Xưa nay, cùng với Sở Di Trú (INS trước kia, USCIS ngày nay), sở thuế liên bang (Internal Revenue Service hay ngắn gọn IRS) là một trong các cơ quan chánh phủ liên bang nổi tiếng là các… ông kẹ bất khả xâm phạm, khiến nhiều người nể sợ. Không mấy ai hứng thú đối đầu IRS với các thủ tục hành chánh và pháp lý vô cùng rắc rối.
Tuy nhiên, lần này đến phiên ông kẹ IRS rơi vào tâm bão chánh trị, bị tấn công dữ dội. Hạ Viện Hoa Kỳ, sau khi bỏ phiếu đòi bãi bỏ luật ObamaCare (lần thứ… 37, mang tính biểu tượng là chánh), đã quay sang… chiếu tướng IRS ráo riết. Hai nhân vật từng đứng đầu IRS liền bay chức sau khi công luận phanh phui vụ sở thuế liên bang từng chiếu cố đặc biệt các tổ chức vô vụ lợi (non-profit) lớn tiếng đả kích phe Dân Chủ, cách riêng các nhóm hữu khuynh “Tea Party”.
Đến giữa tuần trước, thêm một viên chức cao cấp của IRS bị triệu hồi ra điều trần trước Quốc Hội về các bê bối này. Nhưng viên chức này, bà Lois Lerner, đã từ khước trả lời các nhà lập pháp, viện dẫn quyền giữ im lặng (Đệ Ngũ Tu Chánh Hiến Pháp “Fifth Amendment”). Bà Lerner liền bị đình chỉ công việc. Trước sự “kháng cự” của IRS, các chánh khách, ngay cả của đảng Dân Chủ, đã khuyến cáo sẽ tiếp tục mở rộng điều tra, bất chấp hậu quả tồi tệ đến mức nào. Trong tuần lễ này, một yếu nhân khác có thể bị đưa ra trước công luận là bà Sarah Hall Ingram. Bà Ingram là người đứng đầu văn phòng thuế IRS vào lúc các cuộc bê bối xảy ra mấy năm trước, và nay đang là nhân vật điều hành cao cấp nhất của văn phòng IRS chịu trách nhiệm áp dụng luật cải cách y tế. Đến nay, Toà Bạch Ốc vẫn khẳng định họ không hề hay biết về các vụ bê bối, vì vậy vô can.
Đại diện IRS bà Lois Lerner từ khước điều trần trước Quốc Hội, khiến nhiều nhà lập pháp bất mãn. Ảnh Steven Miller Reuters/Jason Reed
Nhưng luật y tế ObamaCare lại can dự hoàn toàn vì vai trò đặc biệt hệ trọng của sở thuế IRS. Để vận hành, cải cách y tế cần sự hợp lực cộng tác của nhiều cơ quan chánh phủ liên bang, như Sở An Sinh Xã Hội (Social Security), Bộ Lao Động, Bộ Y Tế… nhưng IRS sẽ là một trong những quân cờ quan trọng nhất. Mọi sự khởi đầu với phán quyết của Tối Cao Pháp Viện mùa hè 2012 (số phiếu 5 thuận 4 chống), đã phán quyết bắt buộc dân chúng HK phải có bảo hiểm sức khoẻ, và rằng liên bang có thẩm quyền “đánh thuế” phạt vạ những ai không có bảo hiểm y tế — thông qua sở thuế IRS.
Tuy nhiên, tầm vóc ảnh hưởng của IRS cũng khó định chính xác. Luật Obamacare rất phức tạp. Theo ước tính của Văn Phòng Ngân Sách Quốc Hội (Congressional Budget Office – CBO), đến 2017, sẽ có thêm khoảng 27 triệu người được có bảo hiểm y tế, hoặc tự mua, hoặc do chánh phủ trợ cấp. Nước Mỹ chưa từng áp dụng một đạo luật liên bang lớn như vậy trong vài thập niên qua. Vì tầm vóc quá lớn, đã có những trì hoãn. Thay vì được dự phần mua bảo hiểm với các tiệm “Health Insurance Marketplace” từ đầu năm 2014, nay các cơ sở thương mại nhỏ “small businesse” sẽ phải chờ thêm ít nhất 1 năm nữa. Lý do vì nhiều tiểu bang không chịu thiết lập các “Health Insurance Marketplace”, để mình liên bang gánh vác, nên liên bang làm không xuể.
