Ngày thơ Sài Gòn

Chỉ mới qua Tết được hai tuần, sông suối, ruộng đồng các nơi đã đồng loạt nứt nẻ. Khoai lúa thi nhau gục chết trong khô khát tận cùng. Thành phố Sài Gòn, ngoài nắng đổ lửa đầu Tháng Ba, còn thêm khói bụi xe cộ, công trường, nhà máy, xí nghiệp. Đúng lúc đó, vầng trăng rằm Tháng Giêng khoan thai ngự đỉnh trời, tròn vành vạnh. Cùng với trăng là núi mộng, rừng mơ, đồi nhớ, tình đời ào ạt ùa về khiến ‘cái giống thi sĩ’ Sài Gòn ngỡ ngàng, sực tỉnh. Họ cuống quýt tổ chức Ngày thơ Nguyên Tiêu, mừng trăng, mừng thơ.

Còn nhớ, cách đây chục năm, Ngày thơ Việt Nam lần đầu được tổ chức ở Văn Miếu- Quốc Tử Giám Hà Nội, vào đúng tiết Nguyên Tiêu. Những năm sau đó, dịp Rằm Tháng Giêng, vài địa phương miền Trung miền Nam cũng bày vẽ đêm thơ tao đàn, nhằm khuấy động không khí Tết Xuân. Nhưng hiện nay, do nhiều nguyên nhân khác nhau, ngoài Sài Gòn, Đồng Nai còn ít nhiều ‘ngoan cố’ (ngoan ngoãn và cố gắng!) duy trì Ngày Thơ Việt Nam, những địa phương khác, đều đã ‘xuôi tay nhắm mắt’ không kèn không trống.

Cái sự Ngày thơ Nguyên Tiêu Sài Gòn, kể cũng ‘sơn trường’! Ấn tượng nhất là năm 2007, Hội thơ diễn ra trong khuôn viên… Sở Thú, chõ loa sang đền thờ quốc tổ Hùng Vương. Hồi đó, ông Bùi Minh Quốc còn trẻ, còn sung, làm MC với Lê Thị Kim, cho các thôn nữ áo tứ thân gánh hoa lên sân khấu, hò hát, giao lưu, tặng quà các nhà thơ Ngô Thị Hạnh, Lê Thiếu Nhơn, Nguyệt Phạm, Nguyễn Hữu Hồng Minh, Inrasara, Nhật Chiêu… Dọc hai bên hành lang Viện Bảo tàng chật hẹp là chỗ triển lãm thơ câu lạc bộ hưu trí. Dưới sân cỏ, ‘mọc’ các loại quầy bán thơ, lều thơ sinh viên, xóm thơ hiện đại. Người làm thơ, người yêu thơ tha hồ thả thơ, xin nhau địa chỉ, chữ ký. Năm sau, năm sau nữa, Nàng Thơ giã từ Sở Thú, chường mặt ngoài công viên Bạch Tùng Diệp (phía trước dinh Gia Long cũ, chỗ đường Gia Long cắt hai đường Pasteur và Công Lý song song). Kẻ viết bài quen ông tổ chức THL, được ông này mời ‘Nhớ ghé qua mà chơi. ‘Dứt’ là ban đêm, nhiều tiết mục hay lắm’. Hay đâu chửa thấy, chỉ thấy trên vương quốc thơ nhỏ bằng lá mít, ồn ào xe chạy tứ bề, bụi nắng tung hoành trên những trang thơ vắng người mắt xanh. Suốt từ sáng tới tối, có thể do bận đi học đi làm, nên sau lễ đánh trống khai mạc, ban tổ chức đã nhanh chóng… đánh trống bỏ dùi, mặc cho trận địa thơ trống huếch, im lìm, khách nhàn du tìm về với thơ phải ngẩn ngơ chưng hửng kiểu Kim Trọng tìm về vườn Thúy. Hội thơ, do vậy đã không để lại ấn tượng sâu sắc gì, dù các ‘cây thơ’ Thanh Thảo, Trương Nam Hương, Lê Thị Kim, Trần Hữu Lục… và các câu lạc bộ thơ quận huyện, thơ trẻ sinh viên đã cố quậy tới bến.

Ở thời điểm hiện tại, Hội Thơ Nguyên Tiêu Sài Gòn, sau bao lần giẫy chết, rút kinh nghiệm từ các lần tổ chức trước, năm nay dù kinh phí trên cả mức ‘tuyệt đối nghèo’, ban tổ chức vẫn cố bung ra ba điểm khác nhau, thay vì chùm nhum một điểm (và chết chùm!). Theo đó, thơ già, thơ phong trào diễn ra ở Nhà Văn Hóa Lao Động. Thơ thanh niên ở Nhà Văn Hóa Thanh Niên. Thơ sinh viên ở nhà sách Phương Nam (kết hợp bán thêm cà phê nên còn gọi là tiệm cà phê sách Phương Nam) trên đường Lê Duẩn, gần cổng trước Sở Thú. Người tham dự không cần vé mời, cứ thích đâu tụ đó, gần đâu đi đó. Kẻ viết bài, tự biết ‘hết đát’, chỉ dám mò tới sân thơ già, xem các câu lạc bộ thơ quận Tân Bình, Bình Thạnh, nhóm thơ Phù Sa, Hương Việt… biểu diễn những bài thơ ‘chỉ tình là nặng, còn tài thì… thôi’. Các nhà thơ đa số đều U50 trở lên, hăng hái đăng đàn ngâm thơ mình, thơ bạn. Vị nào cũng ăn mặc chỉnh tề. Có vị giọng tenor khá tốt nhưng… nửa đường đứt gánh. Có vị đang ‘thăng’ thì hết hơi vì ‘quên uống thuốc huyết áp hồi chiều’. Có vị vừa ngâm vừa sụt sịt. Trong khán phòng, chỉ kín vài hàng ghế, phần lớn là gia đình, bạn bè ‘thương mà đi, nể mà đi’. Tuy vậy, mọi người khá nghiêm chỉnh. Không thấy ai bỏ về hay ngủ gục (!). Một ông trong nhóm thơ Phù Sa xoa tay, nói với kẻ viết bài ‘Thế cũng kể là thành công dực dỡ dồi!’. Trong khi đó, một số bạn thơ Hà Nội gọi điện vào miêu tả: “…trong không gian Văn Miếu quen thuộc, ngày thơ Việt Nam lần thứ XI năm nay có vẻ đỡ tẻ nhạt hơn năm ngoái. Người yêu thơ khá đông. Chỗ này nói chuyện thơ, chỗ kia ký tặng thơ, chơi thả thơ, chỗ nọ viết thư pháp… Đi qua chỗ nhà bia Tiến sĩ, có cảm tưởng như 82 cụ rùa đá đang thầm lặng chở văn hiến ngàn năm Thăng Long quay về…