Đêm 30 tháng 4, ngồi buồn một mình, Nguyễn bấm vào cái link Ian Bùi gởi tới, và ô… Nguyễn vừa được thấy người đẹp Anh Thư, được nghe nói chuyện về ngày mất Sài Gòn và còn được nghe Ian Bùi hát ca khúc Imagine của John Lennon, và Blowin’ in the Wind của Bùi viết theo Bob Dylan. Tiếng hát của Ian Bùi và bài hát chợt đưa Nguyễn trở về một đêm của Tháng Tư cách đây 5 năm khi Bob Dylan đến hát ở Việt Nam. Để sống lại không khí của bài hát và những thực tại đổ vỡ của một thời, Nguyễn xin đăng lại ở đây bài viết ngày nọ. Mời các bạn cùng Nguyễn chia sẻ nhé.
Ðêm 10 tháng 4, 2011, một trận cuồng phong thunderstorm kéo qua bầu trời Dallas. Và tin thời tiết lúc chiều còn báo động tornado có thể ghé tới Wichita Falls.
Vậy là gió lớn đang lên. Nguyễn ngồi thức viết những dòng này khi cuồng phong đang đi qua bầu trời. Cho nên những dòng Nguyễn viết không khỏi có chút không khí của bão tố thời đại.
Vậy xin bắt đầu. Từ những ngày còn trẻ, Nguyễn đã đặc biệt chú ý tới hai huyền thoại âm nhạc của nước Mỹ và cả thế giới: Bob Dylan và Joan Baez. Yêu mến nhưng vẫn có chút hờn giận vì cả hai đã một lúc nào đó trong đời có cái nhìn không đúng và thiếu công bằng về cuộc chiến Việt Nam. Nay thế giới đã thay đổi, cuộc đời đã thay đổi, những ca sỹ/nhạc sỹ yêu mến của Nguyễn đã có thêm nhiều kinh nghiệm để nhìn cho rõ mặt người và hình và sắc của đất này.
Vâng. Ngày 10/04/2011 vừa qua, Bob Dylan đã đến Việt Nam, trình diễn trước cả ngàn khán giả đủ mọi lứa tuổi, ngồi trên sân vận động trường Ðại Học Úc RMIT ở Sài Gòn. Là biểu tượng của phong trào phản kháng và phản chiến Mỹ trong thập niên 1960 và 1970, đây là lần đầu tiên huyền thoại sống của nền ca nhạc thế giới đặt chân xuống đất nước đã từng là nguồn cảm hứng cho một số sáng tác của anh, nơi diễn trường của bao tấn kịch vừa khốc liệt vừa bi thương…
Trong các khán giả nôn nóng chờ đón Bob Dylan, có Ðỗ Trung Quân, nhà thơ nổi tiếng. Trả lời đài RFI, Ðỗ Trung Quân cho biết anh rất tâm đắc với bài hát Times They Are a-Changin’ (Thời đại đang thay đổi) của Bob Dylan mà tính thời sự ngày nay vẫn tồn tại.
Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, cho dù giới trẻ Việt Nam (hiện giờ) hầu như chưa hề nghe nói đến Bob Dylan, thế nhưng rất nhiều người đã đến tham dự buổi biểu diễn của nghệ sĩ, sẽ tròn 70 tuổi vào tháng năm tới đây. Ðã có khoảng từ 5,000 đến 6,000 khán giả đến nghe Bob Dylan hát, và đều tỏ ra rất thích thú. Vấn đề mà hãng tin Pháp nêu lên, giống như cách nay mấy hôm tại Trung Quốc, là lần này ở Sài Gòn, Bob Dylan cũng không trình diễn (hay không được trình diễn? TN) hai ca khúc tiêu biểu đã từng gắn liền với tên tuổi của anh. Ðó là bài Times They Are A-Changin’, và bài Blowin’ in the Wind, với nội dung phản kháng rất mạnh. Theo AFP, trước ngày trình diễn, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết là không thể xác định rõ là các ca khúc mà Bob Dylan chuẩn bị trình bày có bị kiểm duyệt trước hay không. Tuy nhiên, Tổ chức bảo vệ nhân quyền Mỹ Human Rights Watch thì không hồ nghi gì cả và cho rằng Bob Dylan lẽ ra phải thấy xấu hổ. Theo ông Brad Adams, giám đốc châu Á của Human Rights Watch thì: “Chắc chắn là chàng thanh niên Dylan sẽ không bao giờ chịu để cho một chính quyền áp đặt việc mình phải hát bài gì”. Ðó là theo bản tin của đài RFI. Còn theo BBC Newshour, một số nhà vận động nhân quyền quốc tế hỏi vì sao Bob Dylan không lên tiếng tại Trung Quốc về vụ bắt nghệ sỹ Ngải Vị Vị hôm Chủ Nhật 03/4/2011. Ðược biết các bài hát của Bob Dylan đều được đồng ý trước với nhà chức trách để không có nội dung gì họ không muốn. Nguồn tin trong nước thì ghi nhận: Phần đông fan, người thưởng thức đêm nhạc Bob Dylan tại sân vận động Ðại học Quốc tế RMIT tối 10/4 là khán giả đến từ các nước cũng như người nước ngoài sống ở Việt Nam. Rất nhiều người trung niên, hoặc mái đầu đã bạc trắng, đến để được dịp nghe lại những bài hát cũ của một huyền thoại. Sống ở Việt Nam hơn 10 năm, họa sĩ Pháp Helene Kling cùng chồng và nhóm bạn của mình có mặt tại buổi diễn từ sớm để chờ nghe Bob Dylan hát. “Tôi sinh năm 1963, giai đoạn mà nhạc phẩm Blowin’in the wind làm thổn thức trái tim của mọi người. Khi tôi còn là cô gái trẻ, tôi trải qua một quãng thời gian cùng Bob Dylan và nhiều nhạc sĩ nổi tiếng của dòng nhạc phản chiến. Tham dự buổi diễn đầu tiên của ông tại Việt Nam, với tôi như là cách để quay về với tuổi trẻ của mình”, Helene Kling chia sẻ.
