Các phi cơ tự động “drone” đang là đề tài thời sự trên làng truyền thông Hoa Kỳ. Thậm chí liên bang năm 2012 ban hành cả luật “FAA Modernization and Reform Act” ra hạn định đến ngày 30-9-2015, thì thẩm quyền về không lưu tại Hoa Kỳ (Federal Aviation Administration hay FAA) phải soạn xong các quy định về sử dụng chúng cho mục đích dân sự.
Sau nhiều lần trì hoãn vì các khó khăn khác nhau, cuối cùng FAA cũng đã trình làng một dự luật về “drone” vào trung tuần tháng 2-2015. FAA đề xướng hợp pháp hóa việc sử dụng phi cơ tự động trong thương mại. Dân chúng vẫn có thể thoải mái bay lượn “drone” cỡ nhỏ cho nhu cầu giải trí. Nhưng theo FAA, thì sử dụng phi cơ tự động cho mục đích thương mại phải cần có giấy phép của liên bang. Những người sử dụng “drone” vì mục đích thương mại chí ít phải có bằng phi công mang tên “FAA Private Pilot Certificate”.
Một “drone” chuyển hàng thử nghiệm của amazon.com.
Theo dự luật của FAA, các phi cơ tự động dùng cho thương mại không được nặng quá 55 pound, chỉ được bay ở cao độ 500 feet trở lại, và tốc độ tối đa là 100 MPH. Drone thương mại cũng chỉ được hoạt động ban ngày, trong thời tiết tốt, và không được bay trong các khu vực đông người. Chiếc phi cơ tự động phải luôn luôn nằm trong tầm mắt của người điều khiển nó. Drone operator / drone pilot không được dùng ống dòm, máy quay phim, hay các loại phương tiện kỹ thuật khác, và mọi lúc phải có một phụ tá giúp quan sát.
Dự luật về sử dụng drone thương mại của FAA vừa loan báo, lập tức nhận được nhiều tán thưởng từ phía giới Lập Pháp, đặc biệt là các Dân Biểu thuộc đảng Dân Chủ. Nhiều người khác, cũng như vài công ty lớn, trong đó có Amazon.com, thì than phiền các quy định này quá khắt khe. Khen chê thế nào thì FAA cũng lập tức đón nhận thêm hằng trăm đơn xin lấy bằng điều khiển phi cơ tự động làm thương mại. Hôm Thứ Ba, 17-2-2015, đại diện FAA nói có 342 công ty và cá nhân ghi danh xin bằng liên bang về sử dụng drone.
Biểu diễn “drone” trên bầu trời đô thị hiện đại.
Với dự luật mới nhất của FAA về sử dụng drone thương mại, thì vấn đề an toàn là ưu tiên hàng đầu. Với kỹ thuật hiện tại, đa phần các phi cơ tự động chưa thể tự nhận dạng và tránh chướng ngại vật, dễ gây bất lợi cho người ta và đồ vật. Mới hôm Chúa Nhật 8-2-2015, một chiếc drone đã suýt đâm sầm vào một chuyến bay của hãng hàng không Southwest Airlines ở độ cao 4,000 feet lúc chuyến bay này đang tiếp cận, chuẩn bị hạ cánh xuống phi trường Los Angeles International Airport.
Cũng có nhiều gian nan về pháp lý, khi vô số người phàn nàn về việc mất sự riêng tư một khi drone hàng xóm lơ lửng trên nóc nhà mình. Sự riêng tư là quan ngại đương nhiên. Chưa kể khi một chiếc drone bị bắt cóc, và khổ chủ có thể bị FAA phạt, thậm chí bị khởi tố vì những việc phi pháp mà kẻ trộm đã làm. Giới buôn lậu ma túy cũng có thể lợi dụng các phi cơ tự động. Những năm gần đây, có không ít vụ drone chuyển ma túy vào nhà tù cho đồng bạn đã dẫn đến nhiều vụ câu lưu ở Úc, Brazil, nước Nga, v.v… Và hôm 25-1-2015 vừa qua, một chiếc drone không rõ từ đâu đã rơi xuống sân South Lawn của Tòa Bạch Ốc, khiến dư luận quốc gia xôn xao không ít. Có quan ngại về an ninh cũng không phải vô lý. Từ năm 2011, thẩm quyền an ninh Hoa Kỳ, Đức Quốc, Tây Ban Nha “Spain”, và Ai Cập “Egypt” đã phát giác và triệt hạ ít nhất 6 vụ khủng bố lớn toan dùng drone để tấn công.
Tiệm bia địa phương tại Minnesota từng thử “delivery” bia đến khách hàng đi câu cá trên tuyết (Ice Fishing) những nơi xa xôi lạnh lẽo, nhưng bị thẩm quyền không lưu liên bang FAA cấm chỉ.
