Giải đánh banh bầu dục nhà nghề quốc gia National Football League hay NFL vừa khai diễn cũng cùng lúc mở màn một mùa chơi Fantasy Football mới cho hằng chục triệu siêu khán giả tại Hoa Kỳ.
Chính giải NFL cũng giúp quảng bá Fantasy Football. Ảnh Brian Ach/AP
Không chỉ Fantasy Football là khái niệm hoàn toàn lạ lẫm với người không chuộng thể thao, mà có thể nói cũng chỉ những giới… ghiền thể thao bậc nhất mới quen thuộc với trò chơi này. Một cách chung, Fantasy Football là 1 dạng trò chơi nằm trong khái niệm chung gọi là Fantasy Sport (tạm dịch là chơi “thể thao tưởng tượng”). Đây là trò chơi mà người chơi thành lập các đội riêng bao gồm những lực sĩ đang tranh tài trong các giải thể thao nhà nghề thực thụ. Các đội này đấu với nhau, thắng thua dựa trên các thành tích, thống kê, chỉ số kỹ thuật… của các lực sĩ ngoài đời thật. Trong trò chơi “thể thao tưởng tượng” hay “Fantasy Sport”, các chủ nhân đội banh “Team Owner” cũng chiêu mộ “Draft”, trao đổi “Trade”, cắt người “Cut”, ký giao kèo “Sign” với các lực sĩ, bắt chước y chang cách điều hành thể thao trên thương trường.
Phòng điều hành của công ty DraftKings chuyên về dịch vụ thể thao tưởng tượng. Ảnh AP / Stephan Savoia
Riêng Fantasy Football là trò chơi dựa chánh yếu trên con số thống kê từ các cầu thủ tranh tài trong khuôn khổ giải banh bầu dục nhà nghề quốc gia NFL. Cũng như với National Football League, mỗi năm các giải banh bầu dục tưởng tượng “Fantasy Football League” đều mở các cuộc chiêu mộ cầu thủ. Mỗi đội và mỗi chủ nhân chỉ có thể chọn cầu thủ NFL. Trong mùa giải, các đội/chủ nhân giữ nguyên số cầu thủ hoặc có thể trao đổi, cắt bỏ, v.v… Mỗi đội được chủ nhân đặt tên, có thể gồm cầu thủ từ nhiều đội banh NFL khác nhau, không nhất thiết cùng 1 đội. Vào mỗi vòng đấu/mỗi tuần, các đội/chủ nhân chọn ra đội hình chánh thức để tranh tài với các chủ nhân/đội banh khác trong cùng “Fantasy Football League” của mình. Về cấu trúc đội hình thì đội banh tưởng tượng có hơi khác với đội banh trong đời thật. Trên đấu trường NFL, mỗi tuần mỗi đội banh ghi danh 45 cầu thủ chánh thức, và trên lý thuyết, thì ít nhất phải có 22 cầu thủ ra sân (11 bên đội hình tấn công + 11 bên đội hình phòng thủ); trên thực tế thì gần hết trong số 45 đều góp mặt ít hoặc nhiều vì các HLV cần thay đổi người. Còn các đội “Fantasy Football” thì số cầu thủ ít hơn nhiều. Ngoài 1 nhúm cầu thủ dự bị, đội hình chánh thức mỗi tuần nói chung chỉ gồm các cầu thủ có thể trực tiếp ghi điểm, hoặc chí ít thì cũng có các chỉ số thống kê/kỹ thuật chính xác. Các cầu thủ đóng vai trò thầm lặng, yểm trợ đồng đội trên sân cỏ, không có con số thống kê rõ ràng, thì cũng không có mặt trong sân chơi banh bầu dục tưởng tượng. Cấu trúc đội hình thường thấy của 1 đội banh tưởng tượng cho mỗi tuần có thể bao gồm: 1 chủ công “Quarterback”, 2 trung phong “Running Back”, 2 tiền đạo “Wide Receiver”, 1 hộ công “Tight End”, 1 cầu thủ đá banh “Placekicker”, và 1 đội hình đặc biệt “Special Teams”. Điểm số cho các đội Fantasy Football là tổng số điểm thống kê của các cầu thủ trong đời thật đạt được trong tuần lễ đó. Đơn cử 1 thí dụ đơn giản nhất, đội “My Team” thuộc giải “My Fantasy League” trong tuần có chủ công của đội A ghi 3 điểm “touch down”, được tính 3 điểm; trung phong #1 của đội B ôm banh chạy 100 yard được tính 1 điểm; trung phong #2 của đội C giành 50 yard được tính 0.5 điểm; 2 tiền đạo của đội D và E không ra sân chỉ được 0 điểm; hộ công của đội F ghi 1 điểm “touch down”, được tính 1 điểm. Như vậy, tổng cộng đội “My Team” được 5.5 điểm, dùng để phân định thắng thua khi so sánh với chỉ số thống kê của các đội còn lại trong khuôn khổ giải “My Fantasy League”.
