Tác giả giữa Sa Mạc Trắng
Đêm. Thị trấn Las Cruces (New Mexico) đìu hiu đến lạ lẫm trong cảm giác của hai lữ khách. Giấc ngủ qua đêm trong căn phòng trọ xập xệ – sự lựa chọn không thể khá hơn ở một thị trấn heo hút, tạm thư giãn cường độ căng thẳng tứ chi sau một ngày dài phiêu lưu trên đỉnh núi Madera Canyon (Arizona).
Một ngày mới. Vẫn luôn hối hả với lịch trình săn ảnh.
Xa lộ US70 từ Las Cruces đến White Sands dài 45 dặm bắt đầu bằng một con dốc dài bắc ngang qua dãy núi San Andres Mountains.
Chiếc xe dần tiến vào vùng Sa Mạc Trắng, vòng vèo hơn 8 dặm đường mòn. Quanh vùng đều có những bảng điều lệ nghiêm cấm không được lấy cắp cát hay tất cả động/thực vật.
Mặt trời dần nhú trên đỉnh núi San Andres Mountains. Vài vũng nước đọng, dấu tích của trận mưa đêm. Mặt cát chưa lẫn dấu chân người, chỉ ngoằn ngoèo hàng chữ X lưu lại trên cát trắng dấu chân của loài chim Roadrunner.
Cổng vào White Sands National Monument
Andy tỉ mỉ đánh dấu trên bản đồ hướng dẫn. Điểm dừng đầu tiên ở Dune Life nature trail. Hăm hở đôi chân trần trên những đồi cát cao hơn 30 feet, tôi vốc từng bụm cát trắng trong lòng bàn tay, cảm giác từng hạt cát sa mạc rời rạc. Cát miền sa mạc không dễ lún như cát biển vì nguyên chất không có đất đá lẫn lộn. Cát biển được cấu tạo bằng những tinh thể thạch anh cứng (quartz), cát ở White Sands được cấu tạo bằng hợp chất vôi/lưu huỳnh (công thức hóa học CaSO4*2H20 hydrous calcium sulfate) mềm hơn và dễ tan trong nước. 250 triệu năm trước, chất thạch cao (gypsum) đã có sẵn ở đáy biển cạn ở vùng này. Khi dãy núi Rocky Mountains được hình thành khoảng 70 triệu năm trước, chất thạch cao đã được nâng lên theo dãy núi. Trải qua nhiều giai đoạn đông đá và tan chảy – ướt và khô, thạch cao bị phân hủy thành những phân tử nhỏ như hạt cát đủ nhẹ để được gió thổi lăn đi. Lúc mới, những hạt thạch cao này trong suốt; sự va chạm trong lúc gió thổi đã làm những hạt thạch cao bị trầy trụa; sự phản chiếu ánh sáng của những vết trầy này làm cát thạch cao có vẻ trắng đặc biệt.
Hai tay săn ảnh vẫn đang háo hức săn tìm một loài bò sát hiếm quý chỉ tìm thấy được duy nhất trong miền Sa Mạc Trắng là loài thằn lằn trắng không tai (Bleached Earless Lizard) đã tiến hóa thành trắng để ngụy trang trong cát. Sa Mạc White Sands có diện tích rộng 275 dặm vuông, điều kiện tự nhiên mang đặc tính riêng biệt và trở thành một triển lãm thu hút về quá trình tiến hóa của động vật. Những nhà tiến hóa sinh vật học đã bỏ công nghiên cứu động vật ở White Sands suốt hơn 50 năm qua.
Mặt trời lên cao. Nắng lóa mắt. Cặp kiếng mát Ray-Ban vẫn chưa đủ “ép phê” bởi tia tử ngoại miền sa mạc. Sự điều tiết quá độ của thị giác dưới điều kiện ánh sáng chói chang, chợt chập chờn ảo giác về sắc màu, hình dạng. Mồ hôi, cát, kem chống nắng – thứ hỗn hợp rin rít tạo cảm giác bức bối thịt da. Hàng giờ kiên nhẫn quan sát. Vẫn chưa chút may mắn với “thằn lằn trắng không tai”; đến cả chim chóc hay những động vật như thỏ, nhím, chồn cũng lẩn trốn trong hang để tránh nắng chờ đến tối khi nhiệt độ xuống thấp mới ra kiếm ăn (tương tự môi trường sống ở những vùng sa mạc khác).
