Thanh Dũng
Năm nào cũng vậy, sở thuế cho biết có không ít người bỏ sót các “tax deduction” và “tax credit”, là những khoản có thể giúp tiết kiệm tiền thuế một cách hợp luật. “Tax deduction” cắt giảm số tiền thu nhập bị đánh thuế, gọi là “taxable income” (càng nhiều tax deduction thì số tiền bị đánh thuế càng ít). Còn “Tax credit” là con số được trừ thẳng ra từ tiền thuế bạn phải đóng. Nếu bạn đã trả trọn thuế trong năm, không thiếu nợ tiền thuế, các “tax credit” này chính là những khoản giúp bạn “lấy lại tiền”.
Thí dụ: Một số cách tiết kiệm đóng tiền thuế phổ biến, mà bạn cần tận dụng hợp pháp–là các khoản “tax deduction” và “tax credit” dành cho chi phí giáo dục, hoặc chăm sóc người lệ thuộc vào mình (con cái…)
Các luật lệ về thuế “tax code” nhiều khi có thể rất rắc rối, và có thể thay đổi từng năm, khiến người ta dễ phạm lỗi. Khi mẫu khai thuế có lỗi, hậu quả là tiền “refund” về chậm, nặng hơn có thể khiến bạn thậm chí bị phạt vạ. Khi có những lỗi đơn giản, sở thuế thường gởi thơ thông báo tới bạn trong vòng vài tháng. Tuy nhiên, có những lỗi về khai thuế chỉ được phát giác khi hồ sơ thuế bị “audit” (kiểm tra). Bạn cần biết một hồ sơ thuế có thể bị “audit” nội trong vòng 3 năm.
Khi chuẩn bị làm thuế, một trong những việc đầu tiên là sắp xếp giấy tờ ngăn nắp. Bạn cần đặt tất cả giấy tờ liên quan đến thuế (Form W-2, Form 1099, Form 1098, v.v…) vào một chỗ, có thể trong một “folder” riêng. Cũng cần để ý đến những thay đổi hằng năm, từ thời hạn chót để khai thuế, đến những con số chi tiết cho “standard deduction”, vốn thường thay đổi.
Khai thuế không quá khó nếu hiểu luật và có chuẩn bị đầy đủ.
Năm nay, hạn chót nộp giấy khai thuế “tax return” là ngày 17-4-2012, thay vì 15-4 (là Chủ Nhật). Ngày 16-4 lại là ngày lễ của Washington DC (Emancipation Day). Nếu bạn nhắm không kịp làm thuế ngày 17-4-2012, nhớ xin gia hạn gọi là “extension”.
Một trong những thay đổi lớn nhất về luật thuế năm nay là không còn khoản “Tax credit” cho những người mua nhà lần đầu tiên, gọi là “First-time Homebuyer Credit”. Khoản “credit” này đã quá hạn, nay chỉ còn áp dụng cho giới quân nhân và nhân viên quốc phòng, hoặc thành viên ngành tình báo.
Những người tìm kiếm việc làm trong cùng một ngành nghề đang làm việc có thể lấy “tax deduction” cho các phí tổn đi lại, ngủ nghỉ, ăn uống, thậm chí tiền tem trong khi kiếm việc. Tuy nhiên, nếu bạn có 1 khoảng thời gian gián đoạn trong công việc làm, bạn đổi nghề, hoặc tìm việc lần đầu, thì không được lấy khoản “deduction” này.
Những người làm việc thiện nguyện “charitable work” cũng có thể lấy “tax deduction” cho các chi phí họ đã bỏ tiền túi chi trả, cũng như số mile lái xe đi làm.
Trong năm 2011, bạn có thể trao tặng cao nhất tới $13,000 cho mỗi cá nhân, mà cả bạn lẫn người thọ nhận không phải lo đóng thuế. Số tiền này được tính như quà tặng “gift”.
Một cách tiết kiệm tiền thuế nữa là mở một trương mục đặc biệt để dành cho khi về hưu, gọi là “IRAs account”. Nếu thu nhập “adjusted gross income” (AGI) của bạn dưới $58,000 ($92,000 cho vợ chồng), bạn có thể đủ điều kiện lấy “tax-deduction” cho mỗi dollar góp vào quỹ IRA, cao nhất đến $5,000, hoặc $6,000 cho người trên 50 tuổi.
Chánh phủ Hoa Kỳ cũng cho nhiều khoản ưu đãi “incentives”, dưới hình thức “tax credit” và “tax deduction” dành cho giáo dục. Những ưu đãi này có thể giúp giảm bill tiền thuế và giúp giảm bớt chi phí giáo dục đại học cho chính bạn, vợ/chồng hoặc con cái của bạn. Vài khoản ưu đãi phổ biến, có thể thích hợp trong trường hợp bạn, chúng tôi thử liệt kê:
Bạn có thể hội đủ điều kiện cho các ưu đãi về giáo dục.
– American Opportunity Tax Credit. Món “tax credit” này có thể lên đến $2,500, dành cho các khoản học phí và tốn kém học hành khác trong 4 năm đại học đầu tiên. Thêm vào đó, có đến $1,000 tiền “tax refund” ngay cả trong trường hợp bạn không phải trả thuế.
– Lifetime Learning Tax Credit. Khoản “tax credit” này không giới hạn thời gian đi học, hay bạn có thể “claim” trong bao nhiêu năm. Có thể lên đến $2,000 mỗi lần làm “tax return”.
– Tuition / Fees Deduction. Khoản “tax deduction” này có thể hết hạn năm nay. Nó giúp giảm thu nhập bị đóng thuế của bạn “taxable income” bớt đi $4,000, nếu trong năm bạn có các phí tổn giáo dục chánh đáng, hội đủ điều kiện.
