Thành phố Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh, cách Hà Nội 165 km về phía Tây. Nổi tiếng nhờ có Vịnh Hạ Long, một nơi được du khách viếng thăm nhiều nhất ở Việt Nam. Bên cạnh đó còn có món chả mực Hạ Long cũng vang danh không nhỏ.
Tới Vịnh Hạ Long mà không thưởng thức món chả mực Hạ Long là cả một thiếu sót lớn. Đây là món đặc sản của thành phố này. Người sành ăn bảo nhau, mực thì biển nào chẳng có, nhưng mực nang (còn gọi là mực mai) ở Vịnh Hạ Long làm chả mới là số một.
Tác giả trên Vịnh Hạ Long, phía sau là chiếc thuyền câu mực đang về bến.
Chúng tôi đến thành phố Hạ Long trong cái lạnh vừa đủ để khoác thêm chiếc áo gió. Nghe nói chả mực Hạ Long ngon nhất nước, chúng tôi cũng muốn thử và tìm hiểu như thế nào.
Thật ra không có món ăn ngon nào mà không phải bỏ nhiều công sức vào đó. Món chả mực Hạ Long cũng thế. Mực phải là loại mực nang, không phải mực ống hay mực lá. Khâu lựa mực rất quan trọng. Thứ nhất, mực phải tươi, da mực vẫn còn bắt sáng óng ánh như kim nhũ, mắt mực không phải lờ đờ như mắt cá ươn. Râu mực vẫn còn ngo ngoe như muốn bám dính vào tay người cầm.
Phần gia vị thì đơn giản hơn. Trong đó có mỡ heo, hoặc thịt ba chỉ, ngon nhất là thịt mông nhiều mỡ ít nạc đã lạng bỏ phần da heo. Hành khô, tỏi, nước mắm cá biển nguyên chất, hạt tiêu đã rang chín, thì là (ít thôi, để không bị lấn át mùi mực tươi).
Chả mực Hạ Long – nguồn khobophucnguyen.com
Cách làm: Râu và vây mực, thêm một ít thịt mực xắt hạt lựu. Mực cắt ra từng miếng cỡ hai ngón tay. Đập giập hành tỏi, cắt nhỏ thì là, cho mực cùng nước mắm vào ướp chừng 30 phút.
Sau đó là đoạn giã mực. Mực phải giã bằng tay và bằng cối đá thì chả mới dẻo. Trong lúc giã, bỏ dần những mỡ heo đã cắt sẵn, và hạt tiêu rang chín vào giã. Giã cho đến khi mực và thịt mỡ heo đã quyện lấy vào nhau, dẻo dính. Sau đó, mang ra trộn với râu và vây mực, cùng thịt mực đã xắt hạt lựu. Lúc này mực đã dậy mùi thơm. Kế tiếp, vo mực lại thành từng viên tròn, lớn hơn bánh trôi nước một chút, rồi ép xuống cho dẹp, tròn. Rồi bỏ vào chảo dầu đang nóng, chiên. Lửa phải trung bình, không để lửa quá cao. Chả vàng một bên, trở mặt bên kia. Khi chả chín vàng rượm, tự động chả sẽ nổi lên.
Miếng chả ngon, là ngay lúc sắp bỏ vào chảo chiên đã nghe dậy mùi thơm. Khi chiên xong mùi thơm càng tăng thêm ngào ngạt, kích thích tuyến nước miếng.
Để không làm mất mùi vị của miếng chả mực, nước chấm chả mực phải là nước mắm cá biển nguyên chất, cho thêm ít hạt tiêu xay. Gắp miếng chả mực nóng vừa ráo dầu. Chấm chả mực vào chén nước mắm. Cắn miếng mực. Mùi mực thơm, mùi hạt tiêu cay cay, nước mắm cá nguyên chất mằn mặn. Vị giác lúc đó được ưu đãi tối đa. Nhai miếng chả mực, thấy dai dai, giòn giòn, đôi khi ta cảm nhận được miếng râu mực hay thịt mực được cắt hạt lựu, nghe sần sật giữa hai hàm răng. Cảm giác rất lạ miệng, ăn hoài không ngấy.
Chả mực xôi trắng – nguồn duthuyen-halong.com
Chả mực ăn với xôi nếp trắng là một kết hợp độc đáo, tuyệt vời. Xôi bằng nếp mới, trắng tinh, dẻo, ngọt chất tinh bột quyện với miếng chả mực vàng rượm, thơm mùi hạt tiêu, mùi thì là, mùi nước mắm biển. Buổi sáng hơi lạnh từ biển thổi lên, ăn đĩa xôi trắng với những miếng chả mực. Thỉnh thoảng nhai trúng miếng hạt tiêu cay cay đầu lưỡi, ấm từ cuống họng xuống tới dạ dày. Ăn sáng xong, chắc bụng, bước chân xuống thuyền. Gió biển lồng lộng, tinh thần sảng khoái như thấy cả tinh túy của đất trời, thấy đuợc cổng trời mở gọi.
Chúng tôi ra khơi ngắm Vịnh Hạ Long rất sớm, mặt trời còn chưa lên. Mặt biển còn quyện khói sương. Khi những chiếc thuyền câu mực ban đêm đang vội vã kéo về bến, để bán những con mực còn tươi cho được giá hơn. Những chiếc thuyền mỏng manh – lẻ loi giữa những chiếc tàu du lịch – vừa trải qua một đêm dài trông thật nhỏ nhoi, an phận.
Miếng chả mực Hạ Long vừa ăn xong vẫn còn dư vị đậm đà. Ngồi ngắm mây núi chập chùng, cảnh đẹp trời cho, không thơ văn nào tả nổi. Bỗng chạnh lòng khi nghĩ tới những ngư dân trong Vịnh, đêm đêm đi câu mực dưới cái lạnh của biển trời, giữa mênh mông sóng nước. Để sáng hôm sau vội vã vào bờ, bán những con mực tươi da còn sáng lấp lánh như kim nhũ, mà ít khi được thưởng thức món chả mực. Vì khi thành phẩm, món chả mực không rẻ đối với những ngư dân cần gạo để no bụng hơn (giá đương thời 500.000 ngàn đồng VN / 1 kg).
Lên thuyền sóng nước réo gọi, cảnh đẹp như tranh, chợt nhớ đến hai câu thơ của vua Lê Thánh Tông (1442-1497)
“Biển rộng mênh mông, nước dâng đầy
Núi chìm xuống nước, nước tràn mây”
VP