Mùa bãi trường là mùa để cùng nhau chúc tụng những tân khoa vừa xong nợ sách đèn và để chúc mừng những bậc phụ huynh toại ý trước công sức của mình đã được đáp trả. Với một nền tảng học vấn vừa được trang bị, những chàng trai cô gái trẻ bước vào đời với một sức lực và ước mơ tinh khôi của tuổi trẻ. Có lẽ dăm chia sẻ giá trị và chân thành từ những đại diện xuất sắc của thế hệ đi trước không chỉ ít nhiều giúp cho những bạn trẻ này có thêm suy nghĩ về con đường phía trước mặt mà có giá trị cho cả một xu hướng công dân tích cực. Chuyên mục xin chọn lọc và chuyển dịch dăm trích đoạn diễn từ tốt nghiệp này thay một lời chúc mừng các bạn trẻ vừa ra trường năm nay và để chia sẻ niềm vui với những phụ huynh có con em vừa tốt nghiệp.
John Lewis, nhà hoạt động dân quyền, dân biểu liên bang:
“Khi thấy điều không đúng, không công bằng, không chính đáng, bạn phải có dũng khí đứng lên, cất tiếng nói và tìm con đường dấn thân”.
Xin chúc mừng mỗi người và tất cả các bạn. Hôm nay là ngày của các bạn. Hãy tận hưởng nó. Hãy hít thật sâu và giữ lại không khí này. Nhưng ngày mai hãy chuẩn bị xăn tay áo lên bởi thế giới này cần những tài năng để dẫn dắt nó trở nên tốt đẹp hơn. Tôi thích đến đại học nói chuyện vì tôi tin giới trẻ rất nhạy bén. Các bạn có học vấn, sung mãn, có kỹ năng và biết cách để nhập cuộc.
Tôi lớn lên ở một nông trại vùng quê Alabama mà cha tôi đã dành dụm ba trăm đô để mua 110 mẫu đất năm 1944, khi tôi lên bốn tuổi. Từ làng Troy bé nhỏ, khi tôi thăm Birmingham thì thấy đầy bảng hiệu: hàng đợi dành cho người da trắng, hàng đợi da màu, đàn ông trắng, đàn ông da màu, phụ nữ da trắng, phụ nữ da màu… Tôi hỏi mẹ tôi, cha tôi, ông bà tôi, “Tại sao vậy?”. Họ trả lời, “Kiểu nó là vậy, đừng có xía vào, đừng có chuốc rắc rối”. Nhưng như ngài Viện trưởng nói, tôi đã nghe về Rosa Park, nghe những lời của Mục Sư Luther King. Hành động của Rosa Park, lời nói và khả năng lãnh đạo của Tiến Sĩ King đã bơm sự hứng khởi cho tôi tìm một con đường nhập cuộc. Và tôi đã nhập cuộc. Ðã chuốc phải rắc rối. Sự rắc rối chính đáng, sự rắc rối cần thiết.
Là những sinh viên ra trường một đại học tuyệt vời như thế này, các bạn đã nhận được một nền tảng giáo dục tuyệt vời. Bạn phải rời đây ra ngoài, phải nhập cuộc. Khi thấy điều không đúng, không công bằng, không chính đáng, bạn phải có dũng khí đứng lên, cất tiếng nói và tìm con đường dấn thân….
Sonia Sotomayor, Thẩm Phán Tối Cao Pháp Viện:
“Những sai sót, thất bại, xấu hổ, thất vọng là những điều cần thiết để làm mình trưởng thành khôn ngoan hơn”.
Hôm nay là một sự khởi đầu, không phải kết thúc và những kinh nghiệm, ký ức mà các bạn đã có trong vài năm qua sẽ còn theo bạn rất lâu sau khi các bạn rời khỏi nơi đây. Hãy luôn nhớ rằng bạn có trách nhiệm giúp đỡ những người khác để đón nhận niềm vui và thử thách mà bạn từng có nơi đây. Khi con tằm thoát khỏi vỏ kén để thành bướm, rất luôn quan trọng để nhớ rằng mình đến từ đâu, ai đã cưu mang mình…
Những sai sót, thất bại, xấu hổ, thất vọng là những điều cần thiết để làm mình trưởng thành khôn ngoan hơn. Chúng ta có thể học hỏi nhiều từ những trải nghiệm bất ưng hơn là những trải nghiệm suôn sẻ.
