Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Tô Thùy Yên
Những ngày lạnh và ảm đạm của mùa đông vừa đi qua thì mùa xuân tràn tới. Đó là khoảng giữa Tháng Ba, những cánh hoa dại bắt đầu xuất hiện đây đó báo trước sẽ là những thảm hoa đủ màu sắc chạy dọc theo những con đường, phủ lên những cánh đồng rộng bao la, rồi trải dài trên những triền đồi thoai thoải. Những loại hoa xuất hiện sớm nhất như hoa bút lông (Indian paintbrushes), hoa ngải xanh (blue sage), và các loài cúc dại đua nhau khoe sắc.
Mùa hoa đào ở Washington DC (ẢNH SABRINA YOW-CHYI LIU)
Người ta thường nói tiểu bang Texas chỉ có hai mùa: nóng và lạnh. Ý nói Texas là vùng đất sa mạc, không có khí hậu ôn hòa nên không có bốn mùa rõ rệt như một số tiểu bang miền bắc. Nói như thế là oan cho Texas. Có thể mùa thu Texas không rực rỡ đỏ vàng của những rừng phong bạt ngàn như nhiều nơi khác, nhưng nắng thu nơi đây cũng hanh vàng và làm se làn da báo hiệu rằng đông sắp về. Và mùa xuân ở tiểu bang miền Nam này thì thật sự có. Mùa xuân Texas không chỉ xuất hiện để góp mặt cùng trời đất mà nó còn nổi tiếng là nhờ hoa dại mọc khắp nơi khắp chốn, mang một sắc thái hết sức đặc biệt ít nơi nào có.
Khi nói về mùa xuân ở Mỹ, người ta thường nhắc đến mùa xuân vùng đông bắc rực rỡ với hương sắc của những loài hoa quý: hồng, diên vĩ, uất kim hương, trà mi, thược dược, vạn thọ, v.v… Còn cảnh ư? Thì cứ đi dọc theo miền duyên hải phía đông: từ Charleston, South Carolina với những khu vườn rộng trăm mẫu trồng toàn tùng, bách, mộc lan khơi dậy hình ảnh của một miền Nam thời nội chiến phảng phất trong suốt chiều dài của tiểu thuyết “Cuốn theo chiều gió”, tới những cánh rừng xanh như ngọc nối nhau chạy dài trên những dặm trường của xứ tình nhân Virginia, đến hình ảnh của những tán hoa anh đào nở trắng khắp không gian, in bóng bên bờ hồ Tidal Basin ở thủ đô Washington, rồi đi ngược lên tận miền Tây của tiểu bang Massachusetts để xem những “bức tường thành” tử đinh hương ngào ngạt hương thơm.
Nhưng mùa xuân Texas rất khác, tuy mang nét dân dã nhưng bao trùm không gian hơn và mênh mông thiên nhiên hơn. Đó là những thảm hoa với muôn vạn sắc màu. Mà điều này là có thật chứ không phải huênh hoang, khuếch đại hay khoe khoang quá trớn. Người ta tính ra cứ mỗi độ xuân về là có hơn 5,000 loại hoa cùng khoe màu đua sắc ở khắp nơi làm căng thêm nhựa sống trên vùng đất bị lầm tưởng là khô cằn sa mạc. Thật ra đất ở đây chỉ khô cằn nếu gặp những cơn đại hạn hán kéo dài nhiều năm. Nhưng nếu như được trời đãi ngộ bằng những cơn mưa thu đông thì đất lại màu mỡ, tươi tốt và là dấu hiệu hứa hẹn một mùa hoa dại thành đạt khi đất trời bước vào Tháng Ba, đi qua Tháng Tư, kéo sang đến Tháng Năm.
Vậy ta có thể gọi mùa xuân Texas là mùa hoa dại.
