Điểm Tín Dụng (Credit Score)

Triệu Minh

Thuở còn đi học, chúng ta được thày cô giáo cho điểm những bài vở chúng ta học, làm và thi. Bây giờ, sống ở nước ngoài, chúng ta cũng được các cơ quan tín dụng cho điểm, không dựa trên bài vở nào cả mà dựa vào thành tích vay và trả nợ. 

Điểm tín dụng (credit score) là một con số giúp cho các cơ sở cho vay tiền đánh giá được hồ sơ vay/trả nợ của một người và phỏng đoán được rủi ro khi cho người đó mượn tiền. Điểm tín dụng thường dùng nhiều nhất là điểm FICO, gọi theo tên của cơ sở làm ra nhu liệu Fair Isaac and Corporation. Điểm FICO của một người được cung cấp cho cơ sở cho vay do ba cơ quan chuyên phúc trình về tín dụng, đó là Experian, TransUnion và Equifax.

Điểm tín dụng của một người ảnh hưởng lên khả năng vay tiền tuỳ theo từng loại và lãi suất khác nhau. Chẳng hạn, một người có điểm tín dụng cao có thể vay được món nợ lên đến $300,000 với lãi suất cố định 3.8% một năm và phải trả mỗi tháng $1,398. Nhưng giả sử một người khác cũng được vay món tiền bằng đó, nhưng vì có điểm tín dụng thấp nên phải chịu lãi suất 5.39%, do vậy mỗi tháng phải trả tới $1,683, hơn người kia $285 một tháng, và khi trả hết nợ thì số cách biệt lên tới $102,600.

Không phải ai khởi đầu cũng có một hồ sơ tốt về tín dụng, mà phải tạo được những điểm tốt qua nhiều năm tháng. Chính vì thế mà một người trẻ có thể có điểm thấp hơn người lớn tuổi tuy có cùng những yếu tố như nhau, vì người trẻ chưa có bề sâu và bề dài của một lịch sử vay/trả nợ như người lớn tuổi.

Điểm FICO đi từ thấp (300) đến cao (850, đây là điểm toàn hảo, chỉ 1% số người có được). Thông thường, điểm từ 720 trở lên được coi là rất tốt. Có được điểm này người đi vay sẽ được lãi suất tốt nhất khi mua nhà và các ưu đãi khác về tín dụng. Nếu số điểm nằm giữa 580 và 720, có thể phải trả lãi suất cao hơn cho món nợ. Người có điểm thấp hơn 580 khó có thể tìm được một loại tín dụng hợp pháp.

Dựa theo các dữ kiện do Credit Karma đúc kết, ta thấy có một sự tương quan giữa tuổi tác và số điểm tín dụng trung bình, đó là số điểm tăng theo tuổi tác, như bảng sau đây:

Những điểm trong bảng dữ liệu nói trên chỉ là con số trung bình, nhiều người có số điểm cao hơn hoặc thấp hơn vì nhiều lý do. Chẳng hạn một thanh niên 20 tuổi vì trả bills đúng hạn và có những quyết định cẩn thận trong các vấn đề tín dụng, có thể có số điểm tới 800. Trái lại, một người khác ở lứa tuổi 50 có thể số điểm rất thấp vì trả nợ trễ hạn nhiều lần, và vay quá nhiều nợ. Các điểm tín dụng FICO đều dựa trên cả năm yếu tố trình bày dưới đây.

1. Trả trễ hoặc quên trả

35% số điểm là dựa trên quá trình trả nợ, gồm chi tiết về các loại trương mục (như thẻ tín dụng, nợ trả góp mua xe, mua nhà…); có hồ sơ xấu (như liens, bị xiết nợ nhà, khai phá sản…), thời gian trễ hạn, số lần quá hạn trong hồ sơ.

2. Dùng quá 80% số tín dụng

30% số điểm là tính trên số tiền còn mắc nợ (số trương mục chưa trả hết, và tỷ lệ số tiền nợ so với giới hạn tối đa của tín dụng).

3. Có quá trình tín dụng ngắn

Tuy tuổi không ảnh hưởng gì khi xét điểm tín dụng, nhưng 15% số điểm là dựa trên chiều dài của lịch sử tín dụng, tức là thời gian từ lúc mở và sử dụng các trương mục vay nợ.

4. Xin mở quá nhiều tín dụng mới

10% số điểm là tính trên các tín dụng mới mở, gồm cả số lượng trương mục mới (và tỷ lệ giữa trương mục mới so với tổng số các trương mục) số lần sưu tra (inquiries) mới đây về tín dụng, thời gian kể từ khi các trương mục mới mở, các sưu tra tín dụng mới thực hiện gần đây.

5. Chỉ dùng một loại tín dụng

10% số điểm là dựa vào các loại tín dụng đang dùng. Chỉ có một loại tín dụng thôi – chẳng hạn, chỉ có một credit card – có thể ảnh hưởng lên thang điểm. Có nhiều loại tín dụng sẽ làm cho điểm cao hơn vì chứng tỏ cá nhân đó là một người vay nợ có kinh nghiệm và có trách nhiệm.

Sửa chữa tín dụng xấu cũng có phần giống như tập luyện để giảm cân: cần có thời gian, vì không có phương pháp nào nhanh chóng để sửa chữa ngay được. Nên theo những chỉ dẫn sau đây:

– Tìm ra những vấn đề cần phải sửa trong bản phúc trình về điểm tín dụng
– Lập cách ghi nhớ để trả nợ đúng hạn
– Tìm cách giảm bớt nợ
– Trả hết nợ hơn là chuyển nợ loanh quanh
– Giữ cho sai ngạch (balance) tiền nợ thẻ tín dụng thấp
– Chỉ xin hoặc mở trương mục tín dụng mới khi cần thiết.