Giải banh bầu dục nhà nghề National Football League vừa khởi tranh vài tuần qua là 1 trong 4 giải tranh hùng thể thao lớn nhất tại Hoa Kỳ ngày nay. Kết hợp lại, chúng là nền tảng cho cả kỹ nghệ thể thao, kiến tạo chừng 3 triệu công ăn việc làm, cho khoảng 1% dân số.
Chiếc cúp Super Bowl trị giá $25,000 (hay vô giá?). ẢnhGetty Images
Nhiều khán giả mộ điệu trò chơi này hẳn từng nghe qua về những hợp đồng kếch xù giữa các đội banh NFL và giới cầu thủ. Tuy nhiên, chỉ xét về lương bổng, thì làng banh bầu dục NFL lại nhận thù lao thấp nhất trong hệ thống “tứ hùng” của nền thể thao nhà nghề Mỹ Quốc. Một đấu thủ NFL lãnh lương trung bình $2 triệu mỗi năm, so sánh với các tay ném banh rổ NBA nhận trên $4.5 triệu mỗi năm, hay các đấu thủ banh chày MLB có lương năm khoảng $3.9 triệu, còn các lực sĩ khúc côn cầu trên băng NHL cũng nhận ngân phiếu $2.4 triệu mỗi năm. Dù sao, đãi ngộ tài chánh dành cho làng banh bầu dục nhà nghề NFL vẫn vượt xa giải đá banh nội địa Major League Soccer hay MLS, với lương trung bình là $200,000 mỗi năm. So sánh với các cầu thủ chơi banh bầu dục, thì thù lao dành cho các cô vũ công “NFL Cheerleader” thật khiêm tốn, chỉ khoảng $50–$75 cho mỗi trận banh. Nhận số tiền tượng trưng cho công việc nhảy múa trên sân, nhưng các “Cheerleader” còn có nhiều việc khác bên ngoài sân cỏ, như góp mặt tại các sự kiện đặc biệt, các hội nghị… mang lại những khoản thu nhập phụ trội đáng kể. Công việc “Cheerleader” còn góp vui trong sinh hoạt học đường hoặc giải trí cho binh sĩ Hoa Kỳ ở ngoại quốc, từ các vùng chiến sự nóng bỏng như Iraq, Bosnia, hay nơi mà quân lực Hoa Kỳ đồn trú dài hạn như Nam Hàn. Với tuổi đời trung bình chỉ 25, công việc làm “Cheerleader” có thể giúp mang lại nhiều mối liên hệ xã hội quan trọng, đem lại ích lợi cho bản thân các cô trong nhiều năm về sau.
May tay trái banh bầu dục. Ảnh AP
Nguồn gốc
Trò chơi banh bầu dục tại Hoa Kỳ hình thành từ những pha trộn giữa môn “rugby” và môn đá banh du nhập từ “mẫu quốc” là nước Anh. Thế kỷ 19 trò chơi banh bầu dục lan rộng mạnh nhất trong giới sinh viên và từ các sân trường đại học. Thời điểm banh bầu dục nhà nghề ra mắt năm 1892, mỗi lần lên banh “Drive”, đội hình tấn công chỉ cần giành được 5 yard với 3 “Down” để được thêm 1 “First Down” nữa. Đến năm 1906, khoảng cách cho mỗi “Drive” tăng lên 10 yard. Và sang 1912 thì có thêm “Fourth Down”. Lúc ban đầu, 1 cú “Touchdown” chỉ được tính 4 điểm trong khi trái “Field Goal” được tính đến 5 điểm. Cuối thế kỷ 19, cú TD tăng lên 5 điểm. Trong 10 năm kế tiếp, trái “Field Goal” bị giảm xuống 4 rồi 3 điểm. Và cuối cùng, năm 1912, trái “Touchdown” được tính 6 điểm và “Field Goal” chỉ còn 1 điểm, tương tự như hệ thống tính điểm ngày nay.
