Chào bác sĩ, Tôi nhớ là lúc sinh tiền, lão nhạc sĩ Nguyễn Hiền có nhái hai câu thơ của Nguyễn Bính như sau: “Nắng mưa là bệnh của trời; Ðau xương nhức khớp, bệnh người tuổi cao”.
Tôi thấy nhận xét này cũng đúng đấy, bác sĩ ạ. Nhưng tôi không hiểu tại sao là cứ vào mùa lạnh, cơ thể xương cốt của tôi nó đau vô cùng. Bác sĩ có thể giải thích cho chúng tôi được không. Cảnh già cả, liệu có nên thiên cư tới miền nắng ấm như Cali được không. Vinh Phạm.
Đáp
Thưa ông Vinh, trước khi trả lời câu hỏi của ông, xin phân biệt thời tiết với khí hậu, xem chúng khác nhau ở điểm nào.
– Thời tiết (weather) là trạng thái của lớp không khí bao quanh trái đất vào một thời điểm và một không gian nào đó. Trạng thái này bao gồm sự nóng, lạnh, khô, ẩm, mưa, gió… Chẳng hạn dự báo cho biết thời tiết tại Sài Gòn ngày Thứ Ba tốt, ấm áp không mây, không mưa; ngày Thứ Sáu sẽ có mưa rào, độ ẩm 90%, gió thổi 10 cây số một giờ. Thời tiết có thể thay đổi từng giờ.
– Khí hậu (climate) là tình hình chung về thời tiết của một miền nào đó vào thời gian dài, thường ít nhất là một tháng, có khi cả chục năm. Thí dụ ta nói Việt Nam có khí khí hậu nhiệt đới.
Mối liên quan giữa thời tiết và sức khỏe không phải là khám phá mới lạ mà ngay từ thuở xa xưa người đời trước đã nói tới.
Riêng đối với bệnh đau nhức xương khớp thì nhiều bệnh nhân viêm xương khớp nói là họ thường cảm thấy cơn đau mỗi khi thời tiết thay đổi. Hoặc họ có thể tiên đoán thời tiết sẽ ra sao khi xương đau, khớp nhức. Ðây là những người mẫn cảm với mưa, lạnh hoặc thay đổi thời tiết. Một số quan sát cho hay có tới 70% dân chúng có kinh nghiệm tương tự, nhất là ở giới phụ nữ.
Nghiên cứu của khoa học gia Edstrom vào năm 1948 cho thấy người bị thấp khớp cảm thấy dễ chịu hơn khi sống nơi có khí hậu ấm áp và khô ráo.
Năm 1961, bác sĩ J. Hollander tại Ðại Học Y Khoa Pennsylvania đặt 12 bệnh nhân với viêm khớp và thấp khớp vào trong phòng có kiểm soát thời tiết. Bảy bệnh nhân cho biết dấu hiệu đau và cứng nhắc của khớp xương trở nên nặng hơn khi độ ẩm tăng và áp suất giảm.
Nghiên cứu bên Hà Lan cho hay vào mùa hạ, bệnh nhân bị viêm khớp cảm thấy đau hơn nếu nhiệt độ giảm và độ ẩm tăng.
Trong khi đó, nghiên cứu công bố trên tập san Rheumatology bên Na Uy, Thụy Ðiển, Gia Nã Ðại, Do Thái cũng cho hay có ảnh hưởng của độ ẩm, áp suất khí quyển, mây, nhiệt độ và tình trạng gió vào viêm khớp. Nhưng các nghiên cứu nhấn mạnh là thay đổi thời tiết không làm thương tích khớp trầm trọng hơn cũng như không là nguyên nhân gây ra viêm khớp.
Theo bác sĩ Terence Starz, Giám Ðốc Trung Tâm Viêm Khớp Ðại Học Pittsburgh thì chưa có bằng chứng xác thực rằng di chuyển về nơi có khí hậu khô ráo, ấm áp lại có tác dụng lâu dài trên diễn tiến của bất cứ bệnh cơ bắp xương khớp nào.Vị thầy thuốc này khuyên thêm là vào mùa đông nên giữ thân thể ấm áp, tránh công việc quá sức như xúc tuyết, tránh trơn trượt té ngã. Hơn nữa, dù ta sống ở đâu thì đồng hồ sinh học trong cơ thể cũng thích nghi với khí hậu ở nơi đó.
Xin nhắc lại Viêm Khớp (Arthritis) là trường hợp đau, sưng và không cử động của khớp. Hai bệnh thường thấy nhất của Khớp là: Viêm Xương Khớp (Osteoarthritis) trong đó có thoái hóa và viêm sưng lớp sụn ở khớp xương, thường do chấn thương, hư hao vì sử dụng lâu ngày, thường thấy ở ngón tay, đầu gối, xương hông. Tiếp đến là bệnh Thấp Khớp (Rheumatoid Arthritis), một bệnh tự miễn gây ra đau, sưng, cứng đơ không cử động và mất chức năng của khớp, thương tổn lớp lót của khớp và xương, đôi khi chạy vào nội tạng khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, đau ốm.
