Tâm và khẩu

Có một chuyện thiền đời xưa bên Tàu mang nhiều dị bản nhưng cùng một ý nghĩa. Một anh chàng nọ không rõ vì lý do gì mà hận vị sư trụ trì ngôi chùa trong làng. Anh ta lên chùa tìm vị sư nọ rồi mắng ông trông giống như một đống phân bò. Vị sư đáp lại: “Trông anh như một vị Phật”. Anh ta hí hửng về khoe với hàng xóm rằng mình đã chửi ông thầy trên chùa như thế mà ổng chịu thua đành phải khen anh ta giống Phật. Người hàng xóm giải thích rằng chính anh ta là kẻ thua vì ý của vị sư muốn nói tâm anh ta như đống phân nên nhìn người khác tưởng giống như thế; còn chính vị sư có tâm Phật nên mới thấy anh ta giống Phật. Có lẽ ít người Âu Mỹ được nghe qua chuyện này nhưng nhiều người ở Mỹ, từ hôm Thứ Năm tuần trước tới giờ, có lối suy nghĩ tương tự.

Chính xác là hôm Thứ Tư tuần rồi, trong một chương trình châm biếm trên đài truyền hình Univision phục vụ cho khán giả gốc Nam Mỹ (nói tiếng Tây Ban Nha), một trong những người dẫn chương trình là ông Rodner Figueroa đã nói một câu khiến ông bị đuổi việc. Chương trình hôm đó nói về một (nam) nghệ sĩ có tài hóa trang giống nhiều người nổi tiếng, trong đó có bà Michelle Obama. Khi chiếu mấy bức hình hóa trang giống bà Obama ấy lên, ông Figueroa nói bà trông giống như đóng trong phim Planet Of The Apes. Ðây là một cuốn phim mà hầu hết các nhân vật là… khỉ. Thứ Năm (hôm sau) thì ông Figueroa bị giám đốc đài Univision đuổi việc. Trong cuộc họp báo, ông Figueroa nói rằng ông bị đuổi việc vì Văn phòng Ðệ nhất phu nhất đã gọi điện thoại than phiền với Ban giám đốc của đài. Theo tờ Washington Post, Ban giám đốc đài Univision đã phủ nhận có cuộc điện thoại này.

Rất nhiều người Mỹ lên các trang ý kiến bạn đọc của các tờ báo nói Figueroa là kẻ có đầu óc kỳ thị chủng tộc. Hầu như không mấy ai bênh vực ông (trên các trang báo này). Ngược lại, nhiều người còn nói họ thấy bà Obama rất đẹp, duyên dáng, thế này thế kia… Chứng tỏ tâm của họ đẹp không thua gì diện mạo của bà Obama! Có phải vì quá bận… tâm về chuyện kỳ thị chủng tộc mà họ quên rằng Figueroa đang bình luận về mấy tấm hình chụp một người đàn ông hóa trang cho giống bà Obama, chứ không phải là hình chụp chính bà? Trên mạng, ông Figueroa bị “ném đá” tứ tung vì “kỳ thị chủng tộc” mà không mấy ai nói… đỡ. Hai ông bà Obama cũng im lặng luôn. Mặc dù ông Figueroa đã chính thức xin lỗi bà Obama nhưng có lẽ ông không mong đợi bà Obama nói một câu là bà không nghĩ ông đã “kỳ thị chủng tộc”. Chắc là ông mong bà xác nhận một… chữ YES hay NO rằng văn phòng của bà có gọi điện thoại cho đài Univision hay không mà thôi. Ðành rằng Ban giám đốc đài Univision đã phủ nhận là chuyện của họ; nhưng lâu nay những chuyện liên quan đến vấn đề kỳ thị chủng tộc, dù nhỏ nhặt, Tổng thống Obama đều lên tiếng hết cả. Lần này, chính vợ mình là nhân vật then chốt trong câu chuyện mà ông lại lặng im. Còn bà Obama chắc chắn là nghe ông Figueroa bị đuổi việc cũng như đã lên tiếng xin lỗi bà. Ông Obama im lặng; bà Obama lặng im như thể im lặng là… vàng! Chứ nói gì bây giờ?

Nếu nói đã không hề cho gọi điện thoại tới Ban giám đốc đài Univision thì bọn phóng viên chạy đi điều tra liền. Sở dĩ các báo và đài ở Mỹ chưa điều tra đài Univision có nhận cú điện thoại ấy hay không vì như thế là chơi… nhau, rất mang tiếng! Một khi bà Obama lên tiếng thì đài Univision không trách ai được. Giả sử ông Figueroa chỉ thẳng mặt bà Obama (chứ không phải mấy tấm hình nọ) mà nói là giống con khỉ thì chứng tỏ ông có tâm… khỉ, như cách nói trong câu chuyện thiền trên. Còn đáp trả ra sao là tùy… tâm của Tổng thống và Ðệ nhất phu nhân!