Làng truyền thông thế giới trong tuần qua khá sôi nổi với tin có phi cơ tự động “drone” bí hiểm bay dọ thám trên bầu trời đô thành Paris, Pháp Quốc.
Thử nghiệm dùng “drone” làm bồi bàn tại New York City.
Trong 2 đêm liên tiếp, chiếc “drone” nhỏ bay trên các địa điểm trọng yếu giữa Paris như Tháp Eiffel Tower, bảo tàng quân đội Les Invalides – Musée de l’Armée, Công Trường Place de la Concorde lớn nhất thủ đô, v.v… Thực tế giới hữu trách an ninh Pháp Quốc gặp một phen sốt vó thể hiện mối quan tâm ngày càng nhiều của các nhà hữu trách, lẫn công luận thế giới, đối với việc sử dụng “drone” đang ngày càng trở nên phổ biến.
Cảnh sát bảo vệ an ninh Tháp Eiffel Tower ở Paris sau khi có báo động drone.
Tại Hoa Kỳ, nhu cầu kiểm soát các chiếc phi cơ tự động này khẩn cấp và rõ ràng qua sự kiện trung tuần tháng 2-2015, thẩm quyền về không lưu liên bang Federal Aviation Administration (hay FAA) đã ra mắt 1 dự luật hợp pháp hóa việc sử dụng các “drone” trong thương mại. FAA đề xuất chúng không được nặng quá 55 pound, chỉ được bay dưới 500 feet, không nhanh hơn 100 MPH, chỉ hoạt động ban ngày, trong thời tiết tốt, cũng như không được bay trong các khu vực đông người… Đương nhiên, dự luật chưa hoàn hảo và đang trong vòng 60 ngày cứu xét các góp ý của giới chuyên gia và dân chúng trước khi đệ trình lên Tổng Thống. Nhưng có thể xem đây là một khởi đầu khả quan, một bước quan trọng trong sự hình thành một kỹ nghệ hoàn toàn mới.
Sử dụng phi cơ tự động cho mục đích thương mại hứa hẹn mang lại nhiều thay đổi hệ trọng cho xã hội và nền kinh tế quốc gia. “Drone” cũng có thể được tận dụng rộng rãi trong các lãnh vực khoa học, an toàn và an ninh. Hiện nay các kỹ thuật phát triển “drone” đang bùng phát mạnh mẽ. Các chiếc phi cơ tự động ngày càng phổ biến, xuất hiện thường xuyên trong công việc cảnh sát, cứu hỏa, cứu nạn, kiểm tra các đường dây cao thế, các cánh quạt gió (tạo điện), các giàn khoan giữa biển, v.v…
Báo động cao tại bảo tàng viện Louvre Museum nổi tiếng sau khi có các vụ drone xâm nhập bầu trời Paris, Pháp Quốc.
Trong đợt băng hàn mới đây nhất tại Hoa Kỳ, thành phố Somerville láng giềng của Boston (tiểu bang Massachusetts), đã thuê 1 phi cơ “drone” chụp không ảnh, giúp xác định tình trạng tuyết đóng trên nóc trường Trung Học Somerville High School. Đại diện thành phố nói họ giao cho phi cơ tự động làm “job” này vì nó trợ giúp họ thẩm định tình trạng băng tuyết một cách hiệu quả, dễ dàng và mau lẹ. Có ít nhất 1 thành phố khác, City of Alabaster, thuộc tiểu bang Alabama, cũng thuê “drone” bay lên chụp hình để giúp thành phố… thị sát tình trạng băng tuyết và hoạch định nỗ lực đối phó.
