Vàng đen đã biến đổi nhanh chóng những xứ sở sa mạc thành những vương quốc giàu có, những thành phố hiện đại bậc nhất thế giới như Dubai và Abu Dhabi, nhưng không vì vậy mà người dân ở đây vứt bỏ những hình ảnh lãng mạn đã trở thành truyền thống như người du mục trên lưng con lạc đà trong ánh bình minh trên sa mạc… biểu tượng của sự tinh túy Ả Rập, sự tự do.
Từ khắp miền rộng lớn trên các bán đảo khô cằn Ả Rập, lạc đà được hội tụ về Abu Dhabi để dự một cuộc thi sắc đẹp hàng năm. Đây là một loài thú giúp con người chuyên chở nặng và gắn bó lâu đời với người dân ở xứ sở sa mạc.
Một tháng trước cuộc thi, đoàn lữ hành đã di chuyển qua những khoảng cách rất xa trên bán đảo Ả Rập; từ Oman, Saudi Arabia, Qatar và các nơi khác. Họ đến một tiểu vương quốc Abu Dhabi để tham gia một cuộc thi sắc đẹp dành cho lạc đà.
“Million Road” – tên một thị trường lạc đà rất lớn – 24,000 “người đẹp sa mạc” chen lấn với hàng hàng lớp lớp xe cộ.
Trong chín ngày, các “thí sinh sắc đẹp” đủ các giống lạc đà diễn hành trước một khán đài với 35 vị giám khảo. Và được tuyển chọn kỹ lưỡng trong số 24,000 thí sinh lạc đà. Đến ngày thứ 12, con nào đoạt giải sẽ quyết định vị trí chủ nhân của nó, không chỉ trong thế giới lạc đà mà còn là danh thế trong cả bộ tộc. Điều quan trọng không phải là giải thưởng lớn mà là danh dự của dòng tộc.
Thí sinh lạc đà thường với cái bướu lớn, cái nọng lắc lư trên mỗi bước chân gầy, cổ không quá rũ dưới sức nặng của đầu là tiêu chuẩn bình thường. Nhưng các giám khảo tại Abu Dhabi chấm thi lạc đà với cái nhìn khác, họ rà soát chúng từ mũi đến đuôi và ngược lại. Đánh giá theo từng tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Cổ và chân phải cao. Bướu phải lớn và đối xứng. Bộ mông không quá lớn, chỉ đủ chỗ cho một bộ yên. Lông, hẳn nhiên phải lộng lẫy và mũi thì cần phải có nét mạnh mẽ.
Bin Tanaf, người đàn ông nhỏ với bộ râu đen tỉa gọn, ngồi trên đụn cát ngắm nghía con lạc đà của mình. Cuộc sống du canh du cư, ông lớn lên với gia đình và di chuyển từ một ốc đảo để tìm kiếm đồng cỏ và nước. Vào mùa Hè, lạc đà có thể di chuyển liên tục mà không cần uống một giọt nước nào. “Với bầy lạc đà, chúng tôi tồn tại”, ông nói, vừa nâng cằm con vật một cách âu yếm.
Các “thí sinh” lạc đà ở những trại chuồng trước cuộc thi “sắc đẹp sa mạc”!
Mối liên hệ khắn khít giữa người du mục và lạc đà, bắt đầu từ hàng ngàn năm trước ở trung tâm bán đảo Ả Rập Arabian Peninsula. Quan trọng nhất và đầu tiên là sự vận chuyển qua sa mạc. Chúng cũng gắn kết với người để đi cướp bóc các bộ lạc đối thủ, hoặc để trao đổi hàng hóa, giao thương… Lạc đà cung cấp cho cuộc sống của gia đình Bin Tanaf sữa để uống, lông để dệt thành chăn và lều. Phân thì dùng làm chất đốt. Nước tiểu lạc đà, thậm chí để gội đầu chống chí rận.
