Một ly, nói chuyện đàng hoàng
Hai ly, nói đía, nói quàng, nói xiên
Ba ly, nói ngả nói nghiêng
Bốn ly, miệng lưỡi huyên thuyên nói xằng
Năm ly, toàn nói lăng nhăng
Sáu ly, khật khưỡng nói trăng nói trời
Bảy ly, nói lẫn khóc cười
Tám ly, nói lộn tiếng người, tiếng ma
Chín ly, nói lại nôn ra
Mười ly, chẳng biết là ta nói gì
Những ngày đầu năm mới chúng ta có nhiều dịp uống rượu vui xuân, trong gia đình hay cùng bè bạn, đôi khi quá mức bình thường, dễ đi đến tình trạng nguy hại.
Uống liền một hơi nhiều ly rượu là nguyên nhân chính gây ra ngộ độc vì rượu. Đôi khi còn vì vô ý uống nhầm phải những sản phẩm trong nhà có chứa chất cồn (alcohol).
Alcohol xuất hiện dưới nhiều hình thức:
– Isopropyl alcohol trong cồn để lau sát trùng, trong các loại lotions và một số sản phẩm để lau chùi trong nhà.
– Methanol có trong sơn, trong những chất dùng để hoà tan (gọi là dung môi, solvents) và nước chống đông đá dùng trong xe cộ (antifreeze).
– Ethanol, có trong các loại rượu, nước súc miệng và một số thuốc men.
Thực phẩm cần nhiều giờ để tiêu hóa, nhưng khi ta uống rượu, chất alcohol thấm ngay vào máu, trước các dưỡng chất khác, và phải mất nhiều giờ thân thể mới loại trừ ra được.
Đa số chất alcohol được gan chuyển hóa. Gan cần khoảng 1 giờ để chuyển hóa một drink rượu. Một drink bằng:
12 ounces = 355 mililiters bia,
5 ounces = 148 mililiters rượu vang,
1.5 ounce = 44 mililitters rượu mạnh 80 độ.
Rượu pha chế có thể chứa nhiều alcohol hơn và cần nhiều thời gian hơn. Tuy nhiên, mức độ chuyển hóa của gan còn tùy thuộc từng người và nhiều yếu tố khác. Nói chung, uống liên tục một lượng rượu lớn (quá 5 drink trong một tiếng đồng hồ) là đưa chất độc vào cơ thể.
Triệu chứng ngộ độc vì rượu
– Lú lẫn, mê man – Ói mửa – Thở chậm (mỗi phút thở ít hơn 8 nhịp) – Thở không đều (có khoảng cách hơn 10 giây giữa hai nhịp thở) – Da nhợt nhạt – Thân nhiệt thấp – Bất tỉnh
Không phải ai bị ngộ độc đều có tất cả những triệu chứng nói trên. Người bất tỉnh khi uống rượu hoặc lay không tỉnh, có nguy cơ tử vong, nên gọi ngay 911 để được cấp cứu. Đừng để người đó nằm một mình, đừng ép cho ói mửa, vì có thể chất alcohol rơi vào phổi, gây thêm nguy hiểm.
Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ngộ độc
– Tuổi: Đa số tử vong vì ngộ độc rượu xảy ra cho lớp người từ 35 đến 54 tuổi. Khi lớn tuổi, ta không chuyển hóa rượu nhanh như khi còn trẻ.
– Phái tính: Ngộ độc rượu thường xảy ra cho phái nam hơn phái nữ. Tuy nhiên, nếu uống ngang nhau, phái nữ dễ bị hậu quả của rượu hơn vì cơ thể sản xuất ít hơn loại enzyme làm chất alcohol chậm đi vào bao tử.
– Cân nặng: Thân thể nhỏ và gầy ốm, càng dễ hấp thụ alcohol nên dễ bị ngộ độc. Trẻ nhỏ chỉ cần uống nhầm phải nưóc súc miệng (mouthwash) cũng đủ nguy hiểm.
– Sức khỏe tổng quát: Người có bệnh tim mạch dễ bị hậu quả tai hại của rượu. Người bị tiểu đường có thể thấy mức đường trong máu xuống thấp đến mức nguy kịch lúc đang uống rượu, có khi kéo dài 12 tiếng đồng hồ sau đó.
– Thực phẩm: Uống rượu khi ăn có làm chậm đôi chút nhưng không ngăn được chất alcohol đi vào máu.
– Thuốc uống: Chất alcohol có thể kết hợp với một số thuốc ta uống trị bệnh để làm gia tăng lưọng alcohol lên đến mức nguy hiểm.
– Thói quen: Uống rượu thường xuyên có thể quen với rượu, nhưng cũng không thoát khỏi chứng ngộ độc và các biến chứng nguy hiểm.
– Tốc độ: Càng uống nhanh càng dễ bị ngộ độc. Tuy có ngừng sau khi đã uống vài drinks, mức độ alcohol cũng tiếp tục lên cao.
Những biện pháp đề phòng
– Uống rượu vừa phải. Nữ không nên quá 1 drink một ngày, nam không quá 2 drinks. Khi uống, nên khoan thai, vừa để thưởng thức, vừa tránh nguy hại.
– Đừng uống rượu khi bụng đói. Bao tử trống dễ làm alcohol hấp thụ nhanh vào máu. Người bị tiểu đường nên vừa ăn vừa uống để tránh mức đường trong máu xuống thấp.
– Nói chuyện với con cái còn trong lớp tuổi teen về nguy hại của rượu. Đa số các vụ chè chén say sưa đều xảy ra trong lớp tuổi từ 25 và giảm đi sau đó.
– Để các sản phẩm có chứa alcohol (thuốc men, mỹ phẩm, nước súc miệng…) vào nơi an toàn nếu trong nhà có trẻ nhỏ.
TM