Arthritis là một từ chung chung để chỉ những tình trạng ảnh hưởng đến các khớp xương và các khu vực chung quanh. Đây là nguyên nhân thông thường nhất gây ra tàn tật tại Mỹ, hạn chế hoạt động của 21 triệu người.
Hai hình thức phổ biến nhất là OA (Osteoarthritis viêm xương khớp, gọi tắt là viêm khớp) và RA (Rheumatoid arthritis – viêm khớp dạng thấp, hoặc gọi tắt là thấp khớp)
RA – Rheumatoid arthritis: Thấp khớp
- Thấp khớp (Viêm khớp dạng thấp) là một bệnh tự miễn dịch (autoimmune) gây ra tình trạng sưng khớp kinh niên và một loạt các triệu chứng, từ đau nhức, khớp xương sưng tấy, yếu mệt, đến mất cân và sốt nhẹ.
- RA (thấp khớp) và OA (viêm khớp) khá khác biệt nhau. Viêm khớp là một quá trình tự nhiên của sự mất sụn, trong khi đó thấp khớp là một trạng thái bệnh hoạn riêng biệt gây ra do hoạt động bất thường của hệ thống miễn dịch.
- Trung tâm kiểm soát và phòng bệnh (Centers for Disease Control and Prevention – CDC) ước tính có 1,5 triệu người lớn bị thấp khớp, từ 2 đến 3 lần phổ biến hơn ở phụ nữ. Trong khi viêm khớp thường được phát hiện trễ trong đời người, thì thấp khớp được phát hiện sớm hơn. 30 và 40 là độ tuổi chính yếu để chẩn đoán bệnh này.
- Không có xét nghiệm đơn giản đối với thấp khớp, do đó, các bác sĩ sử dụng một sự kết hợp gồm bệnh sử, khám nghiệm, thử máu và chụp hình ảnh X quang để chẩn đoán.
- Gần đây nhất là thập niên 1980, bệnh nhân bị thấp khớp thường xuyên được tiêm vàng như một hình thức điều trị căn bản. Ngày nay, tiêu chuẩn để điều trị thấp khớp là dùng các thuốc chống thấp khớp (antirheumatic) và các phương pháp trị liệu sinh học tức là các thuốc theo toa đặt căn bản trên protein để chống lại những bất thường đã gây ra thấp khớp.
- Tuy thấp khớp không thể chữa khỏi, nhưng đã có từ 10 đến 25% bệnh nhân thấp khớp đạt được sự thuyên giảm, tức là bệnh không hoạt động và bệnh nhân không cảm thấy triệu chứng. Tuy thuyên giảm, nhưng phải tiếp tục dùng thuốc và vẫn dưới sự chăm sóc của bác sĩ. Nếu thấp khớp được phát hiện sớm, bệnh nhân có nhiều cơ hội tốt đẹp hơn để đạt được thuyên giảm.
OA – Osteoarthritis: Viêm khớp
- Hơn một nửa những vụ nhập viện liên quan đến viêm khớp có nguyên nhân là OA.
- Hình thức viêm khớp này xảy ra khi sụn bị hao mòn theo thời gian. Không như các mô khác trong cơ thể, sụn không có thể mọc lại, do đó khi quá nhiều sụn bị mất đi thì có thể xuất hiện các triệu chứng của bệnh viêm khớp tức là đau nhức, cứng khớp và sưng tấy. Các triệu chứng này thường xuất hiện sau tuổi 40, thường ở tay, hông và đầu gối.
- OA là chứng viêm khớp thông thường nhất, ảnh hưởng đến khoảng 27 triệu người thành niên ở Mỹ. Vào tuổi 70 trở đi, hơn 2 phần ba chúng ta sẽ có sự thay đổi về các khớp vì chúng bị thoái hoá. Ngày nay, người ta sống thọ hơn, và tỷ lệ người mập phì cao, có nghĩa là các khớp xương đã chịu đựng qua thời gian nay phải hoạt động nhiều hơn, lâu dài hơn, chịu sức nặng lớn hơn, do đó gây khó khăn cho nhiều người.
- Muốn trị bệnh này, phải xét đến bệnh sử trong cả gia đình và khám nghiệm y khoa. Ngoài ra bác sĩ còn chụp X quang, thử nghiệm MRI để xác định xem các khớp đã bị hư hại đến mức nào.
- Hiện nay chưa có thuốc chữa lành bệnh viêm khớp, mặc dầu đã có những cuộc nghiên cứu mở đường cho việc điều trị trong tương lai để các bệnh nhân giữ lại được sụn hoặc mọc thêm sụn trong các khớp bị viêm. Còn lúc này, cách chữa trị thông thường gồm có những thuốc trị đau và chống viêm như ibuprofen, kết hợp với vận động thể lực và thay đổi lối sống, như giảm cân để bớt sức nặng đè lên các khớp.
- Hiện giờ, vận động được coi là yếu tố thiết yếu để điều trị thành công các bệnh nhân bị viêm khớp. Các hình thức tập luyện nhẹ nhàng khác như bơi lội, làm dãn gân cốt cũng rất tốt.
TM
(theo Malia Jacobson)