Lác đác những cây Yucca tựa những chùm lan trắng lẫn trong tuyết, thân lá vươn thẳng trong nắng cát sa mạc, mỗi năm cây mọc hơn 1 foot để tránh sự vùi lấp của cát vùng này.
Vẻ đẹp của loài hoa dại Yucca trên sa mạc
Vẻ đẹp của loài hoa dại như tiềm ẩn sức sống mãnh liệt giữa sa mạc khô cằn, chút suy ngẫm về công dụng của rễ cây Yucca được chế biến thành shampoo dầu gội đầu chính hiệu của thổ dân da đỏ!
Tôi loay hoay chụp cận cảnh “chân dung” mấy con bọ bò lổn ngổn trên cát. Andy thoắt đã mất hút sau những đồi cát mênh mông. Giữa sa mạc, mơ chi một cái nhà vệ sinh, chốn vắng dẫu chỉ ta với trời bơ vơ vẫn chút hổ thẹn với ý thức tự chủ!
Tiếp nối hành trình hơn 6 dặm. Cát trải trắng xóa như những lớp tuyết phủ trên mặt đường, những đụn cát tấp gọn bên lề đất trông như những đống tuyết. Miền ký ức lẫn lộn những cảm xúc bồi hồi, chợt liên tưởng đến mùa Đông đằng đẵng dài sống trên xứ tuyết Minnesota, tôi và cả một trời kỷ niệm…
Đi dăm phút lại vòng vèo quanh Sunset Stroll, địa điểm xem cảnh hoàng hôn trên Sa Mạc Trắng. Andy háo hức bàn thảo kế hoạch lưu lại khi trời sẩm tối để ghi nhận những hình ảnh ngoạn mục của đêm trăng tròn ở White Sands. Tôi ậm ừ. Mắt lập lòe đom đóm.
Hoàng hôn trên Sa Mạc Trắng
Hai giờ đồng hồ sau. Kết thúc đoạn cuối của Dune Drive, hai bộ hành chuẩn bị chu đáo để lội bộ vào Alkali Flat Trail. Tôi tăng cường vài chai nước lọc, mấy trái táo tươi. Hơn nửa tuýp kem chống nắng thoa loang lổ khắp mặt mũi, tứ chi; độ ẩm trong không khí khô, cơ thể sẽ bị mất nước nhanh chóng nếu thiếu tác dụng của kem chống nắng, và dẫu có trang bị mũ nón vẫn có thể bị phỏng nắng. Tôi dù chẳng mấy chăm chút “vẻ đẹp hình thể”, cũng ngần ngại sự tàn phá dung nhan của khí hậu khắc nghiệt miền sa mạc.
Hai chúng tôi đọc kỹ bảng hướng dẫn và ghi danh vào một tấm bìa cứng (clipboard) trước khi tiến vào con đường mòn Alkali Flat Trail. Sự quan trọng của việc ghi danh với giờ vào/ra giúp nhân viên White Sands trong việc tìm kiếm những người bị thất lạc trên sa mạc; điều cần lưu ý là phải trở lại trước lúc mặt trời lặn và cẩn thận với tác hại nguy hiểm, không dùng tay chạm vào những mẫu thử nghiệm bằng kim loại nếu thấy ở dọc đường. White Sands National Monument và căn cứ không quân Holloman AFB được bao gồm với khu vực White Sands Missile Range rộng 4,000 dặm vuông – nơi được dùng thử vũ khí thí nghiệm và kỹ thuật không gian từ những năm cuối Đệ Nhị Thế Chiến (trái bom nguyên tử đầu tiên đã được cho nổ trong một cuộc thí nghiệm vũ khí tại đây).
Cột hướng dẫn Alkali Flat Trail
Mặt trời giữa trưa hừng hực tựa chiếc chảo lửa đổ trên đỉnh đầu. Hai bộ hành tiến theo những cột hướng dẫn đóng sâu dưới cát được sơn trắng và đánh dấu màu cam sáng mỗi đầu cột, dần tiếp nối 100 mét cho mỗi cột kế tiếp. Andy cẩn trọng nhắc nhở trong trường hợp gió mạnh thổi cát bay nếu không nhìn thấy cột kế tiếp không nên tiếp tục vì sẽ bị lạc phương hướng rất nguy hiểm.
