Làng đá banh Hoa Kỳ hiện tại đang nổi lên 1 cơn bão mãnh liệt đòi USSoccer sa thải HLV Jurgen Klinsmann sau những màn trình diễn tệ hại của đội banh quốc gia trong thời gian qua. Làm huấn luyện viên là một trong những nghề bị ống kính chĩa vào nhiều nhất, tương tự như các cầu thủ, ông bầu, trọng tài, v.v…
Nhưng phía sau hậu trường, bên lề các cuộc tranh tài, còn đòi hỏi rất nhiều công khó nhọc âm thầm, vất vả. Trang báo tuần này sơ lược một số công việc làm, có tên hay không tên, trong kỹ nghệ thể thao tại Hoa Kỳ, là kế mưu sanh của rất nhiều con người / gia đình vô danh lẫn hữu danh, góp phần tạo nên tầm vóc kỳ vĩ của nền thể thao Hoa Kỳ, yểm trợ hằng triệu lực sĩ (nhưng chỉ có khoảng trên dưới 10,000 chơi thể thao nhà nghề trong khuôn khổ các tổ chức / giải thể thao lớn), tạo ra doanh số hằng trăm tỉ Mỹ kim mỗi năm.
Nhóm sinh viên luật sư theo học chương trình Cao Học chuyên ngành thể thao quốc tế “Master in International Sports” do chính FIFA bảo trợ. Ảnh http://www.isdemasters.com/
CÁC VIỆC LÀM Ở VẬN ĐỘNG TRƯỜNG
Những vận động trường (VĐT) và cơ sở thể thao (CSTT) trên toàn quốc luôn là nguồn lợi kinh tế đáng kể cho quốc gia. Chỉ tính từ 1990 đến nay, đã có thêm trên 185 vận động trường và cơ sở thể thao lớn ra đời với tốn kém xây dựng trên $20 tỉ. Công việc điều hợp, vận hành các VĐT/CSTT này đòi hỏi một số lượng không nhỏ các chuyên viên lành nghề. Một trong những vị trí cầm đầu cao cấp nhất là “Director of Operations” – là nhân vật chỉ huy tổng quát, có thẩm quyền cao nhất trong mọi hoạt động, và bảo đảm sự thành công lâu dài. Người “Facility Manager” dưới 1 cấp, chịu trách nhiệm coi sóc các phòng kế toán, quảng cáo, nhân sự, hoạch địch các chương trình tạo lợi nhuận trước mắt. Còn có người “Facility Night Manager” thì chỉ chịu trách nhiệm chánh vào ca đêm, giám sát công việc lao công, dọn dẹp, và chuẩn bị sao cho các VĐT/CSTT sẵn sàng cho sự kiện kế tiếp. Các “Event Manager / Coordinator” thì bổn phận chánh là liên lạc / điều hợp tất cả các sự kiện bên ngoài thể thao đã thuê mướn các VĐT/CSTT. Một nhóm các “Building Maintenance / Engineering” lại chuyên lo bảo quản, sửa chữa các VĐT/CSTT này. Mỗi khi có các sự kiện diễn ra, dù là thể thao hay không, thì các nhân viên cảnh vệ “Security Guard” xuất hiện để chào đón, chỉ đường, tuần tra an ninh, ngăn chặn hỏa hoạn, trộm cắp, vẽ bậy, ẩu đả, vào sân… chui, v.v… Ngoài ra còn có nhiều công việc tạp dịch khác thường là bán thời gian và theo thời vụ: soát vé, giám sát cổng, chào hỏi khán giả, cung cấp thông tin… Đó chỉ là 1 số trong nhiều công ăn việc làm tại các VĐT/CSTT. Một số công việc này, tuy cấp thấp, tiền công khiêm tốn, nhưng vì dính líu trực tiếp đến 1 đội thể thao nổi tiếng, nhất là với những tên tuổi khét tiếng, nên có nhiều người muốn xin vào làm, thường tạo ra sự cạnh tranh ác liệt.
Một nữ ký giả thể thao của đài Fox Sports. Ảnh Ronald Martinez/Getty Images
QUẢN TRỊ / ĐIỀU HÀNH THỂ THAO
Các công việc này mang tính chuyên biệt cao, thường có yêu cầu nhân viên phải thâu đạt 1 văn bằng riêng gọi là Master of Science in Sports Administration hay viết tắt là MS (tạm dịch là bằng Cao Học về Quản Trị Thể Thao). Người nắm trong tay văn bằng MSw có thể làm các công việc điều hành, quản trị nhân sự, quảng cáo, bán lẻ… Một trong những vị trí then chốt là làm phụ tá trong phòng tài chánh (Finance Assistant), chịu trách nhiệm coi sóc sổ sách giấy tờ, cân bằng thu-chi), hoạch định ngân sách cả năm… Một công việc cũng khá quan trọng là chuyên viên tiếp xúc công luận (PR & Communication), soạn thảo thông cáo báo chí, tổ chức họp báo, v.v… Ngày nay, với đà phát triển mau lẹ của kỹ nghệ thể thao tại Hoa Kỳ, các công việc quản trị / điều hành thể thao cũng là những nghề gia tăng nhanh nhất.
