Dốt hay nát

Cuối tuần qua, xảy ra một chuyện nhỏ làm rùm beng làng thể thao Hoa Kỳ. Chuyện bắt đầu từ một sự xích mích giữa một cặp tình nhân. Mâu thuẫn của họ không phải do tuổi tác chênh lệch hơn 4… giáp. Chàng chỉ lấy làm khó chịu khi thấy nàng tỏ ra thân thiết với những người da đen, cho dù họ là những người nổi tiếng, nơi công cộng. Nàng chụp hình chung với cựu ngôi sao bóng rổ da đen Magic Johnson rồi đem khoe trên mạng. Chàng bảo nàng có thể đi chơi, đi ăn, thậm chí đi… ngủ với Johnson nhưng đừng bao giờ để thiên hạ biết! Chàng còn dặn nàng thêm là đừng có đem bạn bè da đen của nàng tới các trận đấu banh của chàng. Chàng không phải là cầu thủ mà là ông bầu của đội bóng rổ Los Angeles Clippers. Stiviano, tên của nàng, không mấy ai biết tới nhưng danh tiếng của chàng thì có từ mấy chục năm nay: Donald Sterling.

Nếu bảo rằng chàng kỳ thị dân da màu thì không đúng lắm; nếu đúng thì cũng chỉ một nửa bởi vì dòng máu nàng nửa đen, nửa nâu (Nam Mỹ). Chuyện cãi cọ ấy xảy ra trên điện thoại giữa hai người nhưng sau đó cả thế giới, tận bên Mã Lai Á, đều biết. Lý do là nàng đã thâu âm cuộc điện đàm rồi đưa lên báo. Người dân Mã Lai tình cờ biết được chuyện tình của họ nhờ có Tổng thống Obama đang công du ở đây. Từ bên Mã Lai, ông Obama nói với báo chí rằng mấy kẻ dốt nát ấy ưa tự quảng cáo mình thì cứ để họ nói có sao đâu.

Dường như mỗi lần dân Mỹ có chuyện rắc rối về chủng tộc thì phản ứng của ông Obama (trước báo chí) luôn tỏ ra vụng về. Chẳng hạn, khi có chuyện hiểu lầm giữa một cảnh sát da trắng ở Boston đang thi hành công vụ với một giáo sư da đen của đại học Harvard, ông Obama đã gọi viên cảnh sát ấy là “ngu đần” (stupid). Sau đó vì bị báo chí chỉ trích, ông Obama phải mời cả hai đến Tòa Bạch Ốc uống trà giải huề cho cả… ba! Lần này ông Obama có vẻ muốn tránh né bày tỏ thái độ nhưng vẫn không che giấu được sự vụng về ấy qua lời nói. Thứ nhất, ông nói những người như ông Sterling là “dốt nát” (ignorant). Việc thích hoặc ghét một người hay một nhóm người nào đó là thuộc về sở thích cá nhân của mỗi người; không liên quan đến kiến thức hay trí tuệ nói chung. Như khoa học gia Nobel bị cho rằng đã không thích các nhà toán học nên những giải thưởng Nobel mà ông lập ra không dành cho họ. Nếu điều này là sự thật thì cùng lắm có thể nói ông Nobel không rộng lượng hoặc như thế nào đó liên quan đến tánh tình chứ không thể nói ông “dốt nát” được. Như Phó Tổng thống Joe Biden, hồi năm 1975 còn làm Thượng nghị sĩ Liên bang, đã phản đối chính phủ nhận người Việt tị nạn vào nước Mỹ. Có thể gọi ông Biden là không có lương tâm hay sao đó chứ nhất định không thể nói ông là “dốt nát”. Ông Sterling không hề nhận xét dân da đen thế này thế kia. Ông chỉ nói với cô bồ nhí đừng có để thiên hạ thấy sự thân thiết giữa cô với họ. Thứ nhì, ông Obama nói rằng những người như ông Sterling ưa “quảng cáo” (advertise). Không có bằng chứng nào cho thấy ông Sterling muốn cô bồ thâu âm cuộc điện đàm hoặc đi kể lại cho người khác, nhất là công chúng, những gì ông bảo cô đừng làm. Thực ra, ông đã bất cẩn, không tính tới chuyện cô bồ có thể chơi ông như thế. Ông không ngu gì mà muốn người ngoài biết ông ghét dân da đen.

Người ta có thể ghét ai đấy vì bất cứ lý do gì. Đó là quyền tự do của mỗi cá nhân chừng nào nó được giữ một cách riêng tư. Riêng chuyện này của ông Sterling lại càng riêng tư hơn nữa. Ông muốn cô bồ nhí làm điều này mà không làm điều khác là quyền của một người… đang yêu, chừng nào không dùng bạo lực với cô. Những gì mà ông đòi hỏi ở cô, dù vô lý cách mấy đi nữa, vẫn là quyền của ông. Nếu cô không thích thì cứ… bỏ ông (như cô đã bỏ). Chuyện chỉ giữa hai người với nhau. Như nhà thơ Nguyễn Bính, có ai nói ông “dốt nát” khi ông bảo người yêu của mình:

Cô nhân tình bé nhỏ của tôi ơi
Tôi muốn môi cô chỉ mỉm cười
Những lúc có tôi và mắt chỉ
Nhìn tôi những lúc tôi xa xôi
Tôi muốn cô đừng nghĩ đến ai
Đừng hôn dù thấy đóa hoa tươi
Đừng ôm gối chiếc đêm nay ngủ
Đừng tắm chiều nay bể lắm người

Ông Sterling có “dốt nát” chẳng qua vì không biết làm thơ thôi. Chứ ở tuổi ngoài 80 như thế, ông có nhiều lý do để ghen hơn Nguyễn Bính nhiều. Dù lắm tiền bạc (và thuốc men) vẫn không giúp gì được. Có lẽ ông ghen nhiều hơn ghét…