Rong ruổi cánh xe đường dài

Khó có nghề làm việc chân tay nào hấp dẫn như nghề tài xế xe tải hạng nặng xuyên bang (loại trên 30 tấn). Sau khi trừ chi phí dầu nhớt, thuế má, bảo hiểm, khấu hao xe cộ, thu nhập trung bình tài xế có thể kiếm được đến hơn 70,000 đô mỗi năm. Thế nhưng cứ 100 người mới vào nghề thì có đến 136 người bỏ nghề vì không chịu nổi áp lực căng thẳng khi phải cô đơn ngày tháng rong ruổi dặm đường thiên lý.

Dễ kiếm tiền nhưng đầy bất trắc

Lấy bằng lái xe vận tải hạng nặng 18 bánh khó hơn lấy bằng lái xe các loại xe bình thường. Vì thời gian học lâu hơn, phải thực tập nhiều và phụ lái xe tải xuyên bang một thời gian học hỏi kinh nghiệm. Rồi sau đó thi lấy bằng A loại I. Tuy nhiên để lái giỏi và có kinh nghiệm, ít nhất cũng phải mất vài năm trên “xa trường” thì mới hiểu hết “con tải” nặng 30 tấn ấy. Ngoài việc nắm rõ các yếu tố kỹ thuật của xe, tài xế còn phải hiểu luật giao thông của từng tiểu bang. Mỗi tài xế xe vận tải hạng nặng trung bình mỗi năm đóng bảo hiểm khoảng mười ngàn đô.

Lái thuê xe của công ty, tài xế lãnh lương chừng năm chục ngàn một năm, nhưng nếu lái hợp đồng (xe của tài xế) thu nhập có thể gấp đôi nên có nhiều tài xế thích lái hợp đồng hơn. Anh T.T sống ở Haltom City, Fort Worth là một trong những trường hợp như thế. Sau bốn năm dành dụm khoản tiền phụ lái đường dài, anh sắm được chiếc xế hạng nặng tải hàng hợp đồng cho một công ty. Gặp anh trong lúc chuẩn bị đồ ăn thức uống trong chuyến lộ trình dài 1,500 dặm từ Dallas đi Los Angeles. T.T cho biết: “Chuyến đi và về này kiếm được sáu ngàn (Công ty quản lý vận tải trả hai đô/dặm). Thời gian đi về tính luôn cả thời gian ngủ nghỉ mất sáu ngày. Trừ mọi chi phí, cuối cùng anh bỏ túi được hơn hai ngàn đô. Tuy thế đừng nghe số tiền kiếm được như vậy mà ham. Cái nghề này nó nguy hiểm vô cùng, tai nạn xảy ra không biết đâu mà lường. Hơn nữa, giá dầu tăng mỗi ngày nhưng giá cước vận chuyển không tăng nên thu nhập ngày càng ít đi. Nghề này là vậy, nếu sướng thì đâu có ai bỏ nghề”.

Anh kể thêm chuyện nghề: “De xe đưa thùng container vào đúng vị trí cửa kho là chuyện nhỏ nhưng cái khó nhất của cánh tài xế xe hạng nặng là những đường quẹo cua. Quẹo phải quẹo trái phải canh “già” một tí nếu không dễ bị quẹt vào xe nhỏ ở phần đuôi, còn nếu lấy “non” quá lại vướng phần thùng container hoặc va vào các trụ đèn, cột điện. Những tài xế lái xe vận tải 18 bánh xuyên bang phải tuân thủ luật lệ an toàn giao thông rất nghiêm ngặt. Phải có thâm niên lái các loại xe vận tải nhỏ hơn trước đó và chưa gây tai nạn giao thông, đồng thời phải có đủ giờ thực hành lái xe vận tải hạng nặng trước khi được phép hành nghề chính thức. Tài xế phải ghi sổ nhật ký chi tiết cuộc hành trình và cập nhật thường xuyên khi đến từng trạm dừng trên đường. Phải lái xe đúng lộ trình đã được lên kế hoạch với công ty quản lý vận tải. Mọi phương tiện liên lạc được trang bị đầy đủ trong xe, nên việc thông tin giữa tài xế và phòng điều hành như hình với bóng. Không chỉ có trạm điều hành vận tải biết được lộ trình giờ giấc xe đang chạy mà ngay cả cảnh sát giao thông cũng có được tin tức này từ hệ thống kết nối mạng với trạm điều hành. Do đó, việc cảnh sát biết được giờ nào xe vận tải chạy đến đâu không phải là chuyện quá khó”.

Lái xe an toàn là mục tiêu hàng đầu của giới lái xe vận tải hạng nặng. Mặc dù xe có trang bị hệ thống radar cảnh báo chướng ngại vật ở sau xe và hai bên hông, tai nạn vẫn thường xảy ra do thùng xe dài, tài xế không kiểm soát kịp khi quẹo cua. Đôi khi chỉ một cơn buồn ngủ thoáng qua cũng dễ dàng làm lạc tay lái. Và tài xế tải đâu phải đối phó với các kỹ thuật, các quy định an toàn giao thông mà còn phải đối phó với nạn cướp giựt của các băng đảng. Nên phần đông họ đều có mang theo súng bảo vệ. Chỉ đến khi nào tới trạm nghỉ mới thở phào nhẹ nhõm.