Giải NFL
Buổi thành lập ban đầu thập niên 1920 còn có tên là American Professional Football Association (tạm dịch là Hiệp Hội Banh Bầu Dục Nhà Nghề Hoa Kỳ). Trong vài năm đầu, giải này gặp vô vàn khó khăn tài chánh, thậm chí lịch tranh tài cũng không đồng đều, có đội đánh 15 trận mỗi mùa, trong khi những đội khác chỉ đánh 4 trận. Năm 1925, NFL chỉ mới có 5 đội, trong đó có: Detroit Panthers, Providence Steam Roller, Canton Bulldogs, và Pottsville Maroons. Trong số này, chỉ 1 cái tên còn tồn tại đến ngày nay là New York Giants. Lúc đó, đồng chủ nhân Tim Mara và Billy Gibson chỉ cần $500 để thành lập đội banh. Đến 1933, NFL mới đủ số đội banh để lập nên 2 nhóm “Division” và bắt đầu có lịch tranh tài ổn định. Nhưng cũng phải chờ đến ngày 22-10-1939 thì banh bầu dục NFL mới được trình chiếu trên TV. Trong lần đầu tiên ra mắt trên đài NBC, trận Brooklyn Dodgers gặp Philadelphia Eagles, chỉ có khán giả New York đón xem với vỏn vẹn 500 chiếc TV. Để dễ so sánh, trận chung kết Super Bowl năm ngoái ước lượng thu hút trên 112 triệu khán giả xem TV.
Cầu thủ NFL cuối cùng không đeo nón “helmet” là công tuyến “Lineman” Dick Plasman (giữa), chơi cho đội Chicago Bears từ 1937 đến 1941. Nón an toàn trở thành yêu cầu bắt buộc từ 1939. Ảnh www.profootballhof.com
Super Bowl
Nói riêng về trận Super Bowl thì khán giả mộ điệu thường có 1 cái thú là họp mặt gia đình bạn bè cùng xem chung với nhau. Trung bình mỗi “Super Bowl Party” quy tụ ít nhất 17 người. Dịp này người ta ăn uống nhiều thứ nhì trong năm, chỉ sau sự kiện Lễ Tạ Ơn “Thanksgiving”. Sở thích tụ tập đốt lò nướng nhậu nhẹt sơ sơ vào “Super Bowl Weekend” của dân ghiền banh bầu dục nhà nghề linh đình chỉ kém duy nhất dịp Lễ Độc Lập “Independence Day”. Thống kê cho thấy dân chúng Hoa Kỳ xơi hết 1.25 tỉ cánh gà dịp cuối tuần Super Bowl, và ngày Chúa Nhật Super Bowl thì lượng bánh pizza bán ra nhiều hơn bất cứ ngày nào khác trong năm. Người ta cũng nốc hết 50 triệu thùng bia trong dịp này, tính ra tiêu tốn khoảng $10.8 tỉ. Không phải tình cờ khi các nhà thuốc bán thuốc giúp tiêu hóa tăng đến 20% vào ngày sau Super Bowl, và thêm 6% người Hoa Kỳ cáo bệnh nghỉ ở nhà, không đến sở làm.
Banh bầu dục
Trái banh của trò chơi này được làm từ da bò, và những trái banh dùng riêng cho trận Super Bowl này được may từ 3 con bò trong số chừng 41.7 triệu con bò/bê bị làm thịt mỗi năm tại Hoa Kỳ. Mỗi chú bò (thường là của Kansas, Iowa và Nebraska) đủ da cho 10 trái banh bầu dục. Làng banh NFL cần 3,000 chú bò… hiến tặng bộ da để may đủ banh tranh tài mỗi mùa giải. Từ trên 70 năm qua, hãng Wilson Sporting Goods Company ở Ada, tiểu bang Ohio, là nhà cung cấp vật liệu độc quyền cho NFL. Mỗi năm, khoảng 150 nhân viên của họ cho ra lò trên 2 triệu trái banh bầu dục đủ loại, trong đó 700,000 banh dành cho các trận tranh tài chánh thức được may hoàn toàn bằng tay.
