Lại đến thời điểm mỗi năm người thọ thuế phải kê khai thuế thu nhập, để nộp thêm tiền thuế còn thiếu, hoặc được chánh phủ hồi lại tiền thuế trả dư. Đối với nhiều người, làm “Tax Return” là việc chẳng mấy thú vị. Tuy nhiên, đây là điều ít người có thể tránh.
Tại Hoa Kỳ ngày nay, khó tìm ra cá nhân hoặc gia đình nào không trả một thứ thuế nào đó: thuế thu nhập liên bang/tiểu bang, thuế mua sắm, thuế xe cộ, thuế địa ốc, v.v… Nếu thành viên một tổ chức nào đó hùn tiền để có ngân quỹ sinh hoạt chung, thì trên bình diện xã hội cũng có thể xem thuế khóa là một cách cư dân hùn tiền để quốc gia có ngân sách điều hành (xây dựng tu bổ đường sá, trả lương cảnh sát, duy trì quân đội, tài trợ người neo đơn, già yếu, bịnh tật, v.v…) Trong phạm vi trang báo này, nhân mùa khai thuế, Trẻ chỉ tạm đề cập đến thuế thu nhập.
Hoa Kỳ là một trong những quốc gia áp dụng hệ thống thuế thu nhập có nhiều mức khác nhau (Tax Rate), dựa trên thu nhập nhiều hay ít của một cá nhân (Individual), hoặc một hộ gia đình (Household). Cách chung, các hộ gia đình thu nhập càng cao thì trả thuế càng nhiều. Ngược lại các hộ gia đình thu nhập càng thấp thì đóng thuế cũng càng ít, không đóng gì cả, thậm chí được thọ nhận nhiều phúc lợi xã hội…
Năm ngoái, chủ nhân Facebook Mark Zuckerberg trả thuế thu nhập khoảng $1.1 tỉ.
Thống kê các hộ gia đình thu nhập tổng cộng trên $1 triệu mỗi năm có thể phải trả trung bình tổng cộng 30% thuế, bao gồm thuế thu nhập, thuế tiền lương, và các loại thuế khác. Các hộ gia đình thu nhập từ $50,000 đến $75,000 trả các loại thuế trung bình 15% thu nhập. Thu nhập $40,000 đến $50,000 trả trung bình 12.5% thuế liên bang. Thu nhập từ $20,000 đến $30,000 trả trung bình 5.7%.
Trên thế giới ngày nay, chỉ có 85 người giàu nhất chiếm hữu tài sản bằng 3.5 tỉ người nghèo nhất gộp lại. Ngược lại, việc đóng góp tiền thuế cũng phần nào phản chiếu sự chênh lệch ghê gớm này, cách riêng là tại Hoa Kỳ. Theo số liệu sở thuế IRS, 1% những người thu nhập cao nhất trong xã hội (khoảng 820,000 người kê khai thuế) góp trả 37% thuế thu nhập liên bang. Tính ra, 10% hộ gia đình với thu nhập cao nhất trong xã hội trả hơn 70% tổng số tiền thuế. Một nửa số người thọ thuế thuộc nhóm thu nhập cao trả hầu như toàn bộ thuế (98%). Trong khi đó, phân nửa số người thọ thuế còn lại chỉ trả 2%.
Năm 2012, gia đình Tổng Thống Hoa Kỳ kê khai thu nhập chung $608,611, trả thuế thu nhập liên bang $112,214.
Một nét đáng chú ý là những cách thức hợp pháp để được giảm bớt tiền thuế. Bộ luật thuế rất phức tạp, và một trong những phần khó hiểu nhất là các khoản khấu trừ thuế trị giá trên $1,000 tỉ. Đây là các khoản khấu trừ “deduction”, miễn trừ “exemption”, hoặc tín thuế “credit”, v.v… Có hai khoản tín thuế phổ biến nhất là “Earned Income Tax Credit” (dành cho cá nhân thu nhập thấp) và “Child Tax Credit” (dành cho người nuôi con).
Thống kê những người thu nhập thấp nhất trong xã hội chỉ lãnh lương trung bình $8,100 mỗi năm. Nhưng trên thực tế, họ nhận thêm $25,000 các trợ giúp chánh phủ, qua các hình thức bao gồm trợ giúp y tế (ví dụ Medicare), tem phiếu thực phẩm (Food-Stamp), hay những cách thức khác, v.v… Tuy nhiên, không chỉ có người nghèo hưởng lợi nhờ các khoản khấu trừ thuế. Nói chung, mọi thành phần trong xã hội đều tận dụng các cách giảm thuế hợp lệ. Số liệu năm 2009, có gần 237,000 phiếu khai thuế với tổng thu nhập trên $1 triệu. Trong số này, có 1,470 hộ gia đình triệu phú lãnh trên $1 triệu trong năm đó, mà không phải trả thuế thu nhập liên bang.
Một trong những công ty trả tiền thuế nhiều nhất là ExxonMobil với trên $31 tỉ (doanh số trên $428 tỉ). Kỹ nghệ dầu hỏa thường nộp thuế cao vì lợi nhuận lớn.
