Trên toa tàu, cô soát vé trẻ nhìn chằm chằm vào người đàn ông đứng tuổi.
– Cho xem vé tàu!
Người đàn ông lục khắp các túi, cuối cùng tìm thấy vé, nhưng cứ cầm khư khư trong tay, không chìa ra.
Cô soát vé liếc nhìn vào tay anh:
– Ðây là vé trẻ em.
Người đàn ông đỏ bừng mặt, nhỏ nhẹ:
– Chẳng phải vé trẻ em ngang giá với vé người tàn tật hay sao, thưa cô?
Giá vé trẻ em và người tàn tật đều bằng một nửa vé thường, đương nhiên cô soát vé biết. Cô nhìn kỹ người đàn ông, rồi hỏi:
– Anh là người tàn tật?
– Vâng, tôi là người tàn tật.
– Vậy anh cho tôi xem giấy chứng nhận tàn tật.
Mặt người đàn ông lộ vẻ căng thẳng. Anh đáp:
– Tôi… không có giấy tờ. Khi mua vé cô bán vé bảo tôi đưa giấy chứng nhận tàn tật, không biết làm thế nào, tôi đã mua được vé trẻ em…
Cô soát vé cười gằn:
– Không có giấy chứng nhận tàn tật, làm sao chứng minh được anh là người tàn tật?
Người đàn ông đứng tuổi im lặng, cúi xuống tháo giầy, rồi vén ống quần lên, anh chỉ còn một nửa bàn chân.
Cô soát vé liếc nhìn:
– Tôi cần xem chứng từ, tức là quyển sổ có in mấy chữ “Giấy chứng nhận tàn tật”, có đóng dấu của chính quyền!
Người đàn ông tái mặt, cố giải thích:
– Tôi không có hộ khẩu, người ta không cấp sổ tàn tật cho tôi. Hơn nữa, tôi làm việc trên công trường của tư nhân. Sau khi xảy ra tai nạn ông chủ bỏ trốn, tôi cũng không có tiền đến bệnh viện giám định…
Tay trưởng tàu nghe tin, đến hỏi tình hình.
Người đàn ông một lần nữa trình bày với trưởng tàu, mình là người tàn tật, đã mua một chiếc vé trẻ em, có giá bằng vé của người tàn tật…
Tay trưởng tàu cũng hỏi:
– Giấy chứng nhận tàn tật của anh đâu?
Người đàn ông trả lời anh không có giấy chứng nhận tàn tật, sau đó cho trưởng tàu xem nửa bàn chân của mình.
Tay trưởng tàu không thèm nhìn, cứ nhất quyết:
– Chúng tôi chỉ xem giấy chứng nhận, không xem người. Có giấy chứng nhận tàn tật chính là người tàn tật, có giấy chứng nhận tàn tật mới được hưởng chế độ ưu đãi vé người tàn tật. Anh mau mau mua vé bổ sung.
Người đàn ông thẫn thờ. Anh lại lục khắp lượt các túi trên người và hành lý, chỉ còn 50 ngàn đồng, không đủ mua vé bổ sung. Anh nói như khóc:
– Sau khi bàn chân tôi bị máy cán đứt một nửa, không còn đi làm được nữa. Không có tiền, ngay đến về quê cũng không về nổi. Nửa vé này cũng do bà con đồng hương góp mỗi người một ít để mua giùm, xin ông mở lượng hải hà, giơ cao đánh khẽ, nương tay, tha cho tôi.
Trưởng tàu nói, giọng kiên quyết:
– Không được.
Thừa dịp, cô soát vé nói với trưởng tàu:
– Cho anh ta lên đầu tàu xúc than, coi như làm lao động nghĩa vụ, bù vào tiền vé…
Nghĩ một lát, trưởng tàu đồng ý:
– Cũng được.
Một ông già ngồi đối diện với người đàn ông, đứng phắt lên nhìn chằm chằm vào mắt tay trưởng tàu, hỏi:
– Anh có phải là đàn ông không?
Mọi người trong toa theo dõi câu chuyện. Tay trưởng tàu không hiểu, hỏi lại:
– Chuyện này có liên quan gì đến tôi có là đàn ông hay không chứ?
– Anh hãy trả lời tôi, anh có phải đàn ông hay không?
– Ðương nhiên tôi là đàn ông!
– Anh dùng cái gì để chứng minh anh là đàn ông? Anh đưa giấy chứng nhận đàn ông của mình cho mọi người xem xem?
Mọi người cười rộ lên. Thừ người ra, tay trưởng tàu nói:
– Một người đàn ông to lớn như tôi đây, lẽ nào lại là đàn ông giả?
Ông già lắc đầu:
– Tôi cũng giống anh chị, chỉ xem chứng từ, không xem người, có giấy chứng nhận đàn ông sẽ là đàn ông, không có giấy chứng nhận đàn ông không phải là đàn ông.
Tay trưởng tàu tịt ngòi, không biết ứng phó ra sao. Cô soát vé xen vào, giải vây cho xếp:
– Tôi không phải đàn ông, có chuyện gì ông cứ nói với tôi.
Ông già chỉ vào mặt cô ta, thẳng thừng:
– Cô thì khác. Cô hoàn toàn không phải là con người!
Cô soát vé nổi cơn tam bành, thét lên the thé:
– Ông ăn nói đàng hoàng nhé. Tôi không là con người thì là con gì?
Ông già cười ranh mãnh:
– Cô mà là con người ư? Cô đưa giấy chứng nhận “con người” của cô ra cho mọi người xem nào…
Mọi hành khách trong toa cười ầm lên. Chỉ một người không cười. Người đàn ông cụt chân. Anh nhìn trân trân vào mọi thứ trước mặt. Tự bao giờ, mắt anh đẫm lệ.