Lần theo đường mòn dẫn sâu vào sa mạc, tôi dường như ngụp lặn giữa một biển cát sáng trắng mênh mông. Đẹp đến lạ kỳ! Giữa hoang vu, tôi với khoảng không gian cực kỳ tĩnh lặng. Chỉ có thanh âm thì thầm của gió, tiếng vẳng vọng của động cơ máy bay phản lực từ căn cứ không quân Holloman. Cát sa mạc có tác dụng như một vật liệu “sound-proof” cản âm thanh với độ thẩm âm không một tiếng dội vọng.
Gần 4 giờ đồng sau đó chúng tôi đã đến điểm đích cuối Alkali Flat Trail. Du hành trên sa mạc giữa trưa, mặt cát phản chiếu ánh sáng từ nhiệt lượng mặt trời dần tăng độ nóng. Cảm giác như con tôm càng bị nướng đỏ giữa sức ép của một cái chảo cát dưới mỗi bước chân và một chảo lửa trên đỉnh đầu. Tôi liếc sang, đồng hành Andy đỏ gay tựa gã say dưới nhiệt lượng mặt trời. Say nắng. Tôi chòng chành ảo giác. Chợt mơ về một chiếc giường ngả lưng trong một căn phòng máy lạnh tiện nghi.
Ba lô dần vơi trọng lượng, mấy chai nước lọc óc ách cái dạ dày trống rỗng, vài ổ bánh mì footlong Subway đã thuộc về dĩ vãng sau hàng giờ “thám hiểm” giữa sa mạc. Nốc cạn chai nước lọc, tôi hì hục “chinh phục” độ cao của một ngọn đồi cao hơn 60 ft.
Leo đến đỉnh đồi, thị giác thỏa mãn quan sát cảnh vật quanh vùng. Đồi nối tiếp đồi. Mênh mông biển cát là cát. Chợt cảm giác thật nhỏ nhoi giữa thiên nhiên bao la. Những đụn cát ở vùng này hoàn toàn thiếu vắng cây cỏ vì sức gió thổi cát lấp nhanh hơn sức mọc của cây; có những đụn cát cao đến 60 feet tương tự những tòa nhà nhiều tầng.
Sự thu hút của vùng sa mạc trắng này không chỉ ở cấu tạo của những hạt thạch cao trắng. Tác dụng của gió đã hình thành những đường nét riêng biệt làm nên những gợn sóng trên cát (ripples). Và khi cát được tích tụ mỗi lúc một nhiều hơn ở đường viền của một đụn cát và hình thành một độ dốc ngày càng cao trở nên không được vững; lực hút trái đất kéo cát đổ sụp xuống, tạo thành một avalanche nhỏ.
Avalanche cát
“Bleached Earless Lizard”! Tiếng reo phấn chấn của Andy khi vừa bất ngờ phát hiện được “mục tiêu”. Con thằn lằn sắc da trắng lẩn trong cát để ngụy trang, giữa điều kiện ánh sáng gắt gao thiếu sự tương phản màu sắc, để phân biệt chỉ là viền bóng sẫm màu của con thằn lằn in trên cát. Một kinh nghiệm săn ảnh cực kỳ thú vị!
Thằn lằn trắng không tai
“Đoạn trường” còn lại giữa sa mạc đã không còn là điều thú vị vì phải làm việc ở điều kiện ánh sáng chói gắt và sự điều tiết quá độ của thị giác. Nghệ thuật nhiếp ảnh nhường chỗ cho sự đình công của những cái dạ dày teo tóp. Hai bộ hành theo hướng mặt trời, trở ra bằng con đường tắt.
Ký ức tôi thu nhận những hình ảnh cuối cùng về White Sands – Miền đất đầy mê hoặc- nơi dường như không có sự sống nào có thể tồn tại, nhưng với sự bất biến của bản năng sinh tồn, tất cả những hình thái của sự sống vẫn luôn duy trì. Một bài học đầy ý nghĩa của cuộc sống.
Chiều nhợt nhạt. Những vết xe hằn in dấu trên cát trắng…
songlove@ndshow.com
407.350.7085