Thưa bác sĩ ăn khoai lang có tác dụng gì nhiều lên bịnh tiểu đường hay không?
Đáp
Khoai lang là món rất quen thuộc với người Việt Nam, một món ăn bình dân, rẻ tiền, rất dễ kiếm, nhưng cũng là một món ăn rất bổ dưỡng và có tác dụng trị bệnh. Khoai lang (sweet potato) còn có tên gọi khác như cam thự, hồng thự hoặc phan thự.
Nguồn gốc của khoai là từ Peru rồi được trồng ở Âu châu vào thế kỷ thứ 16, sau đó lan sang Á châu. Các quốc gia trồng nhiều khoai là Trung Hoa, Nam Dương, Việt Nam, Nhật, Ấn Độ. Khoai thích hợp với vùng nhiệt đới.
Khoai lang không có chất béo và cholesterol, nhưng chứa một lượng lớn beta carotene, sinh tố A và C, sinh tố B5 hay pantothenic acid, khoáng chất kali và chất xơ.
Một củ khoai lang nướng có 117 calori, 2gr chất đạm, 28 gr carbohydrat, 32 mg calci, 63 mg phospho, 0.5 mg sắt, 400 mg kali, 3 g chất xơ, 750mg sinh tố A, 30 mg sinh tố C, 8 mg sinh tố B 1.
Khoai lang có nhiều sinh tố B5 và beta-caroten, nên được coi như có nhiều tác dụng y học tốt.
Sinh tố B5 giúp cơ thể chống mệt mỏi vì những căng thẳng (stress), cho nên còn được gọi là “sinh tố chống stress” qua việc thúc đẩy các quá trình chuyển hóa carbohydrat, chất đạm và chất béo.
Vitamin này kích thích nang thượng thận, làm tăng sự biến hóa căn bản, tạo ra năng lượng từ chất béo, chất carbohydrate; làm da bớt nhăn và làm chậm sự lão hóa; làm hệ thần kinh khỏe mạnh; làm giảm độc tính của thuốc kháng sinh và tia phóng xạ; làm bớt dị ứng, nhức đầu, đau khớp xương, chống mất ngủ, hen suyễn.
Một củ khoai lang có khoảng 14 mg beta-carotene. Beta- carotene là một chất có khả năng chống ung thư nhất là ung thư phổi ngay cả ở người ghiền thuốc lá.
Khoai còn làm tăng tính miễn dịch, làm giảm nguy cơ bị cườm mắt (catarracts), làm giảm nguy cơ tai biến động mạch não, chứng kích tim, và làm giảm cholesterol trong máu.
Các cụ ta tin là khoai lang có thể chữa được bệnh phong nhức khớp xương và chứng đau bụng.
Nhiều người còn cho là khoai lang có thể làm giảm chứng ói buồn nôn ở phụ nữ có thai, làm kinh nguyệt điều hòa, lợi tiểu tiện, ngăn ngừa sẩy thai, làm giảm cơn hen suyễn…
Theo giáo sư Đỗ Tất Lợi, khoai lang có tác dụng nhuận tràng và trong dây khoai lang có một chất giống như insulin, rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường.
Khoai lang có chứa oxalate nên người bị sạn thận cần giới hạn tiêu thụ.
Có hai loại khoai lang chính:
– Loại vỏ mầu nâu vàng, ruột mầu cam, sau khi nấu, cho nhiều vị ngọt, mềm và có nhiều nước.
– Loại có vỏ mầu hồng lợt, thịt vàng và khô, ít ngọt, ít hương vị hơn.
Khi mua khoai, ta nên chọn củ còn chắc nịch, cầm thấy nặng tay, vỏ trơn tru, không trầy xát; tránh mua khoai bị nứt, hà rỗ vỏ hoặc bị cắt mất đầu mất đuôi.
Mang về nhà, nên cất khoai trong bóng tối, không để trong tủ lạnh và nên dùng trong vòng hai tuần lễ để hưởng thụ được tất cả chất bổ dưỡng của khoai.
Khoai cũng được đóng hộp sau khi nấu chín với đường hoặc được phơi sấy khô.
Khoai lang thường được dùng để nấu chè hay luộc hoặc nướng.
Nên rửa sạch củ khoai bằng bàn chải trước khi luộc. Giữ nguyên vỏ khi luộc để khoai khỏi đổi mầu và cũng dễ bóc hơn. Vỏ khoai có nhiều chất xơ pectin ăn được.
Khoai lang cũng được nấu với mật ong, mật mía, đường hoặc mật ngô. Khoai chín nghiền nát được dùng làm bánh, kẹo.
Ngọn non của dây khoai lang (đọt lang) được dùng như một loại rau ăn phổ biến, còn dây khoai lang được dùng trong chăn nuôi gia súc. Ngọn khoai lang luộc chấm với nước mắm cáy đặc là món ăn rất ngon và lành mạnh.
Nhưng có lẽ khoai lang vùi đống lửa rơm, ăn vào mùa lạnh vẫn là ngon hơn cả. Vừa có tính cách mộc mạc dân dã, vừa tinh khiết, vừa ăn vừa thổi vào những ngày Đông giá lạnh miền Bắc Việt Nam.
Khoai lang luộc ăn không hoặc chấm với mật cũng rất hấp dẫn. Sáng ra, các bác nông phu, trước khi ra đồng làm việc, điểm tâm với vài củ khoai luộc, uống bát nước chè tươi, thì cũng đủ sức để làm việc tới trưa.
Trở lại câu hỏi khoai lang có tác dụng gì cho bệnh nhân tiểu đường không thì xin thưa rằng đây là một loại thực phẩm có nhiều tinh bột. Mà tinh bột lại chuyển thành đường trong máu. Nếu ta tiêu thụ vừa phải thì không sao chứ nếu dùng nhiều thì e rằng đường huyết sẽ lên cao.
Ngoài ra, bệnh nhân tiểu đường cũng nên lưu ý rằng khoai lang có chỉ số đường huyết (glycemic index) trung bình nhưng chỉ số sẽ thay đổi tùy theo khoai luộc hoặc nướng. Khi luộc chỉ số đường huyết là 45, khi nướng chỉ số đường huyết lên tới 94.
Nhắc lại chỉ số đường huyết là khả năng tăng đường huyết nhanh hoặc chậm của một loại thực phẩm chất tinh bột. Chỉ số đường huyết càng cao thì lượng đường trong máu sau khi ta tiêu thụ món ăn này càng lên cao mau.
Khi luộc tinh bột trở thành một loại chất dẻo như thạch, làm chậm sự chuyển tinh bột ra đường ở trong máu và như vậy tốt hơn cho người bệnh.
