Thứ Hai đầu tuần bùng nổ giao tranh lớn giữa các đơn vị quân chánh phủ Ukraine và các phần tử người Nga đòi ly khai. Chừng 100 tay súng Nga nổ súng tấn công một tiền đồn biên giới của Ukraine nằm ở ngoại ô thành phố Luhansk thuộc đông Ukraine. Phe nổi loạn về sau tăng lên vài trăm tay súng nữa, có đủ súng máy, súng phóng lựu, súng cối, v.v… Các đơn vị biên phòng Ukraine tuyên bố hạ sát 5 phiến quân và làm bị thương ít nhất 7 người khác.
Từ sau khi tỉ phú Petro Poroshenko đắc cử Tổng Thống trong cuộc bầu cử 25-5-2014, phe Ukraine bắt đầu phản công quyết liệt nhắm vào những phần tử ly khai, vốn thời gian trước đây đã chiếm nhiều vùng dọc biên giới Nga. Cũng trong ngày Thứ Hai, hãng dầu hỏa Gazprom của Nga đã thôi bơm khí đốt cho Ukraine, viện cớ chậm trễ trả nợ. Sứ giả hai bên đang thương lượng tại Brussels để xoa dịu căng thẳng. Nếu Ukraine thật sự bị cúp khí đốt, khủng hoảng năng lượng có thể lan ra nhiều nơi khác tại Âu Châu.
Các tay súng ly khai người Nga khai chiến với binh sĩ chánh phủ Ukraine tại Luhansk. ẢNH VADIM GHIRDA/ASSOCIATED PRESS
Mùa lễ ra trường tại Hoa Kỳ
Như thông lệ, các trường học, đặc biệt là các đại học danh tiếng, ráo riết chạy đua đón nhiều nhân vật nổi tiếng về diễn thuyết khích lệ tinh thần sinh viên. Tổng Thống Barack Obama về Đại Học University of California-Irvine. Đệ Nhất Phu Nhân Michelle Obama diễn thuyết tại Đại Học Dillard University (New Orleans) và nhiều nơi khác. Đại Học Yale University trải thảm đỏ đón Ngoại Trưởng John Kerry. Đại Học Duke University đón Tham Mưu Trưởng Liên Quân Tướng 5 sao Martin Dempsey. Đại Học New York University mời Thống Đốc Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang Janet Yellen.
Những tên tuổi đáng chú ý khác: Cựu Phó Tổng Thống Al Gore (ĐH Princeton University); cựu Thị Trưởng New York Michael Bloomberg (ĐH Harvard University); CEO của Youtube Susan Wojcicki (ĐH Johns Hopkins University); vợ chồng tỉ phú Bill và Melinda Gates (ĐH Stanford University)…
Bé Alan Jones, 7 tuổi, thu gom nón sau lễ tốt nghiệp tân sĩ quan Võ Bị West Point, New York hôm Thứ Tư giữa tuần trước Wednesday. ẢNH SPENCER PLATT/GETTY IMAGES
Google và kế hoạch 180 vệ tinh internet
Google đang chuẩn bị một kế hoạch giàu tham vọng có thể thay đổi tương lai internet: phủ “sóng” internet tới nhiều nơi hẻo lánh trên thế giới sử dụng vệ tinh nhân tạo. Hãng đã tiêu tốn chừng $1 đến $3 tỉ cho kế hoạch này, hiện đang do một nhóm 10 đến 20 người chịu trách nhiệm. Google dự định thiết kế, phóng lên quỹ đạo, rồi theo dõi khoảng 180 vệ tinh internet. Các vệ tinh này sẽ bay thấp hơn những vệ tinh khoa học lâu nay. Đại diện Google cho biết, các vệ tinh ngày nay có thể thiết kế rất nhẹ, ít tốn kém, mà vẫn đủ mạnh để cáng đáng nhiều việc. Chi phí nặng nhất là tiền phóng vệ tinh vào không gian. Trước đây, nhiều lần Google, cũng như Facebook và nhiều đại công ty khác, đã tiết lộ ý định muốn mở rộng việc sử dụng internet.
Thử nghiệm đưa vệ tinh “O3b” của Google lên giàn phóng. ẢNH O3B NETWORKS .
