Hình thức kinh doanh “vừa lòng người bán, thuận lòng người mua” tưởng cũ xưa nhưng lại đang được các nghệ sĩ tập trung thử nghiệm và bỏ qua các bước trung gian.
Thoát khỏi hình thức truyền thống
Năm 2007, ban nhạc Radiohead phát hành album In Rainbows dưới dạng nhạc số qua chính website của mình, và có phương thức thanh toán “trả bao nhiêu tùy hỉ”. Trong ngày đầu tiên đã có 1,2 triệu lượt download. Ban nhạc không công bố số tiền thu được vì khả năng nhiều người tải xuống và không trả xu nào là không ít. Nhưng họ vẫn tin tưởng ở phương thức phát hành này vì cho rằng đó là một cách để đẩy doanh số đĩa sẽ được phát hành sau đó và tránh chuyện bị “rò rỉ” nhạc trước khi phát hành đĩa, giúp fan trên toàn thế giới có thể trải nghiệm nhạc. Cách tự phát hành này có thể bán ít đĩa hơn nhưng thu được nhiều tiền hơn vì không phải chia cho các nhà bán lẻ. Cả làng nhạc ngưỡng mộ khi CD In Rainbows được phát hành và ở Mỹ đều leo lên hạng nhất.
Thom Yorke, ca sĩ chính của nhóm Radiohead ra album solo thứ 2 của mình có tên Tomorrow’s Modern Boxes. Một lần nữa, anh lại tìm hướng đi khác trong việc phát hành đĩa trên hệ thống chia sẻ file quen thuộc là BitTorrent. Bên cạnh việc tải file miễn phí và được cho là bất hợp pháp, BitTorrent đưa ra chức năng Bundles cho phép nghệ sĩ có thể bán hoặc tặng không nhạc của mình. Giá tiền cho 8 bài hát, một MV cho bài A Brain in a Bottle và hình ảnh bìa album trong album Tomorrow’s Modern Boxes là 6 đôla. Trong 24 tiếng đầu tiên, Tomorrow’s Modern Boxes được tải hơn 100,000 lượt và đạt con số 1 triệu lượt trong vòng 6 ngày. Ðến cuối năm 2014, có 4,4 triệu lượt tải nên có thể ước tính album này đã thu được 26 triệu đôla. Vì BitTorrent trả lại đến 90% doanh thu cho nghệ sĩ nên có khả năng, tài khoản của Thom Yorke đã dày lên thêm 24 triệu đôla nữa. Những dịch vụ phát hành khác như iTunes chẳng hạn, lấy đến 30% doanh thu. Ðó chỉ là con số lý tưởng bởi không phải ai download album này từ BitTorrent cũng trả tiền vì có lựa chọn miễn phí chỉ tải duy nhất 1 bài.
Có lợi cho ai?
Việc phát hành đĩa bỏ qua các trung gian truyền thống đang được giới nghệ sĩ thử nghiệm và cổ vũ nhiệt tình, vì họ nhận thấy đã bị “cắt cổ bóp họng” bởi các hãng đĩa. Bởi trước công chúng, nghệ sĩ thường được nghĩ lãnh bạc triệu đô cho các album thành công. Nhưng phương thức này chỉ có tác dụng với các nghệ sĩ đã thành danh, tiếng tăm rộng khắp để khi có album mới sẽ luôn được nhiều người quan tâm và truyền miệng hoặc chia sẻ trên mạng xã hội. Với các nghệ sĩ mới, hợp đồng với các hãng đĩa thường bao gồm chi phí đầu tư, in ấn, phát hành, thuê phòng thu, thuê nhà sản xuất, mua bài hát… và hẳn nhiên phải thu lại sau khi phát hành đĩa. Nghệ sĩ có được là tiếng tăm và một phần “nhỏ xíu” trong doanh thu từ bán nhạc. Nhiều nghệ sĩ không lường trước được mình sẽ… nổi tiếng nên bị vướng vào những hợp đồng có lợi khi chưa có tiếng và bất lợi khi đã được biết đến và công nhận.
Album của Thom Yorke, giống như hầu hết các album của nhóm Radiohead, được giới phê bình đánh giá rất cao. Album đậm chất nhạc điện tử, thể loại mà Thom bắt đầu hứng thú từ đĩa Kid A năm 2000. Nếu quen thuộc với các đĩa nhạc pop chính thống thì đĩa này hơi khó tiếp cận. Bản nhạc gần với phong cách Radiohead. Tomorrow’s Modern Boxes có thể là album bạn nghe đi nghe lại mỗi đêm trong một thời gian dài.
Tomorrow’s Modern Boxes của Thom Yorke