Cố ký giả kiêm xướng ngôn viên Huyền Vũ của nền thể thao VNCH năm xưa, từng nhiều năm tường thuật đá banh trên làn sóng đài phát thanh Sài Gòn. Phong cách của ông sống động, độc đáo, có thể nói là… ma thuật, biết… hớp hồn người nghe, thậm chí có nhiều người nhớ lời tường thuật của ông còn nhiều hơn chính diễn biến trận cầu. Ảnh tranquanghai1944.com
LUẬT SƯ THỂ THAO
Chỉ có 1 thiểu số nhỏ làm nhà đại diện cho giới lực sĩ thể thao nhà nghề nhưng thường nhận được nhiều chú ý, nhất là khi tin tức về các bản hợp đồng được công bố trên làng truyền thông. Những luật sư đại diện này phải am hiểu tường tận các bộ luật như lao động, hợp đồng, bảo hiểm, thuế liên bang/tiểu bang. Họ cũng thường là những tay thương thảo hợp đồng rất giỏi. Còn lại đa số luật sư thể thao bận rộn với vô số vấn đề pháp lý nhưng thông tin lại ít khi ra tới công luận bên ngoài. Chẳng hạn có luật sư từng đại diện giới đấu thủ banh chày Major League Baseball kiện các đội cũ vì sai lầm trong các điều trị chấn thương thời còn tranh tài. Có những luật sư chuyên về các vụ tranh tụng giữa chánh quyền 2 thành phố và 1 đội thể thao khi đội này quyết định dời nhà từ thành phố này sang thành phố khác. Có những luật sư chuyên về bảo vệ bản quyền thể thao (thí dụ: đồng phục/dụng cụ là độc quyền sử dụng/mua bán của đội thể thao, không để xảy ra tình trạng sản phẩm lậu hoặc làm nhái xuất hiện trên thị trường). Một số luật sư lại chuyên về thưa kiện hoặc bảo vệ các chủ nhà hàng trong các vụ chiếu TV cho thực khách xem nhưng bị đem ra xử ở pháp đình. Các dịch vụ của luật sư cũng có thể mở rộng bảo vệ quyền lợi pháp lý cho những xướng ngôn viên thể thao; các nhà sản xuất dụng cụ thể thao, giới y học thể thao, các cơ sở thương mại có bảo trợ sự kiện thể thao hoặc các lực sĩ thể thao…
Một lớp học truyền thông dành riêng cho cựu cầu thủ banh bầu dục nhà nghề NFL. Một số sau khi giải nghệ thích thử tay nghề báo chí. Ảnh blogs.bgsu.edu
GIÁM ĐỐC THỂ THAO
Chức danh Giám Đốc Thể Thao, hay “Athletic Director” rất thông dụng, còn được gọi tắt là “AD”. Đối với người mộ điệu thể thao tại Hoa Kỳ, thì người “AD” rất nổi tiếng và cũng dễ dàng được biết đến tương tự như vị “DA” công tố viên tại địa phương (District Attorney). Vị Athletic Director / AD này là nhân vật quản trị cao cấp nhất của 1 tổ chức / đội / câu lạc bộ… thể thao. Họ thuê mướn và giám sát công việc của các huấn luyện viên và dàn nhân viên yểm trợ. Một thí dụ là các Giám Đốc Thể Thao / Athletic Director / AD của các trường đại học lớn, thời nay có thể là người nắm quyền điều hành tổng quát những chương trình thể thao đồ sộ với ngân sách mỗi năm hằng chục, thậm chí hằng trăm triệu Mỹ kim (học bổng thể thao là 1 phần nhỏ trong các chương trình này). Rất nhiều trường trung học lớn tại Hoa Kỳ và 1 số Middle School lớn cũng có thuê mướn người AD ít nhất là làm việc bán thời gian, thường khi có kèm thêm với công việc huấn luyện hoặc điều hành; thậm chí có những học khu cũng thuê mướn 1 Giám Đốc Thể Thao làm việc toàn thời gian. Thêm vào đó, các công ty hãng xưởng có hợp đồng tài trợ thể thao lớn cũng có thể thuê hẳn 1 người AD riêng. Một đặc điểm của nghề này là, mặc dù thẩm quyền rộng hơn các huấn luyện viên, có thể thuê mướn hay sa thải HLV, nhưng trên thực tế họ lại thường lãnh lương thấp hơn các HLV và cũng ít được biết đến hơn trên mặt công luận.
Một nhân viên an ninh nói chuyện với khán giả. Ảnh http://zackhample.mlblogs.com/
TRUYỀN THÔNG THỂ THAO
Ngày nay, nhiều tổ chức / đội / câu lạc bộ… thể thao có quy mô rất lớn, nhân sự đông đảo, cũng thường có các hoạt động truyền thông riêng. Trong trường hợp này, thường thường người “Supervisor of Sports Media” chịu trách nhiệm chỉ huy cao nhất. Trong dàn nhân sự yểm trợ có thể bao gồm “Video Production Specialist” chuyên về phim ảnh; “Graphic Designer” chuyên về thiết kế mỹ thuật điện tử; “Web Specialist” chuyên điều hành trang web và hệ thống máy tính. Và kể cả nghề ký giả thể thao (Sports Journalism), có phần… di cư từ kỹ nghệ truyền thông cổ điển. Giới ký giả thể thao là 1 phần không thể thiếu của vô số tổ chức truyền thông lớn nhỏ. Nổi tiếng thế giới xưa nay trong làng truyền thông thể thao có thể điểm những cái tên như L’Equipe của Pháp, hay Hoa Kỳ ngày nay có Sports Illustrated, Sporting News, các đài TV thể thao như Eurosport, Fox Sports, ESPN, v.v… Chính tờ báo Trẻ ngay từ đầu cũng đã có trang Thể Thao, và cách riêng cá nhân tác giả cũng có cơ hội hầu chuyện với quý bạn trong vài năm qua.
Một lần tập sự của nhóm sinh viên truyền thông thể thao của Đại Học University of East London. Ảnhuelsportsblog.wordpress.com
TTD