Riêng Nguyễn, nếu có mặt trong đêm diễn 10 tháng 4 ở Sài Gòn, Nguyễn sẽ hỏi nhỏ Bob là anh có biết vì muốn cuộc đời này thay đổi mà nhiều trí thức trẻ ở đây đã bị bắt bớ và khủng bố không. Anh có biết Cù Huy Hà Vũ không?
Bây giờ, xin nói về hai bài hát đã không được phép hát ở Trung Quốc và Việt Nam. Bài Times They Are A Changin’ và bài Blowin’ in the Wind. Trước hết là bài Times They Are A Changin’(Thời Ðại Ðang Ðổi Thay). Ca khúc này được viết năm 1964, trong đó Bob Dylan kêu gọi một cuộc đổi thay rộng lớn, nghĩa là kêu gọi mọi người làm cách mạng thay đổi thế giới. Come gather ‘roud people /Wherever you roam…Này các bạn ơi / hãy đến với mọi người / bất cứ giờ này bạn ở đâu / triều dâng biển động / bạn hãy lao trên ngọn sóng và bơi đi / nếu không bạn sẽ chìm xuống đáy sâu như hòn đá / vì thế giới này đang đổi thay…
Còn bài ‘Blowin’ in the Wind’ thì nguyên văn như sau đây và kèm theo bản dịch của Nguyễn.
TN
Blowin’ In The Wind
How many roads must a man walk down
Before you call him a man?
Yes, ‘n’ how many seas must a white dove sail
Before she sleeps in the sand?
Yes, ‘n’ how many times must the cannon balls fly
Before they’re forever banned?
The answer, my friend, is blowin’ in the wind,
The answer is blowin’ in the wind.
How many years can a mountain exist
Before it’s washed to the sea?
Yes, ‘n’ how many years can some people exist
Before they’re allowed to be free?
Yes, ‘n’ how many times can a man turn his head,
Pretending he just doesn’t see?
The answer, my friend, is blowin’ in the wind,
The answer is blowin’ in the wind.
How many times must a man look up
Before he can see the sky?
Yes, ‘n’ how many ears must one man have
Before he can hear people cry?
Yes, ‘n’ how many deaths will it take till he knows
That too many people have died?
The answer, my friend, is blowin’ in the wind,
The answer is blowin’ in the wind.
Cuốn bay theo gió
Này bạn hỡi,
có bao nhiêu con đường một người phải đi
trước khi bạn gọi người ấy là người
vâng. và có bao nhiêu biển khơi để con bồ câu trắng vượt qua
trước khi nó nằm ngủ mơ trong cát
vâng. và có bao nhiêu đạn pháo bay ra khỏi nòng
trước khi những khẩu súng bị cấm tuyệt
câu trả lời. bạn ơi. để cuốn bay theo gió
câu trả lời. để cho gió cuốn bay đi
phải bao nhiêu năm một ngọn núi đứng dưới trời
trước khi nó bị cuốn trôi ra biển
vâng. và phải bao nhiêu năm để một số anh em ta có mặt
trên trái đất này
trước khi họ được hưởng tự do
vâng. và bao nhiêu lần gã kia quay mặt
giả vờ không hề nhìn thấy
câu trả lời. bạn ơi. để cuốn bay theo gió
câu trả lời. để cho gió cuốn bay đi
phải bao nhiêu năm để cho một con người nhìn lên
trước khi y thấy được bầu trời
vâng. và y phải có bao nhiêu lỗ tai
để nghe tiếng người kêu khóc
và phải bao nhiêu cái chết xảy ra
để y thấy rằng có quá nhiều người đã chết
câu trả lời. bạn ơi. để cuốn bay theo gió
câu trả lời. để cho gió cuốn bay đi.