Sport Bar
Trận chung kết Super Bowl 2015 tại vận động trường University of Phoenix Stadium ở Glendale, tiểu bang Arizona, thu hút 70,288 khán giả, khá tương đồng với con số trung bình 66,957 khán giả vào sân banh NFL mùa giải năm ngoái. Con số khán giả thưởng thức banh bầu dục nhà nghề qua màn hình TV thì cao hơn nhiều. Số đông xem tại nhà, nhưng cũng có một địa điểm ưa chuộng khác là các nhà hàng, cách riêng là những “Sport Bar”. Thực khách Hoa Kỳ rất quen thuộc với các nhà hàng trình chiếu thể thao, nhưng điều ít được biết là các nhà hàng hay “Sport Bar” đều phải trả lệ phí không nhỏ để trình chiếu các trận tranh tài thể thao. Để trình chiếu một trận banh bầu dục NFL cũng vậy, họ phải chấp nhận trả Nation Football League một khoản lệ phí đặc biệt. Cũng có trường hợp ngoại lệ khi người ta có thể mở màn hình TV miễn phí khi chiếu thể thao cho đám đông xem, với điều kiện họ không được thu bất cứ khoản tiền gì từ khán giả. Các quy định và lệ phí ngặt nghèo cũng mở cửa cho đủ trò ăn gian. Nhiều nhà hàng mua “Cable TV” dưới dạng hợp đồng tư gia “Residential”, nhưng lại mở TV chiếu cho thực khách cùng xem (nhà hàng hay các “Sport Bar” phải ký hợp đồng “Cable TV” dạng thương mại “Commercial” đắt tiền hơn). Trên thực tế, các hãng “Cable” lâu lâu vẫn thuê thám tử đi rình mò và đếm số thực khách hiện diện giữa chừng các trận banh, vì lệ phí TV được tính một phần từ con số thực khách của nhà hàng.
Nhà hàng BOURBON STEAK & PUB trong mùa banh NFL. Ảnhwww.thrillist.com
Green Bay Packers
Đội banh của Green Bay, tiểu bang Wisconsin là một trong những anh khổng lồ trên làng banh bầu dục NFL, với không ít đặc điểm thú vị. Chính tại sân Lambeau Field ở Green Bay, đã diễn ra trận banh lạnh lẽo nhất xưa nay. Đây cũng là trận chung kết Super Bowl 1967 giữa Dallas Cowboys và Green Bay Packers. Hôm đó, nhiệt độ xuống -13 độ F, và khi trời gió thì xuống đến -48 độ, nên còn được gọi là trận “Ice Bowl”. Ngoài việc là 1 trong những đội lâu đời nhất, Green Bay Packers còn là đội thể thao nhà nghề duy nhất tại Hoa Kỳ hoạt động với tư cách tổ chức vô vụ lợi, do cộng đồng cư dân địa phương cùng làm chủ. Cũng vì yếu tố này mà khán giả Green Bay nổi tiếng trung thành bậc nhất NFL. Đội này hiện đang có danh sách dài đến 86,000 người xếp hàng chờ mua vé trọn mùa “Season Ticket”. Với tốc độ mỗi năm chỉ có dưới 100 chủ nhân từ bỏ quyền sở hữu (qua đời, dọn đi nơi khác ở…) thì tính ra phải mất gần… 1,000 năm mới đến phiên người cuối cùng mua được chiếc vé Season Ticket mơ ước. Nói về đội Green Bay Packers thì có lẽ cũng cần nhắc qua 1 hiểu lầm khá phổ biến: nhiều người tưởng chữ “G” trên nón an toàn của họ là viết tắt của “Green Bay”, nhưng thật ra nó có nghĩa là “Greatness.” Và không hổ danh, trong lịch sử giải NFL, đội Green Bay Packers vô địch nhiều nhất với 13 lần cả thảy.
Trận “Ice Bowl” lừng danh năm 1967. Ảnh www.profootballhof.com
TTD