Phút chiến thắng của 1 chủ nhân Fantasy Football. Ảnh www.youtube.com
Trong quá khứ, đã thấy có các “Fantasy Football League” treo giải thưởng có khi cao đến $250,000 cho người chiến thắng sau 1 mùa banh tưởng tượng. Ngày nay, ước lượng tại Bắc Mỹ có 50 triệu khán giả mê thể thao cũng vừa chơi thêm Fantasy Football, thắng và thua trên $250 triệu mỗi năm. Một trong những doanh số chánh yếu khác là lợi nhuận từ quảng cáo, ước đoán lên đến chừng $2 đến $5 tỉ mỗi năm. Giá cả quảng cáo trên các trang “Fantasy Football” sai biệt lớn, tùy theo uy tín, tầm mức lớn nhỏ, số lượng người chơi/chủ nhân của các “Fantasy Football League”, song ước đoán chung là các trang này thu từ $2–$10 cho mỗi 10,000 lần có người mở trang này ra xem, thuật ngữ internet gọi là “Pageview” hoặc chỉ “View”.
Về phần người chơi/chủ nhân của Fantasy Football cũng khá tương tự như vai trò người HLV. Mỗi tuần họ phải chọn cầu thủ chánh thức bằng cách xáo trộn đội hình, xếp cầu thủ chánh ngồi dự bị, đưa cầu thủ phụ vào sân, v.v… Có nhiều lý do để thay đổi, khá giống với đấu trường thể thao thực thụ, và đôi khi cũng mang tính chiến lược hoặc đấu trí cao. Người chơi/chủ nhân giỏi nhất thiết phải là một khán giả rất rành rẽ về NFL, các đội banh, các HLV, và nhất là các cá nhân cầu thủ. Chủ nhân lơ tơ mơ có thể xếp cầu thủ của 1 đội NFL nghỉ đá tuần đó trong đội hình chánh thức; trong khi chủ nhân thành thạo cất cầu thủ phong độ sa sút, và đôn lên đội hình 1 cầu thủ tầm tầm bậc trung nhưng tuần đó lại gặp 1 đối phương bị… kỵ với anh ta chẳng hạn. Vì vậy, để chơi giỏi, giúp đội banh của mình thắng trận banh tưởng tượng, các siêu khán giả này phải để ý sát sao, theo dõi tin tức thể thao mỗi ngày, thí dụ chỉ để biết về các chấn thương của mỗi đội banh NFL chẳng hạn. Theo thống kê thể thao, so sánh với khán giả trung bình, các khán giả nào đồng thời là chủ nhân/người chơi Fantasy Sport cách chung, và Fantasy Football cách riêng, thì cũng mất thời gian xem các chương trình TV thể thao thường xuyên hơn, thường mua vé vào cửa và tiêu xài tại các vận động trường cũng rộng tay hơn nhiều lần. Không khó hiểu khi NFL ngày càng chú trọng Fantasy Football như 1 công cụ quảng cáo, tiếp cận thị trường hiệu quả. Năm 2006, NFL ký với hãng Sprint hợp đồng tài trợ trị giá $600 triệu trong vòng 5 năm, mà nguyên nhân chánh là Sprint vào thời điểm đó đã có sẵn các chương trình yểm trợ Fantasy Football, có thể cho người sử dụng chơi banh bầu dục tưởng tượng từ cellphone một cách dễ dàng, mau lẹ.
