Một năm 2013 lại vừa kết thúc. Nhìn lại một vài sự kiện lớn được ghi nhận trong năm như trận bão của thế kỷ quét ngang Phi Luật Tân gây thiệt mạng cho hàng ngàn người, vụ đánh bom khủng bố ở quy mô nhỏ tại Boston, một cuộc đối đầu chính trị giữa Hành Pháp và Lập Pháp Hoa Kỳ qua vụ đóng cửa chính phủ, một cuộc tranh cãi kéo dài khi chương trình bảo hiểm toàn dân do TT Obama đề xướng và chuẩn bị có hiệu lực, để so sánh với những tín hiệu lạc quan và tốt đẹp trong năm nói chung, chúng ta có thể hân hoan nhìn nhận rằng, 2013 là một năm khá yên bình và ổn định để làm cầu nối cho một năm 2014 phát triển và thịnh vượng.
Nhìn lại những góc cạnh tích cực trong năm 2013 vừa qua, chúng ta thấy rằng có khá nhiều điều để có thể hài lòng so với vài năm trước. Về mặt chính trị và đối ngoại, những cuộc xung đột trong các vấn đề Bắc Hàn, Syria, Trung Cộng… đã được giải quyết qua những áp lực chính trị thay vì các xung đột vũ trang, có thể dẫn đến những thiệt hại nhân mạng và tài chính cho Hoa Kỳ như đã từng xảy ra trong một vài cuộc chiến trước kia. Về mặt kinh tế thì 2013 có thể xem là một năm thành công khi lợi nhuận kinh doanh của hãng xưởng tăng cao, góp phần đưa chỉ số chứng khoán liên tục đạt đến mức kỷ lục trong năm. Bên cạnh đó, tỉ lệ thất nghiệp xuống thấp nhất trong hơn năm năm qua, sự hồi phục của thị trường địa ốc và tín dụng, sức mua của người tiêu thụ tăng cao trong khi những khoản nợ cá nhân xuống thấp… Có hay không những xu hướng chính trị khác nhau, chúng ta vẫn khó phủ nhận rằng, những nỗ lực và các biện pháp chính phủ đưa ra trong các năm qua đã đem đến những kết quả đáng khích lệ này.
Sự tranh cãi lớn nhất trong năm qua vẫn nhắm vào kế hoạch và thực hiện chương trình bảo hiểm y tế toàn dân do TT Barack Obama đề xướng và quyết lòng thực hiện. Với đạo luật này, mục đích không chỉ nhắm đến việc mang đến cơ hội cho những người không đủ khả năng mua bảo hiểm y tế mà còn là một cuộc cải tổ y tế sâu rộng nhằm cắt giảm chi phí y tế ngày càng tăng cao tại Hoa Kỳ. Không phải là vị TT đầu tiên thực hiện điều này khi đã có những đời tổng thống thuộc cả hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa đều từng có ý định thực hiện chương trình bảo hiểm toàn dân, nên các chống đối về chương trình được gọi là ObamaCare này dường như nhắm vào ngân sách và đường hướng thực hiện hơn là mục tiêu cuối cùng, không kể những hình thái chính trị hóa. Các phân tích đã chỉ rằng chương trình sẽ không ảnh hưởng nhiều đến giới trung lưu tại Hoa Kỳ cũng như những gia đình có thu nhập dưới mức nghèo khổ đang thụ hưởng chương trình phúc lợi y tế Medicaid, nhưng có thể tạo ra những lo ngại về các phẩm chất phục vụ cùng sự tăng giá bảo hiểm nói chung cho giới nhân công bình thường không thuộc hai giới nói trên. Những lo ngại này là những điều có thực, nhưng xem ra có thể giảm bớt phần nào nếu nhìn đến các quốc gia đang có chương trình bảo hiểm toàn dân. Trong khi chi phí y tế chỉ khoảng phân nửa so với Hoa Kỳ, các chương trình bảo hiểm y tế toàn dân tại Canada cùng các nước phát triển cao tại Châu Âu như Anh, Pháp, Đức… nhận được tỉ lệ hài lòng của người dân khá cao, so với hơn hai phần ba dân Mỹ thừa nhận rằng cần có sự cải tổ y tế về căn bản hay toàn diện.
Những lỗi kỹ thuật trên trang mạng chính phủ thiết lập cho người dân ghi tên vào chương trình đã được bên chống đối khai thác như một thiếu sót của chương trình ObamaCare, trong khi đây chỉ là một trở ngại kỹ thuật rất nhỏ và tạm thời, so với một chiến lược quốc gia lâu dài. Nhìn lại lịch sử thì các sắc luật về các chương trình An sinh xã hội, hưu trí và Medicare khi ra đời cách đây vài thập niên trước cũng đã từng bị phản đối mạnh mẽ, thì chương trình bảo hiểm toàn dân hiện nay nếu vẫn còn tiếp tục là câu chuyện nghị sự và thời sự trong đôi năm tới cũng là điều dễ hiểu.
Nhìn đến những triển vọng cho năm 2014 này, các ghi nhận từ Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới qua sự tổng hợp ý kiến của những chuyên gia, giới học giả, các lãnh đạo thế giới, những nhà định hình xu hướng toàn cầu cùng các lãnh đạo các tập đoàn thương mại đã đưa các xu hướng theo sau:
1. Gia tăng những căng thẳng tại Trung Đông và Bắc Phi:
Có những tiềm năng phát triển và định hướng, cũng như các cánh cửa hé mở về dân chủ, đa nguyên tại các quốc gia hậu Cách Mạng Hoa Lài, nhưng tình trạng bất ổn chung vẫn là vấn đề hàng đầu khi có sự phân cực giữa các vấn đề ý thức hệ, trong đó vấn đề bất ổn chính trị được xem là chiếm đa số.