Thời của xe tự động không còn xa
Tuần trước, cũng chính hãng Google đã ra mắt chiếc xe chạy hoàn toàn tự động, không có tay lái, chân gas lẫn chân thắng. Xe chạy nhờ hệ thống các nhu liệu và các bộ cảm ứng điện tử phức tạp. Các kỹ sư Google… vật lộn với dự án này nhiều năm nay. Hiện tại, Google dự trù đóng khoảng 100 chiếc xe tự động này. Mùa hè sẽ bắt đầu các cuộc khảo hạch an toàn.
Xe tự động lái 100% mới chưa lâu còn như chuyện khoa học viễn tưởng, nhưng nay gần thành hiện thực, nhất là với thực tế các đầu tư vào xe tự động sẽ gia tăng nhanh chóng trong vài năm tới, nhắm vào thay đổi hoàn toàn kỹ nghệ di chuyển cá nhân. Năm ngoái, tổng cộng đầu tư nghiên cứu xe tự động chỉ có $187.3 triệu, nhưng vào năm 2020, ước tính trên toàn cầu sẽ có $884 triệu đầu tư cho xe tự động.
và nếu mọi chuyện thuận lợi, Google sẽ bắt đầu chạy thử các xe này trên đường sá tiểu bang California trong 2 năm nữa.
Dinner in the Sky
Hôm Thứ Hai đầu tuần, một nhóm thực khách may mắn mở hàng nhà hàng… bay đầu tiên trên thế giới. Báo giới gọi bữa ăn lơ lửng trên bầu trời thủ đô Brussels, Bỉ Quốc (Belgium) này là “Dinner in the Sky” (tạm dịch: bữa ăn trên không trung). Các đầu bếp và tiếp viên cũng vừa nấu nướng phục vụ vừa… làm xiếc, mà vẫn đủ món ăn độc đáo, có kèm cả rượu chát. Thực khách vừa được ngon miệng, vừa có thể thưởng thức toàn cảnh đô thành Brussels diễm lệ bên dưới. Điều… phiền toái duy nhất là mỗi thực khách đều phải đeo dây nịt an toàn (tương tự như dây seat-belt trên xe hơi). Nhà hàng độc đáo này còn tiếp tục… bay đến 29-6-2014. ẢNH GEORGES GOBET / AFP – GETTY IMAGES
Sinh nhật hàng không thương mại
Kỹ nghệ hàng không đang kỷ niệm 100 năm ra đời hàng không thương mại. Chuyến bay chở hành khách đầu tiên cất cánh rời St. Petersburg, Florida năm 1914. Năm 2014, kỹ nghệ hàng không thương mại chở 3.3 tỉ lượt hành khách và $6.8 tỉ vật phẩm, hàng hóa. Dự báo lợi tức đạt $18 tỉ, cải thiện từ $6.1 tỉ năm 2012 và $10.6 tỉ năm 2013. Doanh số của tất cả các hãng hàng không gộp lại chiếm 1% tổng sản lượng toàn cầu (global GDP). Với nhu cầu hành khách đi lại bằng đường hàng không ngày càng tăng, lợi tức của kỹ nghệ hàng không còn lên cao hơn nữa nếu không phải chịu thuế khóa nặng, giá xăng lên cao, chi phí thuê mướn phi trường, phi đạo, đài không lưu… đều cao.
Phi trường Hartsfield-Jackson Atlanta International Airport (tiểu bang Georgia) là phi trường bận bịu nhất thế giới từ 2000 đến nay. Năm ngoái, gần 94,431,000 hành khách đi ngang phi trường này.
Angelina Jolie nói chuyện giải nghệ
Chỉ riêng tiếng tăm của nữ tài tử Angelina Jolie, 38 tuổi, có thể đã giúp đem về cho phim “Maleficent” của hãng Walt Disney $70 triệu trong tuần đầu ra mắt khán giả Hoa Kỳ. Tính cả thế giới, “Maleficent” thu về $100 triệu. “Maleficent” là nhân vật mụ phù thủy dễ sợ/đáng ghét trong chuyện cổ tích Công Chúa Ngủ Trong Rừng (Sleeping Beauty). Đây là kịch bản viết lại câu chuyện từ phía thế giới ma quái. Tuy phim không được nhiều khen ngợi, hấp lực của cái tên Angelina Jolie vẫn khó cưỡng.
