Các bà nội trợ Việt Nam từ ngàn xưa đã biết dùng Đu Đủ để hầm thịt bò cho chóng mềm, đồng thời đã từng dặn dò con gái chớ nên pha nước Dứa vào Thạch vì thạch sẽ không đông. Điều này cũng xảy ra tương tự khi dùng nước cốt Đu Đủ vào Thạch vì Dứa và Đu Đủ đều chứa phân hoá tố tiêu hóa khiến cho gelatin không đông lại được.
TÊN KHOA HỌC:
Carica Papaya, thuộc họ thực vật Caricacea. Tên Mỹ là Papaw, Melon Tree. Tên Pháp là Papaye. Đông Y gọi là Mộc Qua. Danh từ này trùng với Mộc Qua trong Minh Y Biệt Lục lại là tên của một dược liệu khác, Chaenomeles Lagenaria. Mộc Qua hay Đu Đủ thường dùng tại Đài Loan (phiên âm Mu-Kua).
ĐẶC TÍNH THỰC VẬT VÀ LỊCH SỬ:
Cây Đu Đủ phát xuất từ vùng nhiệt đới Trung Mỹ Châu và được mang đi trồng ở những vùng có khí hậu ấm áp tại Á Châu, Phi Châu và Polynesia. Cây thuộc loại tiểu mộc, có thể cao đến 7m. Thân bọng, vỏ cây có thể bện kéo thành sợi. Lá xanh dạng chân vịt có thể lớn tới 60cm. Quả màu vàng xanh dạng thuôn dài với phần thịt khi chín màu vàng ngọt và thơm. Khi quả còn xanh, khứa nhẹ trên trái sẽ thấy nhựa màu trắng chảy ra, nhựa này có chứa chất Papain.
Cách đây hàng chục thế kỷ, thổ dân vùng Caribean đã nhận thấy là thịt khi bọc trong lá Đu Đủ trở nên mềm hơn. Thổ dân cũng dùng nhựa Đu Đủ để trị các bệnh phong lác ngoài da và nhiễm trùng. Phụ nữ ăn Đu Đủ sống giúp kích khởi kinh nguyệt, phá thai và thúc cho dễ sinh nở.
Tại Á Châu, Đu Đủ được dùng để trị nhiều bệnh khác nhau. Tại Philippine, Rễ Đu Đủ được sắc để trị bệnh Trĩ. Người Nhật tin là ăn lá Đu Đủ trị được phong thấp và Nhựa Đu Đủ trị ăn không tiêu. Người Việt dùng lá Đu Đủ trị vết thương, thái nhỏ phơi khô giúp cầm máu.
THÀNH PHẦN HOÁ HỌC:
Lá Đu Đủ chứa khoảng 2% Papain. Trái chứa 4 – 5% Papain, một ít Carpain và một Glucoside gọi là Carposide. Trái cũng chứa rất nhiều Vitamin và khoáng chất nhiều nhất là A, C, E, Calcium, Phosphore và Sắt. Khi phân chất 450g (1 pound) Đu Đủ cung cấp:
| – Calorie | 119 | Sắt | 0.9mg |
| – Chất Đạm | 1.8g | Vitamin A | 5,320 IU |
| – Chất Béo | 0.3g | Vitamin B1 | 0.12mg |
| – Chất Bột | 30.4 | Riboflavin (B2) | 1.19mg |
| – Phosphor | 49mg | Vitamin C | 170mg |
| – Calcium | 921mg | Niacin | 0.9g |
ĐẶC TÍNH DƯỢC HỌC:
. Khả năng giúp tiêu hóa thực phẩm:
Đu đủ chứa một số phân hoá tố có tác dụng tiêu hóa các chất protein (thịt) tương tự như Pepsin nên đôi khi còn gọi là Pepsin thực vật. Papain giúp phân cắt các phân tử dài Protein thành những nhóm peptid ngắn hơn để cơ thể có thể tiêu thụ được. Ngoài ra Đu Đủ cũng chứa các phân hóa tố khác tương tự như Rennin có thể giúp tiêu thụ protein trong sữa và giống Pectase giúp tiêu hóa chất bột.
. Khả năng trị sán lãi:
Papain cũng có khả năng tống xuất các loại ký sinh trùng đường ruột nên được dùng để trị Giun và nhất là Sán sơ mít. Dược phẩm trị Giun Sán được dùng tại Âu Châu dưới các tên Nematolyt, Vermizym nhưng không được dùng tại Hoa Kỳ.
. Khả năng ngăn ngừa ung loét bao tử:
Khi thử nghiệm trên thú vật, Đu Đủ cho thấy tác dụng trực tiếp nơi bao tử, giúp ngừa ung loét. Cho hai nhóm thú vật dùng liều cao các loại thuốc gây ung loét bao tử gồm Aspirin và Steroid. Nhóm thú vật cho ăn Đu Đủ 6 ngày liên tiếp trước khi uống thuốc ít bị loét bao tử hơn. Điều này có thể giúp các bệnh nhân bị phong thấp khi phải dùng đến liều cao Aspirin hoặc Steroid. Các bệnh nhân này nên ăn nhiều Đu Đủ, nhất là Đu Đủ Xanh.
. Khả năng tẩy rửa kính đeo lồng vào con ngươi (Contact Lens)
Papain là một trong những thành phần các dung dịch tẩy rửa Contact Lens do tác dụng làm tan các chất protein dính trên kính.