Khi đời sống của người Bedouin phát triển, đất không có giá trị đối với họ; thay vào đó, lạc đà trở thành thước đo của sự giàu có của một người đàn ông. Và một vốn từ vựng chuyên môn được phát sinh để mô tả chúng. Asayel là những con lạc đà lông đỏ cao quý. Majahim đen tuyền. Lạc đà đực ở tuổi dậy thì là Fahl, lạc đà cái là Jathaa… Hai sinh vật, con người và lạc đà, cùng chịu đựng và thống khổ như nhau.
Sau hàng ngàn năm mọi thứ đều giống nhau, cuộc sống ở đây dần thay đổi một cách triệt để. Anh Quốc rời bỏ vùng này năm 1971, nhượng quyền kiểm soát mỏ dầu cho người Bedouin. Các tiểu vương bộ lạc liên kết để tạo thành United Arab Emirates với Abu Dhabi là thủ phủ, và tiền- một làn sóng đô la lụt lội khắp sa mạc.
Thái tử của Abu Dhabi quan sát cuộc diễn hành lạc đà
Bin Tanaf bước vào kinh doanh xe hơi. Cư dân giàu của dầu mỏ mua sắm xe hơi và gặp vận may trong việc xây dựng và vận chuyển buôn bán dầu. Họ trưởng thành trong giàu có và không có khái niệm về người nghèo. Và giờ đây, khó ai có thể trèo qua nổi cái núi tiền của họ. Không thể tự đọc hay viết, họ đã gửi con trai mình đi học Anh ngữ tại Anh và Pháp ngữ ở Paris. Họ di cư một lần cuối cùng- từ lều lạc đà “tót” lên tòa nhà chọc trời bằng kính Abu Dhabi và Dubai.
Trong nhiều bán đảo, người du mục thể hiện hai ý tưởng trái ngược. Những người cư dân đầu tiên, hầu như rất khó khăn để rời bỏ sa mạc; họ quan sát văn minh như sự tò mò của nông thôn. Thế nhưng hình ảnh đó đã nhường chỗ cho một điều gì đó lãng mạn hơn: người du mục như một biểu tượng của Ả Rập tinh túy, của tự do. Ả Rập của người không nghĩ đến dầu mỏ, nhưng chỉ đơn thuần là thực phẩm và nước uống cho lạc đà của mình khi người đàn ông cưỡi lạc đà dưới ánh hoàng hôn. Người đàn ông Ả Rập, dành ngày cuối tuần tại chuồng lạc đà của mình, cho chúng ăn, tắm rửa và chăm sóc chúng. Tất cả thời gian ấy để chuẩn bị cho cuộc cạnh tranh gay cấn…
Cuộc thi lạc đà là hiện thân của lối sống du canh du cư nhưng được “hiện đại hóa” ở mức độ sang trọng nhất. Bedouin dựng một khán đài nhiều tầng, với hàng ghế sang trọng và TV màn hình lớn trong một cái lều thật lớn với đầy đủ tiện nghi và phục vụ. Họ đang chờ đợi sự xuất hiện của vị thái tử. Những người phụ nữ thì dành thì giờ tại khu mua sắm được xây dựng cho sự kiện trọng đại này.
Các tay “nài” phải thật giới hạn trong việc điều khiển lạc đà để vẫn giữ được vẻ hoang dã mạnh mẽ của chúng.
Mỗi bình minh, người tham dự sẽ dẫn bộ lạc đà của họ vào thí trường. Hàng hàng các loại xe thể thao đa dụng – hơn 140 Range Rover, Hãng xe Nissan, Toyota… tất cả các giải thưởng đủ loại. Ban giám khảo còn trao giải thưởng phụ cho thí sinh lạc đà chưa trưởng thành. Bin Tanaf và người “đối thủ” là người em họ tên là Rames, ngắm nghía bầy lạc đà của mình. Rames đã đầu tư 2 triệu đô để tậu về những con “lạc đà chiến”, Bin Tanaf thì bỏ ra khoảng 1 triệu đô để sở hữu danh vọng.