Trong một ứng dụng thực tế khác, đã được áp dụng không ít, các “drone” có thể giúp giới nông phu Hoa Kỳ cải thiện mùa màng đáng kể. Giữa vụ mùa, phi cơ tự động được thả bay trên ruộng đồng, chụp hình, thu thập thông tin, rồi phân tích tạo thành bản đồ cho thấy những nơi nào mùa màng tốt tươi, chỗ nào héo úa èo uột. Các nông phu dùng phương pháp này để bón phân vừa phải hợp lý. Kết quả là trên những cánh đồng khi xưa dùng 50 tấn phân bón mỗi acre thì nay chỉ cần 30 tấn, trong khi thu hoạch lại cao hơn trước. Trong trường hợp đặc biệt bị mưa đá, các “drone” cũng giúp một số nông phu giám định đồng ruộng, xác định mức độ thiệt hại thật chi tiết, giúp giữ lại một phần mùa màng, rồi tiếp tục phát triển phần còn lại, khác phương cách xưa nay, sau bão người ta thường phải cho xe máy cày ủi bỏ hết.
Một cư dân Brooklyn (New York), Phyllis Brody, nhận bánh pizza từ một chiếc “drone” điều khiển từ xa. Ảnh Paul Martinka
Nhưng ích lợi dễ thấy, thường được nhắc đến nhất, có thể là việc dùng “drone” để “delivery” hàng hóa. Và chính trong lãnh vực này, có một kẻ thua thiệt (tạm thời) trong dự luật mới trình làng của FAA. Các quy định sơ khởi của luật này có vẻ muốn xếp xó một chương trình vận chuyển hàng hóa của riêng hãng Amazon.com, gọi là “Prime Air”. Không ngạc nhiên khi chính Amazon.com, hợp cùng vài công ty lớn khác, lên tiếng than phiền các đề xướng của FAA là quá khắt khe. Trong vài năm qua, Amazon.com thử nghiệm dự án dùng phi cơ tự động để chuyển hàng hóa. Họ vẫn cho tài xế lái các chiếc xe truck lớn di chuyển trên những con đường trọng yếu, nhưng từ xe bác tài sẽ điều khiển những chiếc “drone” để mang thùng/gói hàng đến tận cửa nhà khách hàng. Người ta có thể vào trang web Amazon.com đặt hàng, vài phút sau món hàng được đóng gói dán nhãn tại nhà kho, và trong vòng 1 giờ đến tay khách hàng.
Theo các tiết lộ hành lang, chương trình của Amazon.com tiến triển rất khả quan. Phương pháp kết hợp xe truck và “drone” để chuyển hàng có thể hiệu quả, tiết kiệm thời giờ, nhân lực, chi phí, cũng đã gây chú ý đặc biệt trong làng kỹ nghệ nói chung. Ngoài Amazon.com còn có các công ty khác thử nghiệm dùng “drone” chuyển hàng với các mức độ thành công khác nhau, trong đó có tiệm bánh Domino’s Pizza. Có dự báo kỹ thuật vận chuyển hàng thương mại, dùng “drone” hàng loạt, chỉ còn cách khoảng 4-5 năm, trong khi chờ hoàn thiện kỹ thuật, và giải tỏa các trở ngại pháp lý.
Nữ Thượng Nghị Sĩ liên bang, Dianne Feinstein, tiếp xúc báo giới sau một phiên điều trần về phi cơ tự động trên sàn Thượng Viện. Ảnh BRENDAN SMIALOWSKI/AFP/GETTY IMAGES
Dự báo một khi dự luật điều hành phi cơ tự động đã được sửa đổi và hiệu lực chánh thức, sẽ tạo ra một cơn bão thay đổi trên thương trường Hoa Kỳ và cả thế giới. Ngay cả hiện thời, FAA đã bật đèn xanh cho hằng chục tên tuổi lớn được mở rộng việc sử dụng “drone” như Chevron Corp., BNSF, Railway Co., State Farm Insurance Co. Hai anh khổng lồ trong kỹ nghệ năng lượng BP và ConocoPhillips đang thả “drone” bay để thiết lập bản đồ các mỏ dầu mới khoan trên Alaska. Đài CNN cũng đã dùng “drone” làm tin tức tại Ba Lan (Poland) và Philippines. Trước kia, luật của thẩm quyền liên bang về an toàn không lưu Hoa Kỳ (FAA) ngăn cản CNN dùng kỹ thuật này, nhưng sau nhiều tháng thương thảo, ngày 12-1-2015 vừa qua, đài CNN chánh thức tuyên bố đã đạt thỏa thuận với FAA, từ nay được thử nghiệm quay phim, làm tin tức dùng các phi cơ tự động, thông qua sự cộng tác với Học Viện Nghiên Cứu Georgia Tech Research Institute.
