Tối Thứ Hai 22-10-2012, lúc Trẻ tuần này đi nhà in, hai ƯCV Tổng Thống Barack Obama và Mitt Romney hoàn tất cuộc tranh luận thứ 3 và sau cùng tại Đại Học Lynn University (Boca Raton, Florida) về đề tài Đối Ngoại. Đây có thể nói là cơ hội chót, cho cả 2 vị cùng xuất hiện trực tiếp trước công chúng TV toàn quốc, được trổ tài cao thấp nhằm tranh đoạt lá phiếu cử tri trong kỳ bầu cử 6-11 sắp tới.
Nhân sự kiện này, mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu chủ trương và đường lối dị biệt của 2 ƯCV Dân Chủ và Cộng Hoà đối với một số vấn đề trọng yếu của quốc gia hiện thời.
TT Obama muốn bãi bỏ các khoản cắt giảm thuế thời TT Bush trước kia. Đây là đặc ân dành cho những gia đình thu nhập trên $250,000 / năm. Tiếp đến, ông Tổng Thống muốn tăng thuế lên giới thu nhập cao này, cùng lúc hạ thuế cho kỹ nghệ sản xuất và các nhà sản xuất tại Mỹ. Các hãng xưởng đem việc làm từ ngoại quốc về lại Mỹ sẽ được nhận ưu đãi thuế khoá, trong khi các công ty dự trù xuất cảng công ăn việc làm sẽ phải chịu nộp phạt. Đây là các biện pháp tài chánh nhằm để yểm trợ kiến tạo việc làm, hạ tỉ lệ thất nghiệp.Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu, TT Obama không kịp giảm bớt nạn thất nghiệp–một trong những nhược điểm chánh. Tuy nhiên, ông có công giúp xoay chuyển cuộc diện kinh tế, giải cứu kỹ nghệ xe hơi. Trong cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu, có lẽ Hoa Kỳ là quốc gia đang có nhiều dấu hiệu hồi phục chắc chắn và căn cơ nhất.
Đối thủ Mitt Romney ngược lại muốn thiết lập dài hạn các khoản cắt giảm thuế thời TT Bush. Ông chủ trương cắt giảm thuế toàn diện, bớt luật lệ ràng buộc, khích lệ các cơ sở thương mại, cùng lúc cân bằng ngân sách, ký thoả ước tự do mậu dịch, kích thích phát triển, tạo công ăn việc làm…
TT Obama quy trách nhiệm giới tài phiệt Wall Street, đề ra nhiều luật lệ, giới hạn họ ngặt nghèo. Một kết quả dễ thấy nhất là trên các statement nhà băng bạn nhận hằng tháng. Kỹ nghệ tài chánh phải in ra rõ ràng một số thông tin mang tính minh bạch, bảo vệ khách hàng, mà trước kia không có (chuyện gì xảy ra khi bạn chỉ trả “minimum payment”; các hãng tín dụng cũng không thể tự ý lên phân lời vô tội vạ như trước đây, v.v…) Ông Tổng Thống hậu thuẫn kế hoạch cắt giảm món nợ quốc gia bằng cách: Tăng thu thuế 30% trong 4 năm tới, nhắm vào giới giàu có. Ông muốn cắt giảm thuế cho mọi người thu nhập dưới $200,000 /năm, hoặc dưới $250,000 /năm cho cặp vợ chồng.
Trong khi đó, ƯCV Mitt Romney muốn ưu tiên cắt giảm ngân sách liên bang, đặc biệt chú trọng cải cách các chương trình an sinh xã hội. Một chương trình quan trọng của ông Romney là giảm thuế thương mại để thu hút đầu tư.
