Chiều. Nắng ngả về tây. Mặt trời ráng đỏ, vàng rực cuối chân mây, dần dần mất hút giữa không gian tím. Màu tím hoàng hôn, có pha sắc xám, còn gợn chút hồng nhạt của tịch dương, gieo xuống giữa cõi đời những cung bậc trầm buồn, tuy mơ hồ, nhưng day dứt. Chiều mênh mông chơi vơi hiu quạnh. Ðàn chim ngủ mơ giữa mặt hồ loáng bạc, chợt vỗ cánh bay cao. Khiến nước hồ xanh màu ngọc bích, vương màu tím u hoài của ngày sắp tàn. Trong tận cùng hư ảo của trời và đất, giọng nỉ non của dế, tiếng trở mình của con sâu cái kiến, lời kêu ồm ộp vẩn đục của ếch nhái ễnh ương vọng vang. Từng ấy âm thanh khuấy động không gian, vẫn không thể khiến chiều bớt cô liêu, hoang vắng. Thật xa, trùng dương nhấp nhô sóng vỗ. Thật gần, bến đợi mòn mỏi tịch liêu. Sóng thinh lặng, xóa nhòa dấu chân người còn in trên cát. Sóng nhặt khoan trầm bổng. Sóng cuốn theo chiều gió, tạo thành cung bậc âm u. U..u…u…! Sóng và gió hoà tấu. U…u…u! Sóng và gió cùng hát. Lời ca vang động đất trời. Lời ca cất lên, từ tiếng lòng ai đang than khóc.
“ Chiều nay sương khói lên khơi
Thùy dương rũ bến tơi bời
Làn mây hồng pha ráng trời
Sóng Ðà Giang thuyền qua xứ người” [1]
Khúc cầm phổ nhặt khoan, êm ái, trầm bổng, du dương. Tưởng như không gian xám là khuôn nhạc có năm hàng kẻ. Trên năm hàng kẻ ấy, từng cung bậc ẩn hiện âm hưởng triều sóng ngân nga, từng cung bậc trình tấu tiếng tơ lòng của người tha hương, phiêu bồng đất khách. Chỉ thấy sóng chao mặt nước, ảo hiện hình bóng thôn xưa. Không cần chiều buông, trường giang cũng thành biển nhớ. Thuyền ra khơi, ngày về không ước hẹn. Sóng nào trùng điệp sầu dâng. Bốn phương mây trắng gieo vần hoài hương. Bờ tao ngộ bến phân ly, đôi hàng liễu rủ hồ nghi bến bờ. Ði qua tám hướng bão tám hướng giông, mơ hồ chân trời góc bể chỉ là khoảnh khắc chiêm bao. Khóc năn nỉ sao đời còn luyến tưởng. Không để thuyền theo hải lý ra khơi. Chợt nhận biết nửa đời mộng thực phân vân, nửa đời viễn xứ bụi trần xót xa.
Thuyền ơi! Viễn xứ xa xôi
Một lần qua dạt bến lau thưa
Hò ơ! Giọng hát thiên thu
Suối nguồn xa vắng, chiều mưa ngàn về.” [1]
Niềm quê sực nức lòng quan ải. Giây lát dừng chân cuộc viễn trình [2]. Thuyền thả neo bãi vắng. Dò tìm một thoáng hương xưa. Nắng mưa ấm lạnh đời phiêu bạt. Một nửa trăng rơi chén rượu cay. Giọng hát thiên thu, khiến suối nguồn xa vắng. Chiều mưa ngàn về, để nhung nhớ sầu dâng. Còn chăng đường ra cửa biển. Còn chăng hải phận nối liền với bến ngày xưa. Thuyền mong về cố lý. Lữ khách lặng nhìn hoa sóng bay. Ðời thường không như nguyện. Hôm qua và hôm nay đã là dấu hỏi u buồn. Dấu hỏi u buồn của hôm qua và hôm nay, cùng hội tụ ở ngày mai, có thêm dấu chấm than dài. Người ta bảo trên trái đất không có gì ở ngoài quy luật. Nhưng cuộc hành trình vô định của con thuyền viễn xứ phải chăng chính là một ngoại lệ. Những chuyến đi có thể khiến người ta thăng hoa, cũng có thể khiến người ta trở nên tệ hại. Không có gì bảo đảm khi ra cửa biển đời không lỡ bước. Người ta cũng không thể nói về một cuộc hành trình, mà chính bản thân mình không biết, hay không thể đo lường hậu quả. Hàng ngàn năm rồi nhân loại vẫn tiếp tục đi, một chuyến đi vô định và ngoại lệ. Lữ khách soi bóng mình trên giòng nước. Vỗ mạn thuyền bi ca.