Các bậc phụ huynh có con còn học trung học, nhưng sớm ghi danh lấy các lớp bậc đại học, cũng có thể lấy vài khoản “tax deduct” hoặc “tax credit” nếu hội đủ điều kiện. Các khoản nợ “Student loan” sinh ra tiền lời. Bạn có thể trừ con số tiền này ra, bớt tiền phải đóng thuế — áp dụng cho các khoản nợ tiền học hội đủ điều kiện.
Một khoản “credit” quan trọng nữa là “Child Tax Credit”. Bạn có thể hội đủ điều kiện cho mỗi đứa con dưới 17 tuổi. Trong đa phần trường hợp, em bé có thể được cha mẹ “claim” ngay trong năm vừa sinh ra đời. Nếu không nhận được trọn quyền lợi “Child Tax Credit”, bạn cũng có thể xin và hội đủ điều kiện cho khoản “Additional Child Tax Credit”.
“Child and Dependent Care Credit” là khoản “tax credit” dành cho người thọ thuế, nếu người đó phải trả tiền cho một ai khác để chăm sóc trẻ dưới 13 tuổi trong thời gian mình bận phải đi làm. Nếu bạn có trả tiền “child care”, “dependent care”, thậm chí phí tổn lặt vặt cho các sinh hoạt hè “summer camp”, bạn cũng có thể được nhận phần “tax deduct” từ 20% đến 35% chi phí–đến tối đa $3,000 cho mỗi trẻ, hoặc tối đa $6,000 nếu có hơn 1 trẻ.
Có một khoản “tax credit” rất phổ biến khác gọi là “Earned Income Tax Credit” (viết tắt “EITC”). Nó giảm số tiền thuế bạn phải trả. Trong nhiều trường hợp thậm chí dư ra và chánh phủ phải trả tiền lại cho bạn. “Tax credit” này dành cho các nhân viên lãnh lương thấp hoặc vừa. Thật đáng tiếc, theo phúc trình của chính sở thuế liên bang IRS, có 1/5 người thọ thuế đủ điều kiện lại không biết cách “claim” khoản credit này, bị mất quyền lợi chánh đáng. Quyền lợi “EITC” trung bình năm ngoái là $2,121. Số tiền EITC tối đa dành cho người thọ thuế có từ 3 con trở lên là $5,751 (với thu nhập độc thân $43,998 hoặc $49,078 nếu vợ chồng khai thuế chung “married filing jointly”).
Các quý vị chủ cơ sở thương mại cũng có nhiều khoản khấu trừ thuế. Nếu quý vị trả tiền bảo hiểm sức khoẻ, có thể “deduct” số tiền bảo hiểm trả cho mỗi đứa con dưới 27 tuổi, tính tới cuối năm.
Sở thuế IRS có khái niệm “Self-employment” — tự làm chủ. Có một ngộ nhận thường gặp. “Self-employment” không nhất thiết có nghĩa bạn phải làm chủ cơ sở thương mại. IRS xem bạn là “Self-employment” ngay cả với các công việc phụ trội, làm ngoài giờ, làm việc tại nhà, v.v… Trong các trường hợp này, bạn cần điền mẫu đơn “Schedule C” kê khai lợi nhuận hoặc thua lỗ trong công việc (form này gọi là “Profit or Loss from Business”). Bạn cũng có thể điền đơn “C-EZ” — “Net Profit from Business”, đi kèm với Form 1040. Nói chung, với người “Self-employment”, các khoản tốn kém như xe cộ, điện thoại, internet, máy móc văn phòng, v.v… liên quan đến công việc của bạn đều có thể là các khoản “tax deduct” đến khi khai thuế.
Năm nay, có thể bạn thuộc trong số rất nhiều người sẽ khai thuế điện tử “electronic filing”. Đây là cách khai thuế phổ biến ngày nay. Thật ra, khai thuế điện tử đã bắt đầu từ đầu thập niên 1980, lúc đó còn thô sơ. Đến nay, việc khai thuế điện tử đã tiến một bước dài. Năm 1986, chỉ có 25,000 e-files trên cả nước. Song đến năm ngoái, hơn 112 triệu người khai thuế điện tử, khoảng 77% tất cả người thọ thuế. Để khai thuế điện tử, bạn có thể mướn chuyên viên khai thuế, hoặc dùng các chương trình chuyên biệt như TurboTax, TaxACT, thậm chí kê khai qua chương trình “IRS Free File” trên trang web chánh phủ.
Khai thuế điện tử có nhiều lợi điểm. Trước hết là đỡ tốn kém thời giờ, công sức, giấy tờ, cho cả bạn lẫn cho chánh phủ. Thống kê cho thấy khai thuế điện tử tiết kiệm 20 lần ngân sách so với cách làm cũ: kê khai trên giấy, gởi về IRS, rồi phải có nhân viên đánh máy vào hệ thống. Bớt giai đoạn này tiết kiệm cho người thọ thuế hằng trăm triệu Mỹ kim mỗi năm.
Khai thuế điện tử nhanh gọn, có thể được “refund” mau lẹ.
Khai thuế điện tử cũng chính xác hơn. Lỗi chỉ có 1%, so sánh với 20% nếu khai trên giấy. Nếu bạn “e-file” và sử dụng phương pháp chuyển tiền trực tiếp vào nhà băng “direct deposit”, bạn có thể nhận được tiền “refund” trong khoảng 10 ngày, đôi khi thậm chí có thể sớm hơn.
Điều cần nhớ là IRS không tính tiền khi bạn làm “e-file”. Các khoản phí, nếu có, là do người khai thuế charge bạn hoặc các hãng software tính tiền sử dụng. Chúc bạn một mùa khai thuế tốt đẹp.