Những người đàn ông di chuyển đàn lạc đà một cách từ tốn cả khi mặt trời đang dần lên. Văn hóa truyền thống của họ, bắt nguồn từ nhu cầu du mục; giá trị là sự tĩnh lặng và điềm tĩnh. Họ chờ đợi trong trạng thái như thế. Vì vậy, mỗi người đàn ông muốn xuất hiện trên thí trường với con lạc đà cuối cùng của mình trong một trang phục nghi thức của một chiếc mũ đuôi công lộng lẫy.
Bin Tanaf, có một vị trí quyền lực trong bộ tộc của mình, hơn hẳn Rames. Nhưng trong những năm gần đây, người em họ Rames đã gầy dựng mối quan hệ tình bạn với Thái tử Mohammed bin Zayed Al Nahyan, người bảo trợ của hội thi lạc đà, với hy vọng có thể sẽ cho Rames lợi thế về lãnh vực danh thế.
Bin Tanaf chờ đợi. Ông ra hiệu cho bầy lạc đà của mình di chuyển. Ông dần thu hút thí trường. Nhưng thật kỳ dị. Rames đã mặc cho những lạc đà của mình trong cái áo choàng bạc chói mắt, giống như một đại ban của ca sĩ opera. Những tay “nài” dần cởi bỏ lớp áo choàng của bầy lạc đà để lộ những chiếc cổ mê hoặc và những gù bướu đối xứng tuyệt đẹp. Rames đã chịu chi $20.000/tháng cho thức ăn đặc biệt và tắm rửa cho dàn “ngựa chiến” của mình.
Những con lạc đà diễn hành trước khán giả. Sau đó, hai người đàn ông ngồi xuống ghế danh dự trong khán đài để chờ đợi quyết định của ban giám khảo. Cuối cùng là thông báo: Bin Tanaf thắng giải.
Một làn sóng reo hò cổ vũ cuồng nhiệt, những người đàn ông trong dòng tộc Bin Tanaf la hét, rạng rỡ. Họ tập hợp bên dưới khán đài và nhảy một điệu nhảy hoang dã, đong đưa cây gậy lạc đà quá đầu. Giải thưởng được mô tả rất “hiện đại”: một chiếc xe tải lớn, một số tiền mặt, danh hiệu. Nhưng chiến thắng thực sự là chiến thắng của một cuộc diễn tập, niềm đam mê và danh dự. Một điều gì đó lớn lao hơn.
Lễ ăn mừng chiến thắng tại trại của Bin Tanaf kéo dài suốt đêm. Hai trăm người Bedouin hát, đọc thơ, và kể lại những câu chuyện về lạc đà. Bin Tanaf và con trai cả của ông, ngồi trên sàn của một căn lều hàn huyên với bạn bè xung quanh một mâm tiệc đầy thức ăn và thịt. Gương mặt ông rạng rỡ niềm vui, “Đây là ngày tuyệt vời nhất trong cuộc đời tôi,” ông nói.
Gù bướu lạc đà – biểu hiện vẻ đẹp của bầy lạc đà trong những thế kỷ dài trên sa mạc. Vẻ đẹp của lạc đà là một thực tế: một cái bướu hình thành của sự nuôi dưỡng. Chân mảnh khảnh tránh sức nóng của cát sa mạc. Những bàn chân rộng, phẳng, với những ngón chĩa kỳ quặc, vẻ như xa lạ với thế giới bên ngoài. Nhưng với người Bedouin, là những dấu chân hình trái tim in dấu trên những cồn cát sa mạc Arabia…
Biểu tượng văn hóa truyền thống Bedouin là lều, trà và lửa trại. Và của thời hiện đại là gói thuốc lá, điện thoại di động…
HD