Người Mỹ còn có câu: “April showers bring May flowers.” Mưa Tháng Tư cho hoa nở Tháng Năm có lẽ chỉ đúng ở đâu chứ ở Texas thì không. Tháng Tư là thời điểm cực thịnh của hoa dại. Hoa nở khắp cùng trời đất. Sân trước. Vườn sau. Bên bờ giậu. Ngoài vỉa hè. Bên lề đường. Trên con dốc. Trong bãi đất hoang. Đâu đâu cũng thấy hoa. Và Texas tưng bừng đón khách du lịch từ khắp nơi đổ về. Nhất là khu vực miền Trung của tiểu bang, hay nói rõ hơn, vùng đồi Hill Country, thủ phủ của hoa dại.
Hoa bút lông (NGUỒN WWW.PANORAMIO.COM)
Vì là hoa dại nên nhánh hoa ấy nếu đứng một mình thì không đẹp, cây nó không thẳng, lá nó không sắc gọn, nhưng nếu đứng chung với ngàn vạn cánh hoa khác thì quả thật đẹp đến nao lòng. Hoa dại biểu đồng tình đoàn kết gắn bó. Hoa dại không thích đứng riêng lẻ, một mình kiêu kỳ khoe sắc. Nó chỉ muốn góp vào thêm một nét cho thành bức tranh toàn hảo, đầy nét ấn tượng của những Van Gogh hay Monet hay Renoir. Và hơn thế, tranh của những tài năng họa hàng đầu thế giới dù gì vẫn phải đóng khung, vẫn nằm trong khuôn khổ chật hẹp, bức họa mùa xuân của Texas gần như không bị đóng khung, hay nói cách khác, khung của nó là đường cong của chân trời bát ngát. Và người ta không chỉ đứng ngắm nhìn bức tranh ấy từ ngoài, người ta bị hút vào trong ấy, thành một phần của bức tranh.
Muốn ngắm mùa xuân Texas với ngàn hoa dại thì đâu có gì khó, nó không bắt người ta phải trèo đèo vượt suối chi cho mất công. Cứ việc lên xe lái men theo những xa lộ trong thành phố, hay xa hơn chút nữa, làm một cuộc dã ngoại ra ngoài vùng đồng quê, và mùa xuân bày ngay ra trước mắt. Ngắm những thảm hoa kéo dài đến hút mắt ấy mới thấy hết sự kỳ diệu của thiên nhiên. Cũng một màu đất nâu ấy mà khi đất trời sang mùa, từ dưới lòng đất ấy nảy mầm đâm chồi mang đến cho thế gian đủ mọi mầu sắc tươi thắm, đủ thứ hương thơm ngây ngất, đủ loại hạt quả ngon ngọt.
Để có được những thảm hoa dại cho mênh mông thêm những tháng ngày mùa xuân miền Nam đầy ắp nắng ấm là nhờ Bộ giao thông của tiểu bang mỗi năm trích ra một khoản nhỏ từ ngân sách dành cho chương trình rải hạt giống dọc theo những xa lộ và hương lộ khắp tiểu bang; rồi người dân, đặc biệt là những chủ nông trại, như một thói quen dễ thương của những người yêu mến thiên nhiên, cứ đến thu đông lại lặng lẽ cần mẫn rắc hạt giống trên những thửa đất quanh nhà hay trên những đồng cỏ bỏ không của họ mà chẳng cần chờ nghe một lời yêu cầu từ ai; và, lẽ đương nhiên, những cánh hoa dại nảy mầm đâm chồi là từ kết quả chăm bón của mẹ thiên nhiên, nhờ gió đưa hạt phân tán đi khắp nơi, rồi bám vào đất, rồi nhờ mưa từ trời tắm đẫm trong những ngày thu đông, và đất làm cho hạt giống đó hồi sinh, rồi vươn lên khi những đợt nắng ấm đầu tiên của mùa xuân rớt xuống.
