Đọc Thế giới Điện ảnh cách đây mấy tuần (số 879), bạn đọc thấy cả chục phim với các tựa đề có chữ VS., chẳng hạn như NEO VS. AGENT SMITH (THE MATRIX), LU YAN VS. THE SILENT MONK (THE FORBIDDEN KINGDOM)… Vậy VS. là gì?
ver-sus, đọc là [vur-suh s, -suh z] viết tắt: v., vs., là một giới từ gốc ở chữ vertere của tiếng Latinh, có hai nghĩa chính:
1. chống lại (dùng để chỉ một hành động của một bên, một phía chống lại phía bên kia, chẳng hạn như trong một cuộc tranh tài thể thao, đội này đấu với đội bên kia (Seattle Seahawks vs. Denver Broncos trong Super bowl năm nay); hoặc trong một văn bản của tòa án: Roe v. Wade (Roe kiện Wade, một vụ án nổi tiếng năm 1973 về vấn đề phá thai).
2. so sánh với (giữa hai lựa chọn: travelling by plane vs. travelling by train, du lịch bằng máy bay so với du lịch bằng xe lửa).
SIC
Một trạng từ khác chúng ta cũng thường gặp khi đọc báo là sic, không viết hoa, in đứng hoặc in nghiêng, đặt trong ngoặc ( ) hoặc [ ].
Đây là một từ Latinh nghĩa là “như thế”, viết đầy đủ là sic erat scriptum (nó được viết như thế), thường đặt sau một chữ, một cụm từ hoặc một đoạn văn được trích dẫn để nói rõ ra rằng chữ đó, cụm từ đó hoặc câu trích dẫn là chính xác theo văn bản gốc, dù là sai chính tả, sai cú pháp, không chuẩn mực, hoặc bất cứ lỗi nào khác có trong văn bản gốc.
Mục đích khi dùng chữ này là để:
– Báo cho người đọc biết rằng nếu có lỗi nào trong văn bản được chép lại thì đó là lỗi của văn bản gốc, không phải sai sót của người chép lại.
– Dùng với ý nghĩa hài hước hoặc châm biếm, để khinh thị tác giả văn bản gốc, về lỗi chính tả, về ý nghĩa sai lầm của câu trích dẫn.
Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan: “Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, dân chủ cao hơn gấp vạn lần so với dân chủ tư sản” (sic).
Bạn có bao giờ nghe nói rằng chiếc bánh may mắn (fortune cookie) có giá tới $421,811 chưa? Có đó, nhưng chắc chỉ xảy ra một lần và cho bà Merces Goncalves ở San Jose. Bà cho nhân viên xổ số biết bà đã trúng California Lottery Mega Millions jackpot vì đã chọn 5 con số trúng từ một chiếc bánh may mắn.
Bánh may mắn là một thứ bánh quy giòn hình bán nguyệt bẻ gập ở giữa, bên trong có một tờ giấy nhỏ in một câu danh ngôn, một thông điệp ngắn hoặc một dãy những con số. May mắn đã đến cho bà Merces Goncalves khi dùng những con số này để mua và trúng xổ số.
Nhiều người vẫn tưởng những chiếc “bánh may mắn” này xuất phát từ Trung quốc, có lẽ là vì thường được đem ra cho thực khách tại các nhà hàng Tàu lúc cuối bữa ăn để tráng miệng, cùng với tấm giấy tính tiền. Nhưng theo đa số các nhà viết lịch sử các món ăn, thì fortune cookies đến từ một thành phố ở Mỹ.
Khoảng đầu thế kỷ 20, một nhân viên nhà hàng Nhật Bản Japanese Tea Garden ở công viên Golden Gate Park tại San Francisco đã ghi những lời cám ơn trên giấy và bỏ vào những chiếc bánh tặng vị Thị trưởng và bạn bè khi vị này thu nhận ông trở lại làm, vì trước đó đã bị đuổi việc một cách bất công. Người Mỹ gốc Nhật này tên là Makoto Hagiwara.
Makoto Hagiwara (phải)
Khoảng 20 năm sau, một di dân gốc Hoa tên là David Jung – người sáng lập công ty Hong Kong Noodle Company tại Los Angeles- đã phân phát ra những chiếc bánh trong đó có gói ghém những câu an ủi do một mục sư giáo phái Presbyterian viết dùm, gửi tặng đám dân cư nghèo thường quanh quẩn trước công ty.
Còn chính xác những chiếc bánh này đi vào các nhà hàng Tàu ở Mỹ ra sao thì vẫn chưa được biết. Nên để ý là những nhà hàng Trung Hoa bên chính quốc không có thông lệ phát ra những chiếc bánh may mắn này, mà chỉ có ở Mỹ.