. Khả năng trị vết nhăn, làm lành vết thương và vết nám:
Papain, khi phối hợp với một số hoá chất khác có tác dụng giúp mau lành vết thương không tạo thẹo và làm mất vết nhăn. Ưu điểm của Papain là có thể hoạt động trong một vùng pH khá rộng từ 3 – 12. Nhưng nếu sử dụng Papain riêng rẽ thì lại có tác dụng yếu, và nếu có thêm chất kích ứng thì tác dụng sẽ mạnh hơn.
Một trong những chất kích khởi (activator) là Urea, khi phối hợp với chất này thì tác dụng làm tan vết nhăn của Papain tăng lên gấp 2 lần. Papain có thể giúp quý vị phụ nữ nếu thoa vào da bụng trước thời kỳ sinh nở có thể giúp da bụng bớt nhăn và mịn màng hơn trước.
. Tác dụng trên hệ thống Tim Mạch:
Chất carpain, Alkaloid có nhiều trong lá Đu Đủ có tác dụng làm giảm nhịp tim và suy giảm tác dụng trên thần kinh trung ương. Do tác dụng của chất tương đối độc này phải thận trọng trong việc dùng lá Đu Đủ làm trà dược. Lá Đu Đủ cần phải được ủ và phơi khô trước khi xử dụng. Trà Dược từ lá Đu Đủ cũng cần phải được nấu chín.
. Tác dụng trong việc điều trị Dĩa Đốt Xương Sống bị chuyển dịch (herniated vertebral disks):
Cơ quan FDA của Mỹ chấp nhận cho phép xử dụng một phân hóa tố khác trích từ Đu Đủ: Chymopapain để trị chứng bệnh trên. Thay vì giải phẫu, bác sĩ có thể chích thẳng Chymopapain vào vùng đau, chất này có thể làm tiêu các mảnh vụn polypeptide có nhiệm vụ giữ cấu trúc chodromucoprotein nơi vùng sụn sốp giữa hai đốt xương sống (nucleus pulposus). Tác dụng này làm giảm bớt sự hoạt động thẩm áp, đưa đến giảm bớt sự hấp thụ dung dịch và giảm bớt áp lực giữa hai đốt xương.
. CHẾ PHẨM TỪ ĐU ĐỦ VÀ CÁCH XỬ DỤNG:
Cách dùng Đu Đủ thông dụng nhất là ăn trái chín để giúp tiêu hoá. Nếu muốn làm thành Trà Dược thì có thể pha từ 1 đến 2 muổng cà phê bột lá khô trong 250ml nước đã đun sôi để nguội ngâm trong 10 phút. Uống từ từ trong khi ăn.
Thuốc viên Đu Đủ bán trên thị trường thường chứa từ 10 đến 50mg Papain. Papain được ghi trong Chế Dược Thư Mỹ (USP) còn gọi là Papase được mô tả như là chất nhựa được tinh chế và xấy khô trích từ Đu Đủ, màu có thể từ nâu đen vàng nhạt, có mùi và vị đặc biệt không an toàn trong nước nên khi pha vào nước sẽ có một dung dịch đục trắng bền ở nhiệt độ 65 – 90 độ C. Thuốc viên Đu Đủ cũng có thể chứa thêm Chlorophyllin để giúp khởi động tác dụng của papain.
Đặc chế PANAFIL là một loại pomade (Ointment) chứa 10% papain, 10% Urea và 0.5% hợp chất Đồng – Chloryl. Panafil được dùng để trị các bệnh lở ngoài da do mạch máu suy thoái nơi người mang bệnh tiểu đuờng.
Một cách xử dụng panafil khá đặc biệt khác là thoa vào vết cắn của Ong hay các loài sâu bọ rất hữu hiệu. Vết đau sẽ lập tức hết và không bị sưng phù.
Muốn tự làm một loại Kem thoa da bụng để trị vết nhăn sau khi sinh nở có thể dùng viên Papain Chlorophyl trộn đều trong Plastibase theo tỷ lệ 10%. Nên thoa đều trong suốt thời gian mang thai, nhất là từ tháng thứ 6 đến khi sanh. Một phương thức hữu hiệu trong việc trị mụn Cóc là dùng nhựa Đu Đủ tươi chấm ngay vào mụn Cóc, mỗi ngày 3 – 4 lần, mụn Cóc sẽ biến mất sau 10 ngày.
YẾU TỐ AN TOÀN:
Phụ nữ có thai có thể ăn Đu Đủ chín nhưng tránh ăn Đu Đủ xanh và nhựa Đu Đủ cùng các chế phẩm từ lá Đu Đủ. Kinh nghiệm dân gian cho thấy nhiều nơi đã dùng nhựa Đu Đủ để kích thích kinh nguyệt và giúp giãn nở tử cung khi sanh đẻ. Ngoài ra một thí nghiệm tại Ấn Độ cho thấy thú vật ăn Đu Đủ (papain) đưa đến bào thai dị dạng và có thể chết trong bụng mẹ.
Một số người có thể gặp dị ứng với nhựa Đu Đủ gây ra phản ứng kiểu như Suyễn. Nếu dùng các chế phẩm từ Đu Đủ mà cảm thấy khó chịu đau bụng thì nên ngừng ngay.
DS Trần Việt Hưng