Hy vọng các góp ý trên đây mang lại sự an tâm của ông. Tôi cũng đề nghị là ông nên cho bác sĩ gia đình hay chuyện đau nhức này, để được điều trị tới nơi tới chốn. Còn việc di chuyển sang Cali thì cũng là ý kiến hay đấy. Khi nào định di cư thì báo cho tôi biết với nhé.
Chúc ông và gia đình vui mạnh.
Thưa bác sĩ, Năm nay tôi 64 tuổi, sắp sửa lãnh tiền hưu trí. Từ nhiều tháng nay, mắt tôi hay bị khô và gây cho tôi nhiều khó khăn như nhìn không rõ, mắt cứ cộm và liếc qua liếc lại hơi đau. Hiện nay tôi đang uống thuốc hạ huyết áp và thuốc đau nhức xương khớp. Tôi có đi bác sĩ khám và bác sĩ nói có thể tôi khô mắt vì tuổi cao cũng như do uống thuốc hạ huyết áp. Bác sĩ cho tôi thuốc nước nhỏ mắt mỗi ngày 3 lần hoặc khi nào thấy mắt khô.
Xin bác sĩ cho biết tại sao mắt tôi lại khô như vậy và có đúng là thuốc hạ huyết áp làm khô mắt không. Mai mốt về hưu, tôi phải làm bạn với máy vi tính để cập nhật tin tức cũng như gửi nhận email cho bạn bè. Tôi có cần phải làm gì để bớt khô mắt khi nhìn màn hình computer quá lâu.
Xin cảm ơn bác sĩ. Lê Khoáng- Georgia.
Đáp
Chào ông Khoáng, đọc email của ông, tôi thấy ít nhất ông có hai hoàn cảnh có thể gây ra khô mắt mà tiếng Anh gọi là Dry Eyes.
Thứ nhất là năm nay ông cũng xấp xỉ tuổi sáu bó rưỡi, là tuổi gọi là về già rồi. Mà ở người tuổi cao như vậy thì có nhiều bộ phận trong cơ thể cũng bắt đầu hoạt động kém hơn là khi còn ở tuổi thanh xuân, “mười bảy bẻ gẫy sừng trâu”, trong đó có các tuyến sản xuất nước mắt nằm rải rác ở mặt trong của mi mắt. Ở lớp tuổi trẻ, mắt cần làm việc nhiều hơn cho nên thị lực cần được hoàn hảo, mắt cần chuyển động liên tục và cần nhiều nước mắt để bảo vệ cũng như là để liếc qua liếc lại. Ở tuổi già thì các công việc này cũng chậm lại, nước mắt giảm và làm mắt khô.
Thứ hai là ông đang chữa bệnh cao huyết áp nhưng không thấy ông nói với dược phẩm nào, thì tôi nghĩ có thể trong các thuốc đó có loại lợi tiểu để ông tiểu tiện nhiều hơn nhờ đó huyết áp giảm. Mà tiểu tiện nhiều thì cũng bớt nước trong người, ảnh hưởng tới sự sản xuất nước mắt. Về phía nữ giới thì mắt cũng hay bị khô khi quý bà vào tuổi menopause.
Khô mắt không chữa dứt được nhưng có nhiều cách để giảm thiểu như là dùng nước mắt nhân tạo có bán tự do tại các dược phòng. Có nhiều loại khác nhau và ta phải lựa chọn loại thích hợp, nếu mắt bị khô kinh niên thì ông cần nhỏ thuốc thường xuyên. Ngược lại nếu chỉ ban đêm mới khô thì ông nên mua loại đậm đặc hơn hoặc thuốc mỡ vào ban đêm. Cơ quan FDA đã cho phép bày bán loại Restasis để làm bớt khô mắt kinh niên.
Nếu vẫn không hết, tôi nghĩ là ông nên đi khám bệnh ở bác sĩ chuyên môn về mắt ophthalmologist để được điều trị tới nơi tới chốn.
Ông có thể tự chăm sóc mắt như sau:
– Tăng độ ẩm trong nhà cũng như ở sở làm.
– Mang kính dâm khi ra ngoài trời, đặc biệt là loại kính ôm sát hai bên mắt để giảm thiểu tiếp xúc của mắt với không khí, ánh sáng.
– Dùng thêm một số thực phẩm chế biến sẵn như omega-3 để giảm khô mắt.
Nếu ông định dùng máy vi tính nhiều khi về hưu thì tôi gợi ý như sau:
– Ngồi cách xa màn hình máy vi tính khoảng 50cm
– Để màn hình thấp hơn tầm mắt khoảng từ 10-20cm.
– Cần thường xuyên chớp mắt để nước mắt liên tục sản xuất.
– Lâu lâu nên ngưng làm việc, nhắm mắt và liếc mắt qua lại, lên xuống và theo vòng tròn.
– Lâu lâu nên nghỉ giải lao dăm ba phút, vào buồng tắm vớt nước lạnh lên mặt, lên mắt.
– Nhỏ mắt với dung dịch thay thế nước mắt thật.
– Hạn chế thời gian làm việc trên vi tính không quá 4 giờ mỗi ngày.
– Cần dừng công việc sau khoảng 20-30 phút làm việc ở khoảng cách gần nhất.
Và nhớ uống nhiều nước, từ 8 tới 10 ly mỗi ngày.
Chúc ông nhiều sức khỏe.
NYD