Có những điều dẫu viết ngàn câu cũng không đủ, nhưng chỉ cần nhìn thấy bốn chữ “Chân Dung H.O” thôi, cả một thời lịch sử lại trở về khiến những người Miền Nam Việt Nam thuộc gia đình quân đội và nhân viên của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa nhớ lại một thời bi thương, khốn khó mà họ từng là nạn nhân. Rất nhiều người còn nhớ ngày 30 Tháng Tư bi thương ca. Dịch biến trầm thăng vận nước nhà. Giang sơn máu nhuộm anh hùng ngã. Người thân tù tội ngậm ngùi xa. Rất nhiều người còn nhớ ngày 30 Tháng Tư đau lòng ghi. Ðoàn quân kiên định khóc quân kỳ. Gông cùm xiềng xích là tri kỷ. Bản án chung thân chẳng hạn kỳ. Những điều này được tác giả Huy Phương và tác giả Võ Hương An ghi lại trong “Chân Dung H.O. Và Những Cuộc Ðổi Ðời.” nói về Tháng Tư Ðen cũng như số phận của người thua cuộc. Những cựu tù nhân nổi tiếng như Nhạc Sĩ Xuân Ðiềm, Ðại Úy Ðỗ Văn Phúc, nhà văn Phan Nhật Nam, nhà thơ Tô Thùy Yên, Biệt Ðội Trưởng Biệt Ðội Thiên Nga Nguyễn Thanh Thủy, Hòa Thượng Thích Hạnh Ðạo, Linh Mục Ðinh Ngọc Quế…., và tất cả cựu tù nhân trong trại tập trung “cải tạo” của cộng sản không thể nào quên tháng năm họ bị lao động khổ sai, đói cơm rách áo, đau bệnh không có thuốc hay thiếu thuốc điều trị. Họ cũng không bao giờ quên thời gian phiêu bồng đất khách, xây dựng lại đời sống ở xứ lạ quê người.
Dưới chiêu bài lao động là vinh quang của nhà cầm quyền cộng sản Hà Nội, những tù nhân bị gọi là “ngụy quân, ngụy quyền” phải “tự tay xây dựng nhà tù để nhốt mình, tự tay làm ra dụng cụ, phương tiện để sản xuất lương thực và của cải, vừa tự nuôi mình, nuôi cai tù, vừa đem lợi nhuận về cho nhà nước cộng sản qua mậu dịch với bên ngoài. Ở các nước dân chủ, tù nhân là gánh nặng của ngân sách quốc gia, trái lại, dưới chế độ cộng sản, tù nhân là nguồn lực sản xuất với giá cực rẻ, coi như nhà nước không tốn kém gì. Vì vậy chế độ cộng sản không ngần ngại mở rộng nhà tù dước dạng trại “cải tạo.” Ông Nguyễn Cao Quyền, chỉ ra Bắc một thời gian ngắn, đã nhận ra điều đó…Cựu Tổng Trưởng Y Tế, Bác Sĩ Paul Trần Vỹ, được người bạn tù tên Huệ, nguyên Trưởng Phòng An Ninh Liên Khu 3 của cộng sản, giải thích cặn kẽ về cơ cấu kinh tế của trại tập trung “cải tạo” như sau: … Tù nhân được gởi vào các trại tập trung hay là ngục tù theo lệnh của Bộ Nội Vụ, của các Ủy Ban Hành Chánh Ðịa Phương, tỉnh hay huyện. Những cơ quan này là “sở hữu chủ” của những tù nhân, họ phải trả phí tổn ăn uống của tù nhân, với giá chính thức là mười lăm đồng cho mỗi người một tháng, với quyền mua giá chính thức 12 kí-lô gạo (hay sản phẩm thay thế gạo) và 200 grammes thịt hay cá, cũng tính cho mỗi tháng…Số tiền trại trả cho cơ quan đỡ đầu dư thừa bù đắp phí tổn ăn uống của tù nhân, cũng như lương bổng cán bộ và của lính gác trại – càng lợi hơn khi số tù nhân càng nhiều! Tất cả các phẩm vật do tù nhân sản xuất đều được đem bán…Tiền bán sản phẩm trừ chi phí sản xuất là lợi tức. Số tiền lợi tức này được chia thành ba phần bằng nhau: 1. Phần thứ nhất trả vào ngân sách cơ quan đỡ đầu…2. Phần thứ hai thì về nhân sách tự trị của trại…3. Phần thứ ba dùng để tưởng thưởng nhân viên của trại…” [Trang 43&44]
– Chân Dung H.O. Và Những Cuộc Ðổi Ðời” dày 503 trang, do nhà xuất bản Nam Việt tái bản lần thứ nhất trong năm 2015, tại Thành Phố Garden Grove, Tiểu Bang California, được hai tác giả Huy Phương và Võ Hương An chia thành hai phần chính:
– Phần I: “Con Ðường Dẫn Ðến H.O.,” từ trang 16 đến trang 128 do nhà văn Võ Hương An viết về Tháng Tư Ðen Và Số Phận Kẻ Thua Cuộc; Tiến Trình Tù Chính Trị Tái Ðịnh Cư Tại Hoa Kỳ; Ðoạn Ðường H.O.
– Phần II: “Những Cuộc Ðổi Ðời” từ trang 152 đến trang 402 do nhà văn Huy Phương viết về chân dung của 44 tù nhân bị giam giữ trong nhà tù có tên gọi là Trại Cải Tạo của nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam, những người được ra đi theo “Chương Trình Tái Ðịnh Cư Phóng Thích Ðặc Biệt Tù Nhân Trung Tâm Cải Tạo- Special Release Reeducation Center Detainee Resettlement Program.”
– Phần III: Phụ Lục, từ trang 414 đến trang 495.
Theo chính phủ Hoa Kỳ, HO chỉ là mã số của hồ sơ, nhưng với người tỵ nạn Việt Nam hai chữ viết tắt này là “Humanitarian Operation- Hoạt Ðộng Nhân Ðạo,” cho dù đây không phải là tên gọi chính thức. Trong thời gian chính phủ Hoa Kỳ thực hiện Chương Trình Ra Ði Có Trật Tự – Orderly Departure Program, viết tắt là ODP,gần 500,000 người tỵ nạn thuộc Miền Nam Việt Nam đã đến Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
Như lời đề tựa của hai tác giả Huy Phương và Võ Hương An “lịch sử tỵ nạn Việt Nam hoặc lịch sử cộng đồng người Việt hải ngoại vào hậu bán thế kỷ XX là một đề tài lớn, đòi hỏi sự nghiên cứu lâu dài và rộng rãi…” Chân Dung H.O. ở chừng mực nào đó đã ghi lại cuộc đổi đời của gần 500,000 người tỵ nạn đến Hoa Kỳ sau năm 1975.
HNP – 9:22pm Thứ Bảy ngày 26 tháng 09 năm 2015