Fantasy Football vẫn còn là thế giới của dân ghiền NFL hạng nặng, đa số đàn ông. Ảnhwooderice.com
Đó chỉ là 1 trong nhiều thay đổi mà trò chơi Fantasy Football và các người chơi mang đến cho làng banh bầu dục nhà nghề. Thật ra, trong nhiều thập niên, người ta đã chơi trò chơi tưởng tượng này dưới nhiều hình thức đơn giản, mang tính cách cá nhân, và không phát triển rộng. Chỉ từ 1997 Fantasy Football mới bùng phát mạnh mẽ sau khi đài CBS mở trang web đầu tiên quảng bá trò chơi này. Chỉ trong vòng đôi ba năm, tất cả trang web của các hãng truyền thông chánh yếu đều cho mở những giải “Fantasy Football League” riêng của mình. Đến năm 2010, chính trang NFL.com của giải National Football League cũng lập thêm giải banh bầu dục tưởng tượng, càng thúc đẩy trò chơi này thêm phát triển. Từ mùa giải 2011, trong mỗi trận banh, NFL bắt đầu yêu cầu các đội banh bầu dục nhà nghề phải trình chiếu những số liệu thống kê Fantasy Football trên bảng điện tử của sân banh cho khán giả cùng theo dõi. Ngày nay, cùng với sự mở mang của các trang mạng xã hội, sự tiếp xúc trực tiếp giữa các cầu thủ và giới khán giả mộ điệu cũng nhiều hơn. Và chính tại đây, ngày càng nhiều người khích lệ các cầu thủ chơi hay, ghi điểm nhiều, không chỉ để giúp đội nhà đánh thắng, mà còn để giúp đội banh tưởng tượng của những khán giả chơi Fantasy Football. Ngày càng thấy có nhiều trường hợp giới cầu thủ được khen ngợi hoặc bị chỉ trích hết lời không phải vì kết quả tranh tài trên sân cỏ NFL, mà chỉ vì phong độ của họ ảnh hưởng đến thứ bậc trong thế giới của các giải đá banh tưởng tượng. Đơn cử 1 thí dụ: chủ công Tony Romo của đội Dallas Cowboys tuần này ném đến 4 trái “touch down” nhưng Dallas vẫn thua, đang buồn thúi ruột, nhưng trên thế giới mạng ảo, cá nhân Romo vẫn có thể được ca tụng lên mây xanh vì vô số chủ nhân/người chơi Fantasy Football đã chọn Tony Romo làm chủ công chánh trong tuần đó giờ đây mê say chất ngất nhờ 4 điểm “touch down” mang lại nhiều điểm cho họ.
Ngày nay, ước lượng có ít nhất 50 triệu người chơi trong vô số giải “Fantasy Sport League” khác nhau, hầu hết là nam giới, trung bình ở độ tuổi giữa 30. Có 18% là trẻ vị thành niên, và 40% trả lời thăm dò cho biết họ mê trò chơi này đến độ sẵn sàng theo đuổi đến hết đời. Các con số này cũng có mặt không hẳn khả quan. Đã thấy có thống kê việc người ta mê man chơi Fantasy Sport có thể khiến nền kinh tế Hoa Kỳ bị hoang phí $6 tỉ mỗi năm vì hoang phí thời giờ làm việc. Trò thể thao tưởng tượng tạo lợi nhuận ngày càng cao, nhưng cũng kèm theo tai tiếng. Có những tuần lễ trong mùa Fantasy Football, 2 công ty dịch vụ chuyên về thể thao tưởng tượng tên là DraftKings và FanDuel thu lợi $60 triệu. Để dễ so sánh, kỹ nghệ cá cược NFL hợp pháp của sòng bài Las Vegas chỉ thu lợi $30 triệu mỗi tuần. Trong khi những người bênh vực kỹ nghệ thể thao tưởng tượng nói là trò chơi này hợp pháp, thì cũng có không ít dư luận chỉ trích nó cũng chỉ là 1 hình thức “gambling” (cờ bạc) mà không phải là “gaming” đơn giản 1 trò chơi. Ở tầm mức tiểu bang, đã có vài nơi như Arizona, Iowa, Louisiana, Montana hay Vermont cấm chỉ 1 số dịch vụ dính líu đến Fantasy Football trên internet, chẳng hạn như thu lệ phí người chơi hoặc trả tiền người thắng cuộc. Riêng tiểu bang Florida cấm tiệt mọi hình thức chơi banh bầu dục tưởng tượng, nhưng theo ghi nhận là hầu như bất khả áp dụng trên thực tế. Về phần liên bang có bộ luật cấm cá độ thể thao trên internet, nhưng luật này (Unlawful Internet Gambling Enforcement Act) lại miễn trừ các trò Fantasy Sport. Cũng đã thấy có nỗ lực từ phía ngành lập pháp liên bang kêu gọi xem xét lại tính hợp pháp, cờ bạc hay không cờ bạc, của kỹ nghệ trò chơi thể thao tưởng tượng, trong đó có Fantasy Football.
Một người chơi Fantasy Football. Ảnh Brian Ach/AP
TTD