Cũng không rõ chính xác có bao nhiêu điều khoản luật nhỏ liên quan đến sở thuế liên bang. Theo các phúc trình của chánh phủ, ít nhất 47 điều khoản nhỏ sẽ thuộc thẩm quyền “sanh sát” của IRS. Cách chung, sở thuế liên bang sẽ thu thuế tiền nộp phạt. IRS cũng đánh thuế mới lên các công ty sản xuất y cụ. Chưa kể khoản thuế “Medicare Surtax” đối với những người thu nhập mỗi năm trên $200,000. Luật ObamaCare bao gồm ít nhất 18 loại thuế khác nhau. Ước lượng, việc tăng thuế sẽ tăng ngân khố lên ít nhất $1,000 tỉ trong vòng thập niên tới.
Phát ngôn nhân Jay Carney chối bỏ bất cứ dan díu nào của Toà Bạch Ốc trong các vụ bê bối hiện tại của sở thuế IRS. Ảnh Steven Miller Reuters/Jason Reed
Trên thực tế, sở thuế IRS vẫn đang tìm kiếm công thức tối ưu để xác định liệu người thọ thuế có mua bảo hiểm y tế hay không. Sở thuế phải tìm cách hợp lý và hợp pháp để định danh khoảng 3 triệu người, theo ước tính, sẽ né mua bảo hiểm sức khoẻ, và phạt vạ họ. Cùng lúc, IRS phải thiết lập một hệ thống trợ cấp y tế mới tinh, phân chia tỉ lệ trợ cấp một cách công bằng và thoả đáng cho 18 triệu người Mỹ có thu nhập $45,000 / năm hoặc ít hơn – là những người hội đủ điều kiện để nhận trợ cấp giúp mua bảo hiểm y tế, theo như quy định của luật ObamaCare. Các cơ sở thương mại nhỏ có mua bảo hiểm cho nhân viên cũng sẽ được nhận các khoản tín thuế (tax credit) riêng.
Để làm tất cả công việc này, IRS có thể cần thêm $13.1 tỉ chỉ cho riêng năm tài khoá 2014, bao gồm thuê mướn hằng ngàn nhân viên mới. Thứ Tư tuần qua, IRS đệ trình lên Quốc Hội thỉnh cầu được nhận thêm $440 triệu để chuẩn bị. Bộ Trưởng Ngân Khố (Treasury Secretary) Jack Lew điều trần trước Quốc Hội cho biết vào thời điểm hiện tại, IRS đã cắt đặt khoảng 700 nhân viên toàn thời gian đặc trách về áp dụng ObamaCare, và năm tới sẽ cần thêm ít nhất 2,000 nhân viên toàn thời gian nữa.
Đã có không ít người tỏ vẻ quan ngại sở thuế liên bang không đủ khả năng đảm nhận thêm các trách nhiệm mới với luật OmabaCare. Hiện tại IRS còn bận bịu tối tăm mặt mũi mỗi năm vào mùa khai thuế. Hằng triệu người thọ thuế phải chờ… dài cổ để nhận tiền hồi thuế “tax refund”. Thiếu thốn nhân lực, ước tính sở thuế IRS để “sổng” ít nhất $385 tỉ tiền trốn thuế mỗi năm.
Vụ lộn xộn mới nhất càng tăng thêm nhiều nghi vấn lên uy tín và độ mẫn cán của nhân viên IRS. Liệu nhân viên sở thuế có đối xử công tâm với những cá nhân né tránh mua bảo hiểm, hay sẽ hướng về một số cá nhân, hoặc một vài nhóm nào đó mà đảng cầm quyền không thích, thậm chí muốn đánh phá ?
Một số người khác nói IRS đơn giản không đủ nhân lực, ngân sách, thời gian, và cả chuyên môn để đảm nhiệm thi hành ObamaCare. Những người này biện luận rằng với các quy định phải có bảo hiểm, người thọ thuế HK chỉ thêm một gánh nặng ngàn cân khác khi mỗi năm đến ngày kê khai thuế 15-4. Mẫu khai thuế sẽ phức tạp hơn, dài hơn, cho cả cá nhân lẫn công ty hãng xưởng.
Luật ObamaCare quy định các công ty hãng xưởng với trên 50 nhân viên làm việc toàn thời gian (full-time) phải cho nhân viên mua bảo hiểm sức khoẻ giá phải chăng (không tốn kém nhiều hơn 9.5% tổng thu nhập cả gia đình). Mỗi nhân viên không mua bảo hiểm với sở làm, mà tự mua ở các “Health Insurance Marketplace” (vì bảo hiểm sở làm đắt) thì sở làm bị phạt vạ tiền thuế lên đến $2,000.