Dự luật về phi cơ tự động của FAA một khi hiệu lực chánh thức cũng sẽ mở cơ hội đầu tư lớn cho kỹ nghệ này. Giới đầu tư đánh giá việc sử dụng “drone” rộng rãi là điều không tránh khỏi, sẽ trở nên sự thường tình trong tương lai gần, trong nông nghiệp đến địa ốc, kỹ nghệ quảng cáo, bán lẻ… Nhà sản xuất phi cơ tự động lớn nhất thế giới hiện nay, DJI, trong năm 2013 đạt doanh số kỷ lục $130 triệu. Các công ty chế phi cơ tự động khác, trong đó có 3D Robotics và Parrot, cũng đã bán ra hằng ngàn chiếc “drone” lớn nhỏ, thu lợi hằng trăm triệu Mỹ kim mỗi năm.
Có thể nói người ta chỉ đang chứng kiến bước khởi đầu của kỹ nghệ phi cơ tự động dùng trong thương mại. Hãng BASF SE, nhà sản xuất hóa chất lớn nhất thế giới, đã dùng “drone” để thanh sát các cơ sở tại Đức. Bên Singapore, người ta đã bắt đầu thử nghiệm dùng “drone” làm bồi bàn, có thể chuyển món ăn thức uống nặng đến 2kg (4.4 pound) đến bàn thực khách một cách điệu nghệ, an toàn. Tiến triển kỹ thuật và giá cả “drone” ngày càng hạ cũng đang giúp thay đổi hoàn toàn kỹ nghệ không ảnh. Đã có các công ty địa ốc dùng phi cơ tự động để chụp hình các biệt thự ven biển hoặc heo hút trên triền núi. Năm ngoái, hãng Hyundai Motor Co. dùng “drone” quay phim quảng cáo xe Sedan của họ vượt qua vùng sa mạc lừng danh ở Hoa Kỳ tên gọi là Bonneville Salt Flats (hạt Tooele County, tiểu bang Utah). Thậm chí, một hãng thiết kế tại Austin, tiểu bang Texas, tên là Argodesign, gần đây cũng tung ra một mô hình giả định dùng “drone” làm phương tiện cấp cứu, giúp việc cứu thương mau lẹ hơn lúc xảy ra các tai nạn giao thông hiểm nghèo, đặc biệt tại các vùng hẻo lánh.
Các tiện ích rất thực tế này của kỹ thuật phi cơ tự động có thể phần nào bị lu mờ trong bối cảnh khủng bố lan tràn và báo động an ninh cao độ toàn thế giới. Trở lại với Pháp Quốc, hôm tháng 10-2014, cảnh sát đã câu lưu 3 người chơi thả bay “drone” gần một cơ sở nguyên tử năng. Không khó hiểu khi sự kiện phi cơ tự động không rõ nguồn gốc bay lượn qua nhiều địa điểm quan yếu tại Paris lập tức thu hút chú ý của công luận. Trong vụ này, đã có lúc chiếc “drone” hành tung bí ẩn đã treo lơ lửng ngay trên đầu, chỉ cách sân Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ từ 100m đến 300m. Lo ngại an ninh cấp thời đã khiến Sở Mật Vụ Hoa Kỳ (US Secret Service) lập tức gởi chuyên viên sang hợp lực điều tra với tình báo Pháp Quốc.
Ảnh giả định một chiếc “drone-ambulance” trong tương lai, giúp giải tỏa hiện trường tai nạn xe cộ.
TD