Đây là bộ phim đầu tiên Jolie đóng vai chánh trong vài năm qua. Trả lời phỏng vấn về thành công mới nhất này,
Angelina Jolie lại nói về một dự án khác, phim “Cleopatra” mà tin hành lang kỹ nghệ màn bạc đã gán ghép với cô từ lâu nay. Jolie nay nói phim vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện kịch bản và sẽ là một bộ phim kỳ vĩ thậm chí hơn “Cleopatra” với Elizabeth Taylor năm 1963. Angelina Jolie thậm chí nói nếu quay “Cleopatra” thành công mỹ mãn, cô sẵn sàng nghỉ chơi khi trên đỉnh vinh quang.
Angelina Jolie tại buổi ra mắt phim “Maleficent” ở Los Angeles.
Hạ Viện kêu gọi áp lực Hà Nội
Đầu tuần nay, trên 150 Dân Biểu đã đồng ký tên vào thư gởi Đại Diện Thương Mại Hoa Kỳ Michael Froman, yêu cầu chú trọng vấn đề bảo vệ nhân quyền và quyền lợi của người làm công trong các thương thảo về ký kết Trans-Pacific Partnership (TPP-Hiệp ước Thương mại Xuyên Thái Bình Dương). Thư đặc biệt nhấn mạnh Việt Nam, nhất là tuyên bố của Trương Đình Tuyển, cựu “Bộ Trưởng Thương Mại” của Hà Nội và cố vấn cao cấp về thương thuyết, rằng Hà Nội sẽ từ chối bất cứ điều kiện nào trong TPP đòi hỏi có nghiệp đoàn độc lập. Các Dân Biểu đòi hỏi VN nếu muốn ký hiệu ước TPP với Hoa Kỳ thì phải tuân thủ đầy đủ khuôn phép quốc tế về các vấn đề nhân quyền và quyền lợi lao động, trong đó có tự do lập nghiệp đoàn.
Hiệp ước Thương mại Xuyên Thái Bình Dương TPP có thể đưa Hà Nội xích gần thêm vào quỹ đạo Tây Phương, mở ra các cơ hội phát triển, và cũng là cơ hội để Việt Nam thoát khỏi tình trạng lệ thuộc quá nhiều vào Trung cộng. Thống kê ngành dệt may, VN phải nhập 50 – 60% nhiên liệu từ Trung cộng. Đến 90% các dự án nhiệt điện cũng vào tay nhà thầu Trung cộng. Bán hàng sang Trung cộng chiếm khoảng 10% xuất cảng của Việt Nam, nhất là Trung cộng là thị trường nhập cảng rau cải hoa quả lớn nhất của Việt Nam. Thực tế, VN xuất cảng sang Trung cộng giá rất rẻ, có khi chỉ bằng 1/10 giá bán ở thị trường Tây Phương (vì quan thuế nhập cảng lẫn các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh đều cao). Với hiệp ước TPP, cánh cửa xuất cảng sang Hoa Kỳ rộng mở, nhưng Hà Nội có thể phải chịu nhượng bộ về nhân quyền.
Ngoài hằng chục tàu bè chiến hạm và phi cơ các loại của Trung cộng hộ tống giàn khoan 981 xâm lấn Trường Sa, VN còn nhiều khó khăn khác trong cuộc đối đầu vì lệ thuộc quá nhiều vào Trung cộng.
Ngày này trong lịch sử
– Ngày 4-6-1989. Cách nay 25 năm. Hồng quân Trung cộng tràn vô Quảng Trường Thiên An Môn (Tiananmen Square) tại Bắc Kinh đánh dẹp giới sinh viên và những người cổ súy tự do dân chủ theo khuôn mẫu Tây Phương. Đã có hằng trăm, thậm chí hằng ngàn người bị thảm sát. Thay vì mở đường cải cách dân chủ, sau sự kiện Thiên An Môn, nhà cầm quyền Bắc Kinh càng thêm bảo thủ, trở về với những phương pháp “chuyên chính vô sản” cổ điển, kiểm soát báo chí, truyền thông gắt gao hơn.
