Vài loài bông trong vườn – Kỳ 7

Đó là chúng tôi chưa kể các loài bông mà dường như nơi vùng nhiệt đới gió mùa các loại bông này người ta cũng ưa trồng nhiều lắm. Nào là trăm ổi bông vàng, bông đỏ, bông tím, bông hường, có đủ hết, đặc biệt khi chúng trổ bông cái hương thơm mùi ổi chín chan hòa trong gió có đặc tính làm cho mấy trự chuột cống lang không dám đào hang làm ổ gần nhà, nên ở nhà quê thường trồng loại bông trăm ổi này vừa để thưởng thức hương thơm mà cũng vừa để làm cho chuột cống lang không dám mon men vô nhà bắt gà bắt vịt nữa.

Với bông dành dành nở rộ tháng Ba, tháng Tư tỏa hương thơm ngào ngạt từa tựa mùi thơm bông lài làm cho cảnh vườn nhà quê thêm chút hữu tình. Trong sách Vân Đài Loại Ngữ của Lê Quý Đôn có ghi rằng: “Sách Hoa sớ, của người đời Minh, chép: “Cây chi tử (dành dành), trong sách nhà Phật gọi là “thiềm bặc”, hoa sáu cánh đơn, hạt nó dùng làm thuốc, hay nhuộm được. Hoa cánh kép thì to và trắng, hương khí không lấy gì làm thích.”…

Tô Đông Pha có câu thơ nói về chi tử và xương bồ như sau:

“Lục hoa thiềm bặc lâm gian Phật,
Cửu tiết xương bồ thạch thượng tiên.”
Dịch thơ:
“Hoa dành (sáu cánh) là Phật trong rừng,
Xương bồ chín đốt tiếng lừng thạch tiên.”(3)

Rồi còn có bông trang màu đỏ thắm nữa. Kể đến đây, chúng tôi được biết vùng nhiệt đới gió mùa nơi miền Tây Nam nước Việt có nhiều câu ca dao “gió đưa” dữ lắm. Nào là “gió đưa bụi chuối”, “gió đưa trăng”, “gió đưa về rẫy, về đồng, về sông” và có lúc “về bưng” ăn cua, ăn cá, ăn còng nữa. Dĩ nhiên rồi, tôi cũng nghe người nhà quê ưa nhắc đến câu ca dao:

“Gió đưa gió đẩy bông trang,
Bông búp về nàng, bông nở về anh”

Và câu ca dao tưởng chơi ấy mà nhiều người cứ nghĩ quấy cho loài bông giản dị mà quê mùa này được ví với những trắc trở ít vui. Thiệt tình ra, bông trang nơi các vùng quê Nam Việt nhà nào cũng trồng vì rất dễ trồng, dễ sống. Bông nó không sang mà bền, dù bông không có mùi thơm nồng nàn mà lại nhã, nên thường được ví với những cô gái quê chơn chất hiền hòa.

Còn “gió đưa” mà các tác giả vô danh bình dân ấy, họ có công tạo cho nhiều câu ca dao bình dân mà hàm súc nhiều ý nghĩa.

(còn tiếp)