Kính gửi bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Con dâu tôi đang có thai hơn 4 tháng, Chúng tôi định du lịch về Việt Nam trong dịp Tết Nguyên Đán này. Xin bác sĩ cho biết liệu có an toàn khi đi máy bay không và cần phải sửa soạn gì để chuyến bay bình an cho hai mẹ con cháu. Mme Oanh Lê- Houston
Đáp
Thưa bà, du lịch bằng phi cơ hiện nay là phương tiện tương đối thuận tiện nhanh chóng mặc dù cũng có nhiều điều hơi bất tiện là giá vé máy bay càng ngày càng đắt, chỗ ngồi càng chật và giờ giấc cũng hay trễ nải. Tuy nhiên, vì nhu cầu, khách vãng du bằng phi cơ vẫn đông. Với các bà mẹ đang có thai, như trường hợp con dâu của bà, thì cũng nên để ý mấy điều sau đây, để thai nhi cũng như bà mẹ an toàn. Chúng tôi nêu ra một số thắc mắc mà nhiều độc giả thường hỏi, như sau:
1. Thời kỳ nào an toàn và nhiều rủi ro khi bay?
Theo các nhà y tế chuyên môn, an toàn nhất là từ tuần lễ 18-24 của thai kỳ. Sau 36 tuần lễ sẽ có nhiều rủi ro sanh trên máy bay. Ngoài ra ở thời kỳ cuối này mà mẹ có thai mà lại bị tiểu đường, cao huyết áp, xuất huyết cửa mình thì bác sĩ thường khuyên hoãn chuyến bay và ổn định bệnh tình.
2. Các máy rà xét vũ khí tại phi trường có ảnh hưởng gì tới thai nhi không?
Máy này không dùng tia X-Ray mà dùng điện từ (electromagnetic), không có phóng xạ, để khám phá vật kim loại giấu trong người, do đó an toàn cho cả mẹ lẫn con. Máy cho hình dáng đường cong của cơ thể. Nếu có vũ khí kim loại giấu dưới lớp quần áo là thấy rõ. Nếu thai phụ còn e ngại thì có thể yêu cầu rà cơ thể với bàn tay của nhân viên an ninh.
Cũng nói thêm là hành lý gửi theo máy bay (check in) đều được kiểm soát bằng máy rọi X-quang.
3. Giảm áp suất không khí trong lòng máy bay có ảnh hưởng tới thai nhi và bà mẹ không?
Cơ quan không gian Hoa Kỳ đòi hỏi máy bay thương mại duy trì áp suất chuẩn trong lòng máy bay, cho nên nếu khỏe mạnh bình thường thì cả mẹ lẫn con đều an toàn.
Tuy nhiên áp suất trong máy bay thấp hơn bên ngoài, lượng oxy trong máu hành khách hơi thấp vì vậy nhịp tim cũng như huyết áp sẽ hơi tăng cao để cơ thể có thêm dưỡng khí.
Do đó nếu bà mẹ bị bệnh thiếu máu, bệnh hồng cầu liềm (sickle cell disease), tiền sử máu cục hoặc nhau thai yếu thì cả mẹ lẫn con đều có rủi ro và nên hỏi ý kiến bác sĩ.
4. Có người nói bay ở độ cao sẽ chịu ảnh hưởng của phóng xạ vũ trụ.
Xin thưa là phóng xạ vũ trụ ở mức độ rất thấp cho nên chưa có chứng cớ ảnh hưởng tới thai nhi.
Tuy nhiên thai nhi cũng rất nhạy cảm với phóng xạ này và trong lâu dài có thể có ảnh hưởng nếu bay thường xuyên. Các nhà chuyên môn đề nghị không nên bay quá 200 giờ trong suốt thai kỳ.
Và mấy điều nên áp dụng để mẹ con được hạnh thông “đằng vân giá vũ”:
1. Khi đặt vé, nên lựa chỗ ngồi phía giữa khoang máy gần cánh máy bay để giảm thiểu dao động khi phi cơ rơi vào vùng nhiễu loạn áp suất, máy bay nhồi lên xuống.
2. Lấy chỗ ngồi tại cạnh lối đi để dễ dàng đứng lên đi lại hoặc tới phòng vệ sinh. Ghế này cũng tương đối có khoảng trống để cử động cơ thể, chân tay.
3. Lâu lâu nên đứng dậy, đi tới đi lui trong lòng máy bay để xương khớp, cơ bắp chuyển động, tránh đau nhức. Ngoài ra khi ngồi bất động một thời gian lâu, sự lưu thông khí huyết các tĩnh mạch nằm sâu ở bắp chân chậm lại, dễ dàng đưa tới kết tụ máu cục (Deep Vein Thrombosis), rất nguy hiểm. Khi ngồi, cũng nên thường xuyên co duỗi bàn chân cổ chân. Mặc quần bó sát người che hông chân và bàn chân (pantyhose) cũng giúp cho máu lưu thông tốt.