Hai biểu đồ xấu xí, có thể lấy mất một phần không nhỏ số phiếu bầu cho TT Obama. Bên trái: Mức thất nghiệp rất cao (giao động từ 13% đến 17%) trong giới trẻ 20-24 tuổi. Đây cũng là nhóm cử tri bỏ phiếu cho TT Obama đông đảo nhất 4 năm trước, tin vào những thông điệp “Hope” (hy vọng) và “Change” (thay đổi) của ông lúc đó. Bên phải: Tổng số nợ quốc gia lên nhanh trong nhiệm kỳ 4 năm qua, nay lên đến $16,208 tỉ.
TT Obama đã thành công trong việc thiết lập tiêu chuẩn xe hơi rất cao. Đến năm 2025, xe hơi phải đạt mức trung bình 54.5 MPG (54.5 dặm cho mỗi gallon xăng). Điều này giúp giảm bớt áp lực ô nhiễm môi trường, các bác tài tiết kiệm tiền đổ xăng, nhưng giá xe hơi mới sẽ tăng. Ông Tổng Thống cũng đầu tư mạnh cho năng lượng “xanh”: năng lượng mặt trời, phong điện, v.v…
ƯCV Romney thì kêu gọi tài trợ $20 tỉ cho nghiên cứu kỹ thuật xe mới ít hao xăng. Khác TT Obama, ông Romney chủ trương dẹp bỏ tất cả chướng ngại vật (thí dụ các quan ngại về môi trường) để rộng đường khai thác. Ông muốn thúc đẩy cấp giấy phép khoan dầu, xây cơ sở năng lượng mới, v.v…
TT Obama bật đèn xanh cho các cắt giảm lớn lao sắp xảy ra cho Lục Quân và Thuỷ Quân Lục Chiến, thể theo thoả hiệp ngân sách với Quốc Hội vào năm ngoái. Quốc Phòng sẽ bị cắt $487 tỉ trong 10 năm tới.
ƯCV Romney ngược lại muốn tiếp tục canh tân quân đội, tăng ngân sách, đóng thêm chiến hạm, mở chương trình nghiên cứu võ khí mới, củng cố sức mạnh hệ thống phi đạn hạch tâm, v.v… Kế hoạch của ông Romney có thể thêm vào ngân sách quốc phòng hằng trăm tỉ Mỹ kim.
Đây là một khác biệt gai góc giữa hai phe Dân Chủ và Cộng Hoà. Năm 2010, TT Obama ký đạo luật bảo hiểm y tế toàn dân, bảo đảm chăm sóc sức khoẻ cho hầu hết người dân Mỹ còn thiếu cách tiếp cận hệ thống y tế. Người dân được quyền chọn lựa các loại bảo hiểm khác nhau để mua, ai khó khăn tài chánh thì chánh phủ liên bang tài trợ. Bộ luật cũng yêu cầu các cơ sở thương mại nhỏ mua bảo hiểm y tế cho nhân viên, được chánh phủ trợ giúp.
Trả lời câu hỏi thăm dò bạn thấy giống các ƯCV tổng thống đến mức nào, cử tri nói chung có cảm giác “gần gũi” với TT Obama hơn TĐ Romney. Chỉ có 36% người trả lời “tớ chẳng có gì giống Obama”, trong khi đến 48% cảm thấy xa lạ với ƯCV Mitt Romney.
Ông Mitt Romney lại thẳng thừng đòi xoá bỏ “ObamaCare” vì quá tốn kém, dù chính ông đã ký ban hành một bộ luật tương tự thời còn làm Thống Đốc Massachussetts. Ông Romney cho rằng việc chăm sóc y tế cho dân chúng nên thuộc thẩm quyền của tiểu bang. Mỗi tiểu bang nên có cách giải quyết khác nhau.
Còn có nhiều vấn đề lớn khác như di dân, chương trình an sinh xã hội, sách lược về giáo dục, quan niệm về quyền phá thai, v.v… Trong giới hạn của trang báo này, chúng tôi cố gắng chọn lọc vài đề tài chánh yếu, được dư luận mổ xẻ khá nhiều lâu nay, với hy vọng góp thêm chút vốn tham khảo, giúp bạn quyết định lá phiếu của mình.