Gout là một loại bệnh viêm khớp xảy ra khi acid uric tích tụ trong máu và gây cho khớp xương sưng tấy. Bệnh xuất hiện dưới 2 dạng:
– Gout cấp tính (acute) là tình trạng đau nhức thường ảnh hưởng chỉ một khớp xương.
– Gout kinh niên (chronic) là các giai đoạn đau nhức và sưng tấy xảy ra nhiều lần và thường ảnh hưởng đến nhiều khớp xương.
Nguyên nhân
Acid uric là hóa chất tạo ra khi cơ thể biến đổi các chất purines. Purines có trong thực phẩm như gan, anchovy, mackerel, đậu và bia. Hầu hết acid uric tan vào trong máu, qua thận rồi đi ra ngoài theo đường nước tiểu. Nếu thân thể tạo ra quá nhiều acid uric hoặc không thải được ra ngoài, ta có thể bị bệnh gout.
Khi quá nhiều acid uric tích tụ trong chất lỏng chung quanh khớp xương (synovial fluid), thì các tinh thể tạo thành sẽ làm cho khớp sưng lên và nóng bừng.
Nguyên nhân chính xác chưa được biết rõ, có thể vì di truyền trong gia đình. Bệnh phổ biến nơi đàn ông, nơi phụ nữ sau tuổi tắt kinh, và nơi những người uống rượu. Gout cũng có thể phát triển nơi những người bị: bệnh tiểu đường; bệnh thận; mập phì; thiếu máu; bệnh bạch cầu.
Bệnh gout (thống phong)
Các triệu chứng gout cấp tính
– Các triệu chứng thường chỉ liên quan đến 1 hoặc vài khớp xương như ngón chân cái, đầu gối, xương gót chân.
– Cơn đau đến thình lình, thường vào ban đêm, thường buốt nhói, nhức nhối
– Khớp xương trông đỏ lên và hâm hấp nóng, thường rất nhạy cảm, đụng tới là đau
– Có thể lên cơn sốt
– Cơn đau có thể ngưng ít ngày, nhưng sau đó trở lại, và có thể kéo dài hơn trước.
Sau cơn đau đầu tiên, bệnh nhân thấy không còn triệu chứng nữa. Nhưng phân nửa bệnh nhân sẽ bị tấn công lần thứ hai. Một số có thể phát triển thành gout kinh niên, thường làm cho khớp bị hư hại và không cử động được nữa.
Một số bệnh nhân có những cục dưới da (ở vùng mắt cá, khuỷu tay…) gọi là cục tophi, do các tinh thể urate lắng tụ, khi bị bể làm chảy ra thứ bột trắng giống như phấn. Tophi chỉ phát triển sau khi bệnh nhân bị bệnh nhiều năm.
Các thử nghiệm có thể thực hiện
– Synovial fluid analysis: phân tích chất lỏng quanh khớp xương xem có các tinh thể acid uric không.
– Uric acid – blood: Thử máu xem nồng độ acid uric
– Joint x-rays: Chụp X-quang khớp xương
– Synovial biopsy: lấy chất lỏng quanh khớp để làm sinh thiết
– Uric acid – urine: Thử acid uric trong nước tiểu
Không phải mọi người có nồng độ acid uric cao trong máu đều bị bệnh gout cả đâu.
Điều trị
Nếu bị gout tấn công đột ngột, phải uống thuốc ngay:
– Các loại thuốc chống viêm sưng không có chất steroid (nonsteroidal anti-inflammatory drugs – NSAID) như ibuprofen, naproxen hoặc indomethacin, uống ngay khi có triệu chứng. Có thể dùng liều lượng mạnh hơn trong ít ngày.
– Bác sĩ có thể cho toa thuốc trị đau nhức như codeine, hydrocodone, và oxycodone.
– Một thứ thuốc theo toa gọi là colchicine giúp giảm đau, sưng và nóng.
– Bác sĩ cũng có thể chích vào chỗ khớp sưng chất steroids để làm giảm đau
Cơn đau thường hết trong khoảng 12 giờ từ lúc bắt đầu chữa trị, bệnh nhân cảm thấy hoàn toàn dễ chịu sau 48 giờ.
Dùng hàng ngày allopurinol or probenecid làm giảm lượng acid uric trong máu. Bác sĩ có thể cho toa thuốc này nếu:
– Bệnh nhân bị tấn công nhiều lần trong thời gian cùng một năm, hoặc là bị nặng
– Bị hư nơi các khớp xương
– Bị bệnh tophi
– Có sạn trong thận
Thay đổi cách ăn uống và lối sống có thể giúp ngăn ngừa các trận tấn công của gout:
– Tránh uống rượu
– Giảm các thực phẩm giàu chất purine, nhất là cá anchovy, sardine, herring, dầu mỡ, đồ lòng (như gan, thận, lá lách) đậu, nước thịt, nấm, spinach, asparagus, cauliflower…
– Hạn chế thịt trong mỗi bữa ăn
– Tránh các thực phẩm béo như salad dressings, ice cream, và các thực phẩm chiên xào.
– Ăn đủ các chất carbohydrates
– Nếu đang giảm cân nên giảm từ từ. Nhanh quá có thể làm cho sạn thận hình thành
Các biến chứng
Điều trị đúng cách các cơn đau cấp tính sẽ giúp bệnh nhân sống một cuộc sống bình thường. Tuy nhiên hình thức cấp tính có thể tiến triển dần dần thành kinh niên, hoặc đưa đến sạn thận và hư thận.
Ngừa bệnh
Bệnh gout khó ngừa, nhưng có thể tránh những triệu chứng gây bệnh bằng cách hạn chế uống rượu và ăn uống ít chất purine.