Sinh viên Học Viện Nghệ Thuật dựng tượng Nữ Thần Tự Do ngay giữa Tiananmen Square cuối tháng 5-1989. ẢNH FRANK DAI
– Ngày 6-6-1882. Cách nay 132 năm. Nhà phát minh New York tên Henry W. Seeley ghi danh bản quyền sáng chế bàn ủi điện số hiệu “Patent US259054”. Chiếc bàn ủi điện đầu tiên của ông Seeley nặng đến 15 pound và phải chờ thật lâu mới nóng. Tuy đây là phát minh bàn ủi chạy bằng điện đầu tiên trên thế giới, từ thế kỷ thứ nhất, bên Trung Hoa cổ đại, người ta đã biết dùng các loại bàn ủi thô sơ để ủi thẳng quần áo vải vóc.
– Ngày 6-6-1925. Cách nay 89 năm. Ông Walter Percy Chrysler thành lập hãng xe Chrysler Corp. Ba năm sau, Chrysler mở rộng mạnh mẽ khi mua lại hiệu xe truck Fargo và hiệu Dodge Brothers. Ngày nay, tổng hành dinh của hãng đặt tại Auburn Hills, tiểu bang Michigan. Năm 2012, doanh số Chrysler đạt gần $66 tỉ, với 65,500 nhân viên toàn cầu. Hãng này bán xe khắp thế giới mang các nhãn hiệu Chrysler, cũng như Dodge, Jeep và Ram. Đây là 1 trong 3 hãng xe Hoa Kỳ lớn nhất, mệnh danh là “Big Three” (Chrysler, Ford, và General Motors “GM”). Năm 2013, Chrysler bán ra gần 1,800,400 xe, xếp hàng thứ 4 trên thế giới, sau GM, Ford và Toyota.
– Ngày 7-6-1981. Cách nay 33 năm. Không lực Do Thái không tập bất thần và triệt hạ hoàn toàn một cơ sở hạch tâm của Iraq. Đây là nơi tình báo Do Thái kết luận đủ sức tạo ra võ khí hạch tâm nếu không bị ngăn chận kịp thời. Để quốc gia nhỏ bé có thể tồn tại giữa thế giới Ả Rập Hồi Giáo thù địch, quân lực Do Thái phải phát triển mạnh mẽ và không ít lần ra tay trước một cách táo bạo và quả cảm. Tiền lệ ngày 7-6-1981 là một trong những lý do Hoa Kỳ và thế giới lo ngại Do Thái có thể tấn công phủ đầu Iran (nằm kế Iraq) bất cứ lúc nào để tránh hậu họa võ khí nguyên tử.
– Cuối tuần qua, vua King Carlos của Tây Ban Nha đã tuyên bố thoái vị, nhường ngôi cho con sau 40 năm dài tại vị.
– Trong một bước nhượng bộ, hãng Google từ giữa tuần trước chịu tuân thủ yêu cầu của công dân Âu Châu nào muốn xóa bỏ những kết quả tìm kiếm gây khó chịu hay xúc phạm đến cá nhân của họ.
– Ông He Liang chạy chiếc xe/va-ly tự chế trên đường phố Changsha, Hoa Lục giữa tuần trước. Ông mất 10 năm dài mới chế xong. ẢNH REUTERS/CHINA DAILY
– Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama đầu tuần này bay sang Âu Châu công du 4 ngày. Dự trù các trạm dừng chân gồm Ba Lan, Bỉ và Pháp.
– Nữ khoa học gia Dương Nguyệt Ánh (phải), chuyên gia hàng đầu Ngũ Giác Đài trong nhiều năm, từng diễn thuyết hữu ích đặc biệt cho giới trẻ Việt lưu vong. Trẻ xin giới thiệu tại baotreonline.com/articles/duong-nguyet-anh
– Người nhà của Tạ Phong Tần, một cộng tác viên Trẻ đang bị giam cầm, vừa thăm TPT tại Thanh Hóa hôm 27-5-2014, cho biết TPT đau yếu nhiều, trong khi ngược đãi và khủng bố tinh thần gia tăng gấp bội.