Bộ giao thông tiểu bang còn đảm trách nhiệm vụ chăm sóc cho từng mỗi mẫu đất. Từ các nhà thiết kế phong cảnh đến các nhân viên lo việc chăm sóc cây trồng đã cẩn thận cắt tỉa từng mỗi lề đường và những khoảnh đất ngăn đôi hai bên xa lộ – bón phân, xén cỏ, trồng thêm cây, và rải hàng nhiều tấn hạt giống hoa dại mỗi năm.
Nhưng có được chương trình rải hạt giống hoa dại là nhờ công lao của cựu Đệ nhất phu nhân Lady Bird Johnson.
Thảm hoa bluebonnet, hoa biểu trưng của tiểu bang TX (NGUỒN KENHURSTPHOTOGRAPHY.PHOTOSHELTER.COM)
Bà là người có bản tính yêu thiên nhiên. Ngay khi còn ở Washington, bà đã cho trồng rất nhiều đỗ quyên và thù du quanh khu vực phía trước tòa nhà quốc hội. Bà còn kêu gọi xây thêm nhiều công viên trong thủ đô đến nỗi có người phải thốt lên rằng Lady Bird muốn biến Washington thành những ‘khu vườn”. Nhờ những nỗ lực làm đẹp cho thủ đô, chính phủ Nhật đã hiến tặng thêm cho nước Mỹ 3,000 cây anh đào năm 1965 để Đệ nhất phu nhân cho trồng quanh khu vực tượng đài của thủ đô. Đây là đợt hiến tặng lần thứ hai. Lần đầu, chính phủ Nhật cũng đã tặng nước Mỹ hơn 3,000 cây năm 1912 vào thời Tổng thống William Howard Taft.
Sau khi rời Washington, hai ông bà Johnson trở về lại Texas. Tại đây, Lady Bird tập trung nỗ lực làm đẹp cho tiểu bang nhà. Trong suốt hai mươi năm, kể từ 1969, bà luôn khuyến khích làm đẹp cho các xa lộ của tiểu bang Texas, kêu gọi trồng những cây và hoa địa phương. Mục đích của bà là lợi dụng những loại thảo mộc hợp với phong thổ để dễ bề chăm sóc mà còn làm đẹp cảnh quan nữa. Với lòng tha thiết yêu thiên nhiên mà sau này đã đưa bà đến việc tạo dựng một trung tâm nghiên cứu hoa dại năm 1982, vào đúng dịp sinh nhật thứ 70 của bà.
Trung tâm này phát triển nhanh chóng và không bao lâu đã có hơn 13,000 thành viên, trở thành trung tâm đứng đầu quốc gia về nghiên cứu, giáo dục và đề ra những dự án khuyến khích việc trồng hoa dại. Đến năm 1995, vì nhu cầu phát triển, trung tâm được dời tới khu vực đồi Hill Country với một tòa nhà mới đuợc xây trên mảnh đất rộng 43 mẫu tây. Đến nay, cả khu vực trung tâm được mở rộng thêm thành 279 mẫu và hơn 700 loại hoa dại được trồng trên mảnh đất này cùng với một chương trình giáo dục đầy đủ dành cho trẻ em và người lớn. Ảnh hưởng của trung tâm lan rộng ra khắp nước.
Thực ra, chương trình rải hạt trồng hoa dại của tiểu bang Texas đã có từ những thập niên 1930, nhưng nhờ những nỗ lực của Lady Bird Johnson mà tiểu bang mới duy trì truyền thống này đều đặn mỗi năm để khi xuân sang, ngàn hoa lại đua sắc tạo thành một bức tranh tuyệt mỹ.
Có người còn khoe rằng cứ vào mỗi độ xuân, tiểu bang Texas bỗng biến thành một vườn hoa vĩ đại, có diện tích lớn nhất nước với khoảng 800,000 mẫu hoa dại dọc theo các tuyến đường xa lộ từ bắc xuống nam, từ đông qua tây. Ấy là chưa kể trên những cánh đồng xa hút và trên những ngọn đồi khuất mắt.