Cách Mạng Hoa Lài – nguồn fingertec.blogspot.com
2. Gia tăng khoảng cách giàu nghèo:
Khoảng cách giàu nghèo khắp toàn cầu ngày càng sâu rộng khi giới giàu sẽ tiếp tục phát triển mức thu nhập và tài sản của mình qua các tài sản và phương tiện trong tay, đồng thời với việc gia tăng những người không có cơ hội hưởng được nền giáo dục phổ cập, không được hưởng một nền y tế căn bản và một tỉ lệ thanh niên bị thất nghiệp gia tăng.
3. Tình trạng thất nghiệp dai dẳng:
Mặc dù kinh tế toàn cầu sẽ phát triển chung dẫn đến việc thuê mướn trong một số lãnh vực như kỹ nghệ thông tin, điện toán và y tế, nhưng vấn đề thất nghiệp vẫn là mối lo hàng đầu của các quốc gia, cũng như cần sự phối hợp giữa các chính phủ và khu vực tư nhân để mang lại cơ hội cho người lao động. Bằng không các tỉ lệ tội phạm sẽ gia tăng, cũng như các vấn đề bất ổn xã hội là khó tránh khỏi.
4. Gia tăng mối đe dọa trên liên mạng:
Trong khi internet vẫn tiếp tục phát triển và các ứng dụng kỹ thuật ngày càng đem đến nhiều sự tiện lợi cho người sử dụng nó, thì mặt khác, mối đe dọa từ internet cũng phát triển theo. Các chính phủ vẫn thường không theo kịp việc phát triển kỹ thuật cao, đơn giản vì không thể kiểm soát và chế tài các hoạt động internet, vốn được xem là một trong những quyền căn bản của người dân, cũng như nhắm đến các hoạt động mang tính phòng ngự cho chính các cơ quan chính phủ hơn là bảo vệ chung cho người tiêu dùng.
5. Thụ động trong vấn đề thay đổi khí hậu:
Dù ý thức và cảnh báo các tác động và những nguy hiểm của việc thay đổi khí hậu toàn cầu, các biện pháp phòng ngừa hay ngăn chận xem ra vẫn còn chậm chạp. Những thiên tai ngày càng bất ngờ và nhiều hơn, gây nên những thiệt hại to lớn, ảnh hưởng đến không chỉ quốc gia gặp nạn mà cả kinh tế toàn cầu. Dù vậy, lý do chậm chạp được giải thích là, đây là một bài toán thách đố, đòi hỏi sự phối hợp giữa các quốc gia và người dân toàn cầu hơn là trách nhiệm của riêng một quốc gia nào.
Ô nhiễm trên quảng trường Thiên An Môn Trung Quốc
6. Các chính sách kinh tế bị mất niềm tin:
Các chính phủ cần lưu tâm đến việc giới trẻ đang ngày càng mất niềm tin vào các chính sách kinh tế, các khả năng và trách nhiệm của các chính sách hay chế tài của chính phủ trong việc phát triển kinh tế sau vài cuộc khủng hoảng kinh tế kéo dài và tình trạng hồi phục đầy chậm chạp.
7. Đánh mất giá trị của nhóm lãnh đạo:
Giới lãnh đạo bị cho rằng vai trò dẫn dắt, lèo lái của họ đã bị mất đi những lý tưởng phụng vụ quốc gia hay xã hội mà cho những quyền lợi cá nhân và đảng phái. Các giá trị của nhóm lãnh đạo và các tổ chức bị lèo lái sang những mục tiêu khác mà không nhắm đến mục tiêu chung.
Cờ 6 ngôi sao! Giới cầm quyền Hà Nội mưu tính gì? nguồn vietnamnet.vn
8. Sự gia tăng nhóm trung lưu tại Á Châu:
Đã có một cuộc thay đổi lớn lao về các chuẩn mực sống sau các cải tổ quan trọng về kinh tế thị trường, chủ nghĩa thực dụng, sự phát triển về khoa học kỹ thuật… trong vài thập niên qua tại Á Châu. Kết quả là, Á Châu đang tạo ra một lớp trung lưu mới, giàu sức tiêu thụ tại châu lục này.
9. Sự gia tăng các đại đô thị:
Khái niệm “đại đô thị” được dành cho những đô thị có cư dân trên 10 triệu cư dân, trong đó vài đại đô thị hiện nay đã đạt đến mức trên 20 triệu cư dân như Tokyo, New York, New Mexico, New Delhi, Thượng Hải. Xu hướng xuất hiện các đại đô thị mới đang gia tăng, đặc biệt tại khu vực Á Châu. Sự thay đổi về phân bố cư dân này sẽ là một thách thức cho các vấn đề kinh tế và xã hội.
10. Sự lưu truyền thông tin sai trái trên internet:
Internet trở thành một phương tiện hữu hiệu trong việc tra tìm hay thu thập thông tin, nhưng đồng thời cũng là nơi mà có quá nhiều thông tin thiếu kiểm chứng hay được đưa ra có ý đồ, mục tiêu nào đó. Thiếu đi những kiến thức để thẩm định, người sử dụng dễ dàng rơi vào chiếc bẫy thông tin mà internet đưa ra.
Các thách đố và vận hội dường như là những yếu tố chẳng tách rời. Nhìn nhận và vượt qua những thách đố để tạo ra những vận hội, là điều mong đợi của mỗi quốc gia, xã hội, gia đình hay mỗi cá nhân trong năm mới. Xin cầu chúc một vận hội mới về hạnh phúc, dân chủ và phú cường đến khắp các quốc gia trên thế giới, và cho đất nước cùng con dân Việt Nam.
Xin chào 2014. Chào những chồi Xuân hy vọng và an bình.