Clarence Thomas, Thẩm Phán Tối Cao Pháp Viện: “chỉ cho người khác biết sống như một con người và một công dân xứng đáng là như thế nào”.
Bước vào đời, hãy cố làm người mà hành động của mình sẽ chỉ cho người khác biết sống như một con người và một công dân xứng đáng là như thế nào. Hãy bảo vệ người khác nếu họ bị đối xử bất công từ việc nhỏ đến việc lớn. Những bài học nhỏ ngoài chương trình như vậy sẽ giúp chúng ta trở thành những công dân tích cực. Những nỗ lực sống theo chúng sẽ giúp tạo nên một xã hội dân sự và một quốc gia tự do, thịnh vượng, nơi mà sự tự do và bình đẳng là vô giá. Ngày nay chúng ta cứ chú trọng quá nhiều về những quyền công dân mà ít nghe nhắc đến trách nhiệm và nghĩa vụ công dân như vậy.
Nếu chúng ta không đóng góp vào những sự tự do của chúng ta thì ai sẽ làm? Có phải chúng ta sẽ bằng lòng để cho người khác làm thay?
Peter Thiel, tỉ phú, cựu sáng lập Paypal:
Khi tôi ngồi như các bạn bây giờ hồi năm 1989, tôi có thể đã nói rằng tôi muốn làm luật sư. Tôi chẳng biết luật sư cả ngày làm gì, nhưng tôi biết muốn làm luật sư thì phải đến trường, mà trường học thì tôi quen rồi. Tôi học rất giỏi từ trung học đến đại học. Tôi vào thẳng trường luật và biết mình cũng học giỏi như từ nhỏ, nhưng tôi cũng có thể nói với người khác rằng tôi học để thành một người có bằng cấp chuyên môn. Tôi đã làm khá tốt để một hãng luật lớn tại New York mướn tôi. Nhưng hóa ra đó là một nơi rất lạ: kẻ bên ngoài thì muốn nhảy vào còn người bên trong thì chỉ muốn thoát ra. Tôi bỏ hãng chỉ sau bảy tháng ba ngày. Rồi tôi nộp đơn làm luật sư tại Tối Cao Pháp Viện, đó là phần thưởng danh giá và chặng cuối cho những luật sư trẻ. Nhưng thất bại. Thú thật nếu tôi không thất bại ở vòng đua cuối đó, tôi sẽ chẳng bỏ cái khuôn đã có sẵn từ trung học và chẳng dọn về California lập nghiệp rồi mở hãng. Tôi đã chẳng làm được thứ gì mới mẻ.
Nhìn lại cái tham vọng trở thành luật sư của tôi, tôi thấy nó không như một kế hoạch tương lai mà chỉ là cái cớ hiện tại, là cách để cho cha mẹ, bạn bè người quen thấy tôi đang đi một con đường hoàn hảo. Nhưng té ra đó là con đường mà tôi đã không suy nghĩ kỹ rằng nó sẽ đưa mình đi về đâu…
Steven Spielberg, đạo diễn: “nếu không biết lịch sử thì coi như chẳng biết gì, xem như mình là chiếc lá mà không biết nó thuộc về cả cây”.
Tôi rời đại học vì tôi biết rõ mình muốn gì, một số các bạn cũng vậy và một số thì không. Cũng có thể các bạn đã nghĩ rằng mình biết nhưng bây giờ lại đang tự vấn chọn lựa của mình. Mà cũng có thể bạn đang ngồi nghĩ cách làm sao nói với cha mẹ là bạn muốn làm bác sĩ chứ không phải viết hài kịch như trong thâm tâm.
Việc của tôi là tạo dựng thế giới tồn tại trong hai tiếng, còn việc của các bạn là tạo dựng thế giới sẽ tồn tại mãi mãi. Các bạn là những người cách tân, những lãnh đạo của tương lai. Và cách mà các bạn làm cho thế giới này tốt đẹp hơn là học hỏi từ quá khứ. Người viết kịch bản phim Jurassic Park thường hay dẫn lời của thầy anh ấy là, nếu không biết lịch sử thì coi như chẳng biết gì, xem như mình là chiếc lá mà không biết nó thuộc về cả cây.
DYT