Trong hơn 5,000 loại hoa dại mọc lên khắp nơi vào mỗi mùa xuân, riêng một loại hoa bluebonnet được chọn làm hoa biểu tượng của tiểu bang. Đây cũng lại là công lao của phụ nữ. Mà quả thật, phụ nữ Texas có con mắt thẩm mỹ.
Chuyện kể rằng mùa xuân năm 1901, quốc hội của tiểu bang nhóm họp để chọn hoa biểu tượng cho Texas. Bàn cãi mãi cho đến lúc một dân biểu tên John Nance Garner đề nghị nên chọn hoa xương rồng, mặc dù cây đầy gai nhưng vẫn cho ra hoa. Hơn nữa, loài cây này sống kiên cường y như tiểu bang của nó vậy, cho dù có phải mọc trên đất khô cằn cày lên sỏi đá. Ông Garner còn nói thêm rằng loài hoa xương rồng này đẹp không thua bất kỳ loài hoa lan nào. Vì ý tưởng ngộ nghĩnh này mà người đời đặt cho ông hỗn danh là ông Jack Xương Rồng (Cactus Jack).
Rồi một ông dân biểu khác là Phillip H. Clements đưa ý kiến nên chọn hoa bông vải. Ông gọi đây là “hoa hồng trắng của thương nghiệp”.
Tuy nhiên, khi biết được những chuyện trên, các phụ nữ của tổ chức Colonial Dames (Quý phu nhân Thời thuộc địa) đã lên tiếng chê bai cả hai ông Garner và Clements là thuộc loại ngớ ngẩn, không biết gì về hoa cả. Thế rồi các bà bàn với nhau và cùng kéo đến tòa nhà quốc hội, mang theo một bức tranh sơn dầu đầy những hình ảnh của hoa bluebonnet và anh thảo. Bức tranh gây được sự chú ý của Hạ viện. Và mùi hương ngọt ngào của những đoá hoa bluebonnet mà các bà đã đặt lên trên bàn của từng vị dân cử giúp các vị này đi đến quyết định thông qua dự luật chọn hoa bluebonnet làm hoa biểu tượng của tiểu bang Texas. Thống đốc Joseph D. Sayers ký thành luật vào ngày 7 tháng 3 năm 1901.
Lady Bird Johnson “khoe” thảm hoa đồng dã (NGUỒN WWW.MCCLATCHYDC.COM)
Các bà đâu chỉ biết thưởng thức hoa. Các bà còn biết làm chính trị và vận động thành công để lấy hoa bluebonnet làm hoa biểu tượng cho Texas. Mà chọn hoa bluebonnet làm hoa biểu tượng của Texas thì quá đúng. Loại hoa này hợp với phong thổ của Texas, cứ nơi nào có đất có nước là có hoa bluebonnet. Cánh hoa màu xanh đậm, trên chóp hoa điểm một chấm trắng. Những đặc điểm đó làm cho hoa bluebonnet đứng riêng biệt hẳn ra không lẫn lộn với những loại hoa khác. Bluebonnet cũng là một thứ “sao độc hành” (lone star) như tên gọi của tiểu bang vậy.
Nay bức tranh sơn dầu mang tính lịch sử ấy vẫn đang được trưng bày tại bảo tàng viện Neill-Cochran House tại thành phố Austin.
Mùa xuân là mùa của hy vọng. Và như cựu Đệ nhất phu nhân Lady Bird Johnson đã từng nói: “Nơi nào có hoa nở, nơi ấy có hy vọng” (Where flowers bloom, so does hope). Trên hàng triệu triệu cánh hoa dại mọc khắp hang cùng ngõ hẻm của tiểu bang vào mỗi độ xuân về vẫn chở theo trên đó là những niềm hy vọng dạt dào. Phải chăng vì thế mà lòng người dân Texas luôn phơi phới vào mỗi dịp đầu năm.
VH