Với những người đi làm, có một khoản thuế rất phổ biến là Social Security Tax để góp vào quỹ hưu bổng. Đa phần người thọ thuế đều phải đóng sắc thuế này trọn cả năm. Tuy nhiên, có một điều ít người biết hơn, là không như các sắc thuế thu nhập khác, thuế Social Security Tax có giới hạn. Con số năm nay là $117,000 — bất kể thu nhập bao nhiêu, người ta chỉ có trách nhiệm trả tối đa $117,000 tiền thuế Social Security Tax (gia tăng chút ít mỗi năm).
Đây có thể là cả gia tài đối với rất nhiều người, nhưng với 900 người lãnh lương cao nhất tại Hoa Kỳ, thì chỉ cần làm việc 2 ngày đầu năm 2014 là họ đã trả gọn $117,000 tiền thuế Social Security Tax. Như vậy, trọn năm nay, không kỳ lương nào họ bị trích tiền đóng thuế khoản này nữa. Đây là một nhóm nhỏ các nhà điều hành cao cấp, những người lãnh lương và thưởng trên $21 triệu mỗi năm. Đa phần là các CEO của những đại công ty như Starbucks (hệ thống tiệm cà phê), ComCast (dịch vụ internet/viễn thông), Philip Morris (nhà sản xuất thuốc lá), NewsCorp (tập đoàn truyền thông), v.v… Đặc biệt, trong các phó chủ tịch cao cấp của hãng Google, có người lãnh lương trên $50 triệu mỗi năm.
Uncle Sam “hung thần” mùa khai thuế.
Hiện nhiều khán giả đang theo dõi Thế Vận Hội Mùa Đông Sochi 2014 ở Liên Bang Nga. Điều ít người biết là các lực sĩ Hoa Kỳ đều phải đóng thuế nếu giành được huy chương Olympic, nhiều hay ít tùy theo mức thuế của từng người. Lý do vì kèm theo các bộ huy chương, Ủy Ban Olympic Hoa Kỳ (USOC) còn trao tặng thêm tiền thưởng: $25,000 cho huy chương vàng, $15,000 cho huy chương bạc, và $10,000 cho huy chương đồng. Đối với Sở Thuế IRS, các món tiền này được kể như là thu nhập cá nhân tại ngoại quốc. Một lực sĩ thu nhập thấp, nếu đoạt huy chương đồng có thể chỉ phải nộp 10% là $1,000. Tuy nhiên, một lực sĩ trong nhóm thu nhập cao có thể phải trả đến $9,900 nếu đoạt huy chương vàng. Một người khác cũng giành huy chương vàng nhưng thuộc nhóm mức thuế trung bình 28% phải nộp thuế $7,000 cho mỗi $25,000 họ nhận được từ USOC.
Cũng nhân mùa thuế này, có một số điều cần lưu ý, để tránh sai lầm đáng tiếc. Có nhiều người né khai thuế vì sợ không đủ tiền nộp IRS. Không ai tránh được Sở Thuế. Ngay cả nếu người thọ thuế không có tiền nộp bây giờ, vẫn cần phải kê khai hợp thức, để tránh bị phạt vạ nặng nề về sau. Sở Thuế IRS phân biệt rạch ròi và có mức phạt vạ khác nhau cho lỗi trả tiền thuế trễ và không chịu kê khai thuế. Trước hay sau, IRS đủ thẩm quyền, và sẽ có cách thu tiền thuế nợ họ. Tốt hơn hết nên liên hệ IRS, cho họ biết quý vị không thể trả thuế bây giờ, và tìm cách thương lượng. Người thọ thuế có không ít cách đối phó như xin trả từ từ từng tháng, hoặc tạm thời trì hoãn trả thuế.
Các dịch vụ khai thuế nhà nghề có thể giúp người thọ thuế đỡ lo nghĩ.
Mỗi ngày, cư dân tại Hoa Kỳ thường bắt gặp trong hộp thơ nhiều thơ từ quảng cáo, chào mời đủ loại, và đa phần cho vào sọt rác. Riêng các bưu phẩm từ IRS rất quan trọng, không nên để mất hay bỏ qua. Nếu một người thiếu nợ tiền thuế, Sở Thuế IRS sẽ đòi cho bằng được, cách này hay cách khác. Những người tránh liên lạc với IRS không thể né rắc rối mãi mãi. IRS là một ông kẹ có thể trích thẳng check tiền lương trong tương lai, hoặc thậm chí yêu cầu tòa án tịch thu xe, nhà, hoặc của cải đáng giá của bất cứ ai để bù vào tiền thuế còn thiếu thuế.
Một số không ít người thọ thuế vì bí bách cũng dùng các thẻ tín dụng có phân lời cao ngất ngưởng để trả tiền thuế. Mặc dù điều này đỡ thất sách hơn tránh né trả thuế, nhưng sẽ tốn kém rất nhiều vì tiền lời cao. Nên tìm các cách vay mượn khác như qua người thân hay gia đình. Nếu cực chẳng đã phải trả thuế bằng credit card thì cố gắng trả hết càng sớm càng tốt và tránh lặp lại sai lầm trong năm tới. Nhiều người khác may mắn hơn, chẳng những không phải nộp thêm tiền thuế, mà còn được nhận thêm tiền hồi thuế (Tax Refund). Tuy nhiên, nên tránh tiêu xài ngay lập tức cho… hả dạ. Tốt nhất là dùng số tiền may mắn này trả bớt nợ, hoặc mở trương mục tiết kiệm.
TD