4. Luôn luôn cài dây an toàn khi ngồi. Đặt dây an toàn phía bụng dưới, ngang hông để dây khỏi ép vào thai nhi.
5. Uống nhiều nước để khỏi bị thiếu vì không khí trong máy bay khô, cơ thể dễ bốc hơi. Trước và trong khi bay, không nên uống cà phê, nước trà vì đây là chất lợi tiểu, đưa tới tiểu tiện nhiều và mất nước. Tránh thực phẩm tạo gas như bắp cải hoặc nước giải khát có gas để tránh gas dãn nở khi lên cao độ, gây ra đầy hơi khó chịu.
6. Mặc quần áo lẻ (separates) thoáng rộng thoải mái, ít cúc, dây cột để dễ dàng trong nhà vệ sinh. Mặc nhiều lớp quần áo để thích nghi với nhiệt độ thay đổi bất thường.
Bàn chân dễ bị tụ nước, phù sưng, nên mang giày vừa vặn. Mang theo đôi dép lê nhẹ mềm rộng (slipper) hoặc tất dầy để mang khi muốn bỏ giày cho thoáng hơi chân.
7. Coi lại bảo hiểm sức khỏe có trả cho phí tổn sanh đẻ hay không, vì có thai là sự kiện có trước (pre-existing condition) và chi phí khẩn cấp ở nước ngoài nhiều khi rất cao. Mang thai được coi như tương đối có nhiều rủi ro, cho nên nhiều bảo hiểm từ chối khi mẹ con bay vào 8 tuần lễ cuối trước khi sanh.
Và xin bà nói với con dâu yêu cầu bác sĩ của mình giới thiệu cho một bác sĩ sản phụ khoa ở nơi mình sắp tới, phòng hờ khi cần.Cũng nên mang theo một hồ sơ y khoa về tình trạng sức khỏe đặc biệt là các chi tiết liên quan tới thai nghén, như ngày cuối có kinh, có thai bao lâu, kết quả khám nghiệm mới đây, các thai kỳ trước có trở ngại gì không, tình trạng thai nhi, thuốc men đang uống…
Chúc bà và con cháu an vui về thăm quê hương.
Cách nay mấy tháng cháu đứng lâu một chỗ thì cháu bị chóng mặt muốn xỉu, BS gia đình nói cháu bị high cholesterol. Cháu rất nhỏ con, chỉ cao 5’2 và nặng 110 lbs.
Vậy xin BS cho cháu biết nên ăn những thực phẩm nào và tránh những loại thực phẩm nào, và nếu uống nhiều Coca, 7Up hay các loại nước có gas thì có sao không. Nếu uống nước trà mỗi ngày có giúp được gì không. Nguyễn Kiên.
Đáp
Chào cháu Kiên, Cháu nói là đứng lâu một chỗ thì chóng mặt muốn xỉu. Bác không biết là cháu đứng lâu để làm việc hay để làm gì, và có đi tới đi lui không? Chẳng hạn như đứng bán hàng thì phải đi qua đi lại còn đứng để làm một việc nào đó có tính cách cố định như assembly…?
Chân của chúng ta là để đi lại. Sự đi lại này được sự giúp đỡ của các khớp xương chân cũng như nhiều cơ bắp và gân, dây chằng. Tuy nhiên, nếu đứng liên tục trong thời gian lâu mà không cử động thì chân sẽ mỏi, sẽ đau và đưa tới nhiều rủi ro khác như chóng mặt, xỉu, như trường hợp của cháu. Lý do là khi đứng lâu như vậy, máu sẽ dồn nhiều về phần dưới của cơ thể, phần trên nhất là não bộ sẽ thiếu tuần hoàn, thiếu dưỡng khí, khiến ta cảm thấy chóng mặt, quay cuồng. Ngoài ra đứng lâu cũng đưa tới dãn tĩnh mạch ở bắp chân, chất lỏng tích tụ ở chân làm cho chân sưng lên.
Bác đề nghị với cháu là trong khi đứng lâu như vậy nên kiếm cách nào để thay phiên chân phải chân trái nhúc nhích cử động cũng như một bên nghỉ co lên một bên đứng, như vậy giảm một phần căng thẳng cho cơ bắp và khớp. Nếu có thể thì lâu lâu cháu đứng lên ngồi xuống vài lần cho máu lưu thông. Cũng nên để ý tới đôi giày, vừa khít với chân và có lót đỡ bàn chân.
Cháu không cho biết cholesterol cao bao nhiêu và bác sĩ có cho uống thuốc hạ cholesterol chưa. Nếu bác sĩ cho thuốc thì uống đúng hướng dẫn của bác sĩ nhé.
Ăn uống thì như thường lệ: cân bằng các món ăn, đúng với nhu cầu cơ thể, giảm chất béo động vật, nhiều rau trái cây.
Uống nhiều nước có gas không tốt vì nước có gas chỉ có calories mà rất ít hoặc không có chất dinh dưỡng, nhiều đường, nhiều hơi không tốt cho bao tử. Nước trà cũng tốt nhưng không nên uống nhiều quá. Nước lạnh sạch là an toàn.
Cháu cũng nên chịu khó dành thì giờ vận động cơ thể cũng như giải trí lành mạnh nhé.
NYD