Tại Hoa Kỳ, trước khi ra mắt dự luật mới nhất của thẩm quyền về không lưu liên bang Federal Aviation Administration – FAA, từng có nhiều quy định ràng buộc đối với việc sử dụng phi cơ tự động. Chính FAA từ 2007 vẫn khăng khăng xem mọi sự sử dụng drone cho mục đích thương mại, có vụ lợi, đều là phi pháp. Đã có quy định cấm bay drone trong vòng bán kính 5 dặm gần bất cứ phi trường nào.
Vụ chiếc drone rơi trong sân Tòa Bạch Ốc cũng gợi lại chú ý đối với một lịnh cấm hiện hữu đối với mọi vật thể bay trên bầu trời Washington, D.C. Việc bay drone cũng bị cấm chỉ tại nhiều sự kiện thể thao nhà nghề bao gồm các trận banh bầu dục NFL, các trận banh chày MLB, các trận thư hùng thể thao bậc đại học mà vận động trường có trên 30,000 khán giả, v.v… Trong tuần lễ tiền Super Bowl mới diễn ra cách đây không lâu, FAA đã chánh thức cảnh cáo những tay chơi “drone” chớ vi phạm vùng cấm bay (rộng đến 30 dặm) quanh vận động trường University of Phoenix Stadium ở Glendale, tiểu bang Arizona.
Ảnh giả định về tương lai kỹ nghệ vận chuyển hàng hóa.
Khảo sát thị trường mới nhất thì cho thấy đa phần khách hàng Hoa Kỳ sẵn sàng chào đón người bạn mới tên “drone”. Còn một thiểu số không tin drone vì lo ngại bị dò xét. Nhưng đa số thích drone vì tin rằng việc vận chuyển sẽ mau lẹ hiệu quả hơn trước nhiều lần. Có đến 88% người trả lời thăm dò cho biết họ tin tưởng một chiếc phi cơ tự động có thể chuyển gói quà/hàng đến thẳng cửa nhà họ. Chừng 80% khác sẵn sàng trả thêm $5 dùng “drone delivery” nếu như món hàng được chuyển giao trong vòng 1 giờ đồng hồ. Và đến 66% khách hàng Hoa Kỳ tin rằng drone sẽ chuyển sách vở, quần áo cho khách hàng trong vòng 5 năm nữa. Đây là các con số rất khả quan, cho thấy người Hoa Kỳ sẵn sàng đón nhận tương lai. Để dễ mường tượng các con số này, cần thiết nhớ ngày nay chỉ có 74% người tin rằng trái đất quay xung quanh mặt trời.
Với những người bảo thủ, vẫn khư khư muốn bảo vệ “không phận” riêng ngay trên mái nhà của mình, cũng có thể có giải pháp riêng. Họ có thể ghi danh nhà mình vào danh sách cấm tiệt drone của một dịch vụ tư nhân vừa mới ra đời tên là NoFlyZone.org. Trang web này vừa mở vào Thứ Ba 17-2-2015, chỉ trong vòng 24 giờ đầu tiên đã đón nhận trên 10,000 người ghi danh. Đến nay, NoFlyZone đã kêu gọi được sự cộng tác của nhiều tên tuổi trong kỹ nghệ hàng không thương mại, gồm Horizon Hobby, HEXO+, Spectrum… Những người chủ xướng NoFlyZone cho biết họ nhắm đến mời gọi được đa phần các tên tuổi thương mại trọng yếu tại Hoa Kỳ công nhận và tôn trọng danh sách “cấm bay” của họ.
Một chiếc phi cơ tự động của các kỹ sư NASA. Ảnh David C. Bowman / NASA Langley
Đề tài các phi cơ tự động “drone” chẳng những thời sự, vui lạ, mà có thể nói khá hiện đại. Chúng tôi sẽ tiếp tục đến với quý độc giả qua các sự hữu ích và kỹ thuật của drone, cả trong lãnh vực dân sự lẫn quân sự. Về phần Federal Aviation Administration hay FAA, tiến trình hoàn thiện dự luật điều hành “drone” vẫn còn ở phía trước. Hiện đang trong giai đoạn 60 ngày mở cửa đón nhận góp ý của dân chúng Hoa Kỳ. Dự báo sẽ có ít nhất 100,000 góp ý sẽ được thanh lọc để trình cho FAA thẩm định.
Nếu FAA kịp hoàn tất bản luật chung cuộc trước thời hạn Tháng Chín 2015, dự luật “drone” sẽ được bàn giao cho Bộ Giao Thông và Văn Phòng Ngân Sách của Tòa Bạch Ốc để được cứu xét chấp thuận. Sau khi đã có đạo luật liên bang chánh thức, dự trù năm 2017 các chiếc phi cơ tự động thương mại sẽ khởi sự cất cánh hàng loạt trên bầu trời toàn quốc. Vào thời điểm đó, sẽ có hằng ngàn, thậm chí hằng chục ngàn chiếc “drone” sẽ bay lượn trên không phận Hoa Kỳ – vốn đã là không phận an toàn nhất trên thế giới.
Tấm hình do một phi cơ “drone” chụp cho thành phố Somerville láng giềng của Boston (tiểu bang Massachusetts) giúp xác định tình trạng tuyết đóng trên nóc trường Trung Học Somerville High School.
TD