Ông Steve Miller, người từng đứng đầu sở thuế liên bang, là nhân vật đầu tiên bị bay chức khi vụ bê bối IRS nổ ra.
Các công ty thuê mướn nhiều nhân viên bán thời gian (part-time) cũng bị ảnh hưởng. Thí dụ, một công ty với 40 nhân viên toàn thời gian và 20 nhân viên bán thời gian vẫn có thể bị liệt vào nhóm có đủ 50 nhân viên toàn thời gian. Theo định nghĩa của luật y tế, nhân viên “toàn thời gian” là người làm việc ít nhất 120 giờ mỗi tháng, khoảng 30 giờ / tuần. Thí dụ, 3 nhân viên “bán thời gian” mỗi người làm việc 80 giờ mỗi tháng, sẽ được tính như 2 nhân viên “toàn thời gian” (80×3=240 giờ, chia làm 2=120 giờ, vừa khớp định nghĩa “toàn thời gian”). Vì lý do này, các công ty tìm cách giới hạn nhân viên làm 29 giờ mỗi tuần chưa chắc… né được luật bảo hiểm y tế mới. Nếu không cung cấp bảo hiểm giá phải chăng các “small business” này phải nộp thuế phạt vạ $2,000 cho mỗi nhân viên toàn thời gian.
Điều khoản “Individual Mandate” bắt buộc cá nhân phải mua bảo hiểm y tế kể từ đầu năm 2014. Một số người có thể được miễn trừ không áp dụng, bao gồm: có lý do tôn giáo tín ngưỡng chánh đáng (như Trẻ đã có đề cập trong một bài trước đây); các tù nhân; thành viên các bộ lạc thổ dân; di dân bất hợp pháp… Những người thu nhập thấp dưới 133% mức nghèo khổ theo tiêu chuẩn liên bang cũng có thể miễn áp dụng, được thọ nhận Medicaid: khoảng dưới $15,280 (gia đình 1 người); dưới $20,630 (2 người); dưới $25,980 (3 người); và dưới $31,320 (4 người).
Sang đầu năm 2014, khi kê khai thuế, sở thuế liên bang IRS sẽ cần biết quý vị đã mua bảo hiểm sức khoẻ hay chưa, quý vị phải cung cấp tên hãng bảo hiểm, loại bảo hiểm, số hồ sơ bảo hiểm, để IRS xác nhận bảo hiểm hội đủ tiêu chuẩn theo luật định, và để IRS tính mức tín thuế “tax credit”, nếu quý vị hội đủ điều kiện được thọ nhận.
Để theo dõi các công ty hãng xưởng, IRS cũng cần những thông tin tương tự, kèm thêm số giờ làm việc, để tính điều kiện “toàn thời gian” hoặc “bán thời gian”. Khi cung cấp bảo hiểm, sở làm cũng có thể hỏi về thu nhập của cả gia đình quý vị, để tính toán bán bảo hiểm thế nào cho hợp lý, hợp pháp, đúng quy định của luật y tế mới.
Để chu toàn các trách nhiệm này, sở thuế liên bang IRS và bộ Y Tế HK (HHS) đang cộng tác xây dựng một cơ sở dữ liệu khổng lồ, chứa thông tin cá nhân hằng trăm triệu khách hàng khắp quốc gia. Trước nay chưa từng có hệ thống này, tên gọi là “Federal Data Services Hub”. Nó sẽ bao gồm các thông tin cá nhân gom lại từ các cơ quan chánh phủ liên bang khác nhau: hồ sơ sở thuế IRS (về công ăn việc làm, thu nhập); hồ sơ an sinh xã hội (Social Security, xác định danh tánh); hồ sơ của Bộ Nội An (Homeland Security, xác định tư cách pháp nhân, quyền công dân…); hồ sơ tư pháp (Bộ Tư Pháp, xác minh về tiền sử tội phạm); hồ sơ Bộ Y Tế và Dân Sinh HHS (xác minh về các chương trình xã hội như Medicare, Medicaid, Welfare… ); và các cơ quan chánh quyền tiểu bang (xác nhận nơi cư trú).
Những tra khảo tuy sơ khởi cũng hé lộ phần nào sự phức tạp của đạo luật cải tổ y tế ObamaCare và tầm hệ trọng của sở thuế IRS trong vai trò áp dụng luật. Chưa ai rõ các vụ bê bối hiện thời với IRS sẽ ảnh hưởng thế nào đến luật y tế mới. Mời quý vị và chúng tôi cùng tiếp tục theo dõi.