“ Nhìn về đường cố lý, cố lý xa xôi
Ðời nhịp sầu lỡ bước
Bước hoang mang rồi
Quay lại hướng làng
Ðà Giang lệ ướt nồng
Mẹ già ngồi im bóng
Mái tóc tuyết sương
Mong con bạc lòng” [1]
Giòng nước nhạt nhòa lay động. Hồn biển khóc, hay lệ từ lòng lữ khách tuôn rơi. Ngậm ngùi nâng chữ hiếu. Nhờ sóng mang vạn điều. Ngàn thương xin gửi mẹ. Ðường xa thuyền chưa về. Chiều dần đi vào tối. Biết là bao thương nhớ cho vừa. Trời cao chìm rơi xuống đời. Biết là bao sầu trên xứ người. [1] Lữ khách để lòng trầm tư. Khi mới chào đời, người ta đã khóc. Bước xuống cuộc đời, người ta có thêm nụ cười. Nụ cười ấy, rất nhiều khi còn buồn hơn tiếng khóc. Khóc cười theo vận nước nổi trôi. Khóc cười vì chữ tài chữ mệnh. Khóc cười bởi thế thái nhân tình. Khóc cười cho những lần lỡ bước ra đi. Một lần bỗng nghe chim trời đổi giọng, sóng bây giờ xô đẩy sóng ngàn xưa. Ngày đi tháng hết năm tàn, biển xanh bãi thẳm chiều ngan ngát buồn. Về đêm ngọn nước ròng tuôn, quá giang nhược mộng bình dương bến nào. Xô hồn thiên tuế trên cao, thấy hai con mắt lệ trào thủy cung. Sinh nhai ngọn sóng lưng chừng, ngại ngần ánh bạc sầu rưng biển hồ. Chân trời góc biển hư vô, mênh mông hải lý cơ hồ bến xưa. Thuyền trôi bào ảnh cũng vừa, trăng soi đáy nước dạ thưa lên đường.
“Chiều nay gửi tới quê xưa
Biết là bao thương nhớ cho vừa
Trời cao chìm rơi xuống đời
Biết là bao sầu trên xứ người” [1]
Chiều mênh mông chơi vơi hiu quạnh. Màu tím hoàng hôn, có pha sắc xám, còn gợn chút hồng nhạt của tịch dương, đã lịm tắt. Khi tâm hồn vẫn chưa là gỗ mục, con thuyền đời vẫn nhớ cội nguồn xưa. Sóng nước biếc trào dâng ngày biển gọi. Hội trùng dương trăng gió lướt qua đời. Ði, ra đi giữa hừng đông nắng mới. Ngược xuôi giòng bỗng thấy hoàng hôn rơi. Bãi thẳm non cao. Ơi thuyền viễn xứ. Trong tận cùng hư ảo của trời và đất, lữ khách hát giữa trùng dương
“Mịt mù sương khói lên hương
Lũ thùy dương rủ bóng ven sông
Chiều nay trên bến muôn phương
Có thuyền viễn xứ, nhổ neo lên đường” [1]
Tiếng hát vút cao. Bóng người dần xa. Giữa biển đời dậy sóng. Thuyền viễn xứ về nguồn.
NGUỒN FORUM.TRUNGTAMASIA.COM
HV – 3am Thứ Sáu ngày 09 tháng 10 năm 2015
Chú thích:
[1]. Thuyền Viễn Xứ. Nhạc: Phạm Duy. Thơ: Nữ sĩ Huyền Chi
[2]. “Đời Vắng Em Rồi.” Thơ Vũ Hoàng Chương