Tháng 6 năm 2005, mở đầu tác phẩm “Việt Nam Thế Kỷ 20,” tác giả Dương Kiền viết:
“Việt Nam Thế Kỷ 20 được biên soạn theo phương thức biên niên sử, tóm tắt các sự kiện quan trọng về lịch sử, văn hóa, kinh tế, xã hội tại Việt Nam trong 100 năm qua. Thế kỷ 20 có lẽ là một thế kỷ cho đến nay để lại nhiều tự hào và đau thương nhất cho dân tộc, với rất nhiều khẳng định lẫn hoài nghi. Vẫn còn nhiều thế hệ người Việt bước vào thế kỷ 21 mang dấu tích các biến động của thế kỷ trước, và khó lòng để tâm hồn thanh thản nhìn lại các sự kiện có chính mình trong đó, với mất mát có, thành công có, thất bại có, tủi nhục có. Chính vì thế nhiều sự kiện bị vùi lấp không phải bởi thời gian mà bởi chính con người… Nhưng lịch sử vẫn là lịch sử, vấn đề là khởi sự đi tìm…Cuốn sách nhỏ này chỉ là một khởi sự, một phác thảo mà lẽ ra nó chưa nên ấn hành vì còn quá đơn giản, nhiều thiếu sót và sai lầm.”
Như tác giả đã giới thiệu,“Việt Nam Thế Kỷ 20” chỉ là một khởi sự, một phác thảo sơ lược về thế kỷ 19 và thế kỷ 20.
Những chấm đầu giòng của bản phác thảo này cho biết:
– 1802 Nguyễn Ánh diệt nhà Tây Sơn, lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu là Gia Long, đóng đô tại Phú Xuân [Huế], lấy quốc hiệu Việt Nam từ năm 1803.
– 1825 Vua Minh Mạng ra dụ cấm đạo.
– 1847 Tàu Pháp bắn vào cửa Ðà Nẵng trong khi hai bên thương nghị về việc cấm đạo.
– Các đề nghị cải cách từ 1863 đến 1879:
Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Ðức Hậu, Nguyễn Ðiều, Ðinh Văn Ðiền, Nguyễn Hiệp, Phan Liêm, Phạm Phú Thứ, Bùi Viện, Nguyễn Lộ Trạch…dâng sớ xin cải cách nhưng đều bị triều đình bác bỏ. [Trang 11]
…
Thế kỷ 20 bắt đầu bằng năm:
– 1900, Phan Chu Trinh đậu cử nhân, qua năm sau đậu phó bảng, làm quan đến năm 1905 thì từ chức. Ông được coi là người khởi xướng và cầm đầu phong trào Duy Tân.
– 1901: Ngày 01-08-1901: Nông Cổ Mín Ðàm, tờ báo viết bằng chữ quốc ngữ đầu tiên do người Việt Nam sáng lập, xuất bản tại Nam Kỳ. Số cuối ra ngày 4-11-1924
– 1903: Phan Bội Châu và các đồng chí tôn Kỳ Ngoại Hầu Cường Ðể làm minh chủ “Việt Nam Duy Tân Hội.”
– 1904: Phan Bội Châu phổ biến “Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư” bằng Hán Văn cổ võ lòng ái quốc.
– 1905: Chiến tranh Nga-Nhật: Hạm đội Nhật phá tan hạm đội Nga tại eo biển Ðối Mã, làm rúng động các cường quốc Tây Phương và ảnh hưởng quan trọng đến quan niệm canh tân để giành độc lập của các tầng lớp sĩ phu Việt Nam. [Trang 19]
….
Dương Kiền là tên thật và cũng là bút hiệu của tác giả. Ông sinh ngày 28 tháng 12 năm1939, tốt nghiệp Ðại Học Luật Khoa năm 1962. Năm 1997 Dương Kiền vượt biên, định cư tại Na Uy. Ông nguyên là chủ bút Tạp Chí Văn Học, được trao giải thưởng Văn Chương Toàn Quốc Năm 1966 với kịch bản Sân Khấu. Ngoài “Việt Nam Thế Kỷ 20” do Tủ Sách Tiếng Quê Hương xuất bản năm 2005, tác giả Dương Kiền còn có những tác phẩm khác, như: Tập Thơ Thú Ðau Thương, 1960; Truyện Dài Biển Trầm Lặng, 1965; Bản Dịch Kẻ Xa Lạ, 1965; Kịch Bản Sân Khấu, 1965; Truyện Ngắn Máu Của Mẹ, 1966….
Bất cứ ai dù ở nơi đâu cũng muốn biết về nguồn cội, cũng muốn biết về lịch sử quê hương. Từng dấu chấm đầu câu trong tác phẩm “Việt Nam Thế Kỷ 20” của tác giả Dương Kiền – đúng như lời ông nói – là một khởi sự, một phác thảo, mời gọi người đọc trở về lắng nghe tiếng của hàng thành quách cũ, kể lại một thời dựng nước và giữ nước của tiền nhân.
HNP – 4:14am Thứ Hai ngày 03 tháng 08 năm 2015