĩa, bởi khi dế thấy ánh đèn bay xà vào, đụng tấm bạt nylon rớt xuống cái hố đựơc đào sẵn như cái bẫy trong chứa nước, dế ướt cánh hết bay, dính cả chùm đen kịt dưới hố, người dân chỉ làm mỗi động tác thấy hố gần đầy hốt dế bỏ bao, cân ký bán kiếm tiền. Vựa dế tự nhiên này cung cấp dế cho khắp xứ Campuchia. Cả vùng Kompong Cham đến mùa lụt, tự nhiên được bà mẹ thiên nhiên ban tặng cho một sản vật độc đáo, đặc trưng khác ngoài cày cấy là dế – một mùa thu hoạch không phải tốn công gieo trồng.
Ngay trước hoàng cung ở thủ đô Phnôm Pênh chiều đến cũng đầy dẫy các gian hàng bán món thức ăn nhanh là côn trùng chiên nấu. Từ già trẻ lớn bé, ai đi ngang dãy hàng ăn nhanh này cũng khó mà cưỡng lại vị giác đang gai gai trong miệng để rồi phải móc túi mua ít thì nửa lon dế cơm chiên, hay nhặt đôi con nhện, bẻ đầu con cà cuống bỏ mồm nhai rau ráu, chèm chẹp miệng cảm cái vị ngọt ngọt, the the cay của gia vị tẩm ướp, cùng với béo ngậy của thịt côn trùng. Chuyện thưởng thức món ăn nhanh ngay trung tâm thủ đô, bên dòng Mekông gió mát rười rượi kể cũng là thú vị của người dân bản xứ và những vị khách lữ hành phương xa.