Khắp các tiểu bang đều có Rest Area dành riêng cho xe tải dừng chân nghỉ ngơi. Cũng có những cây xăng dành cho xe tải cung cấp dịch vụ nghỉ ngơi, tắm rửa, làm vệ sinh, đầy đủ tiện nghi để phục vụ cho các tài xế. Ngành vận chuyển bằng hệ thống xe vận tải hạng nặng là một ngành thương mại quan trọng ở Hoa Kỳ, nhờ vậy mà hàng hóa đa dạng được vận chuyển đến khắp nơi trên nước Mỹ.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Hiệp hội Vận tải đường bộ của Mỹ cho thấy tình trạng lao động của nghề tài xế xe tải hạng nặng luôn biến động và thiếu hụt. Cứ 100 người mới vào nghề thì có đến 136 người bỏ nghề vì không chịu nổi áp lực căng thẳng khi lái xe đường dài và sống xa gia đình.

Rong ruổi cánh xế đường dài

Được hỏi cánh xế đường dài rong ruổi dặm đường thiên lý thường hay có bồ nhí phải không? Anh T.T cười cười bật mí: “Lái xe đường dài và sống xa gia đình, lại kiếm tiền nhiều, nên không ít cánh lái xe đều có những khoản “khai man” thu nhập với bà xã ở nhà. Tôi cũng không ngoại lệ, nhưng không đến nỗi “ham chơi” quên đường về nhà”.

Anh kể những thú vui của cánh xế đường dài quá nhiều nói ra sợ mấy bà vợ nhà “chết ngợp”. Mấy trạm xăng xe tải có nơi ăn nghỉ và các khoản “em út” là chuyện bình thường trên đường giang hồ thiên lý. Lại có cánh tài xế dừng chân qua vài tiểu bang có sòng bài “dụ dỗ” ngay tại trạm xăng, ăn uống, nhậu nhẹt, sát phạt đỏ đen cho đến tận khuya. Nhưng “nặng tội” nhất là cánh xế thèm “phở” nóng hơn “cơm” nguội ở nhà. T.T thật tình khai báo, mấy người bạn đồng nghiệp người Mễ, Mỹ của anh đều ham vui như nhau. Nhiều người cho rằng người Mỹ họ có đức tin Chúa Trời, có lòng chung thủy hơn những dân tộc khác. “Nhưng tôi thấy họ cũng là con người, tạm thời cô đơn, có tiền kiếm nhiều chi xài thoải mái. Thậm chí nhiều người còn có con riêng tận đâu đâu mà vợ nhà không hay biết”.

Victor Vũ bạn đồng nghiệp xe tải đường dài của anh T.T lại khác. Thỉnh thoảng nhân những ngày lễ hay con trai anh nghỉ xuân hay nghỉ hè, anh đều đưa hai mẹ con rong ruổi theo chuyến giao hàng. Anh tâm sự: “Công việc tải hàng xa nhà của tôi quanh năm suốt tháng, ít có thời gian dành cho vợ con trong những dịp nghỉ. Có chăng ở nhà hai ba ngày rồi lại khăn áo lên đường. Tôi đành phải sắp xếp chuyến đi sao thuận tiện cho vợ con đi cùng. Thứ nhất cho vợ con đi đây đi đó thăm thú khắp nơi; thứ hai vợ con cũng có thể thấy được cái nghề kiếm được tiền nhưng lắm cực nhọc của cánh xế tải chúng tôi”.

“Không phải mình tôi cho vợ con theo xe đi tải dài ngày. Những người bạn Mỹ, Mễ cũng vậy. Họ vẫn thường cho gia đình theo. Trên xe đủ tiện nghi, tuy hơi chật chội một tí, nhưng với họ như đang sống trong một ngôi nhà di động. Phía sau cabin có giường ngủ, tủ lạnh chứa đồ ăn thức uống. Nghỉ đêm thì vào motel, có khi lại ngủ ngoài xe nơi trạm dừng chân hít thở không khí thiên nhiên trong lành. Đối với họ, chuyến đi không khác một cuộc picnic. Người Việt mình ít khi cho vợ con đi theo. Tất nhiên một phần vì sợ không an toàn, một phần vì vợ phải đi làm suốt và phải đón đưa con cái đi học”. Victor Vũ kết thúc câu chuyện nhỏ rong ruổi cánh xế đường dài.

Theo số liệu của Bộ Giao thông Vận tải Mỹ, ngành công nghiệp vận tải hàng hóa đường bộ có 10 triệu tài xế. Trong đó có hơn 1,8 triệu người lái xe tải 18 bánh, đóng góp 5% trong tổng thu nhập quốc gia. Tuy nhiên, mỗi năm có 20,000 vụ tai nạn do xe tải xuyên bang gây ra. Tai nạn gây chết người chiếm 12%.