13 năm sau khi bộ phim hoạt họa Finding Nemo trở thành một trong những bộ phim xuất sắc và đạt giải Oscar thành công nhất của Pixar, trẻ em và người thưởng ngoạn mới có dịp quay lại một đáy đại dương tuyệt đẹp với những chú cá rực rỡ sắc màu, đầy “cá tính” và quen thuộc qua bộ phim Finding Dory khá hài hước nhưng chẳng kém phần kịch tính. Không chỉ mang tính giải trí, Finding Dory lồng trong đó là những bài học cuộc sống đầy giá trị và cần thiết, được diễn đạt qua một ngôn ngữ điện ảnh nhẹ nhàng và hấp dẫn, rất dễ dàng tạo ảnh hưởng và được trẻ nhỏ tiếp nhận như hầu hết các bộ phim của Pixar hay Disney nói chung. Thêm vào đó, nó còn mang đến những điều đáng suy nghĩ cho các bậc phụ huynh trong hành trình hướng dẫn và đồng hành cùng con cái.
Finding Nemo của 13 năm về trước là một bộ phim hay. Theo nhiều nghĩa mà một bộ phim dành cho trẻ nhỏ cần có. Vui nhộn, hấp dẫn, âm thanh, màu sắc rực rỡ, truyện phim lôi cuốn tưởng như chỉ thuần giải trí lại mang tính giáo dục thật cao. Phim kể về hành trình tìm lại tự do cho chính mình của chú cá vàng Nemo. Ở đó là một tình cha con thật cảm động, là sự can đảm và mưu trí của Nemo để chứng tỏ nỗ lực chính mình, là một tình bạn đẹp biết hy sinh cho nhau.
Nemo lớn hơn con gái tôi một tuổi và có lẽ là một trong những người “bạn” thân thiết của cô bé. Lần đầu tôi nhận ra cô bé biết về Nemo sớm và nhiều hơn mình nghĩ, với lần dắt cô bé vào Disney World. Cũng ngần ấy trò chơi nhưng Disney thay đổi thiết kế và bài trí của mình theo những bộ phim ăn khách của mình như Finding Nemo. Ði ngang qua khu vực Nemo còn mới lúc bấy giờ, nhớ chừng cô bé lúc ấy mới hai hay ba tuổi đã biết nhái giọng những chú chim bói cá trong phim và nằng nặc đòi vào thăm Nemo. Và rồi cứ đôi ba năm, cha con chúng tôi lại cùng ngồi xem phim Finding Nemo với nhau, chẳng nhớ đã bao nhiêu lần. Nemo đi theo tuổi thơ cô bé cho đến tận bây giờ, nên khi Finding Dory – bộ phim nối tiếp của Finding Nemo vừa phát hành, cô bé lại háo hức đi xem. Tin tức bảo rằng trong cuối tuần công chiếu đầu tiên, Finding Dory có số thu kỷ lục trong thể loại phim hoạt hình đã từng phát hành. Có lẽ một phần cũng nhờ những khán giả như… con gái tôi, chỉ cuối tuần công chiếu đầu tiên đã đi xem đến hai lần. Ngày đầu phim ra rạp, cô bé đi với các anh họ, đến Chủ Nhật lại muốn cả gia đình cùng đi xem với nhau, như chúng tôi vẫn thường làm mỗi khi có một phim mới của Pixar ra đời. Cô bé bảo bộ phim “cảm động lắm” nên muốn xem lại và chính tôi cũng không muốn bỏ sót bất cứ phim nào của Pixar. Những bộ phim vừa giải trí lành mạnh, vừa giúp tôi có thêm những câu chuyện sống thực, gần gũi để trò chuyện với con cái. Ðể giúp các con hiểu thấu đáo thêm những gì mà những nhà làm phim – những nhà tâm lý và giáo dục lão luyện của Disney đã muốn chuyển đến các em, khi nhân cách hóa các nhân vật hoạt hình. Dù tôi cũng hiểu rằng, trẻ nhỏ có những cảm nhận rất riêng biệt và lắm khi tinh khiết hơn so với lăng kính của những người trưởng thành.
Nhân vật chính trong Finding Dory là cô cá xanh mắt to ngớ ngẩn Dory từng xuất hiện trong Finding Nemo. Nếu Nemo bị khuyết tật vì bị teo vây một bên, làm giới hạn khả năng bơi lội của mình thì Dory bị chứng mất trí nhớ ngắn hạn, một hội chứng gây khó khăn để nhớ những việc vừa xảy ra tức thời, dù có thể vẫn còn nhớ những việc từng xảy ra đã lâu. Bộ phim mở đầu với cảnh cha mẹ Dory kiên nhẫn dạy cho cô con gái bé nhỏ của mình lặp đi lặp lại lời tự giới thiệu, “Xin chào! Tôi là Dory và tôi bị mất trí nhớ ngắn hạn” cùng trò chơi đếm số trốn tìm để giúp cho cô bé luyện trí nhớ. Phân cảnh đã mở màn cho một truyện phim đan trộn nhiều cảm xúc nhưng dí dỏm về hành trình đi tìm nhau sau một lần Dory bị thất lạc, điều mà cha mẹ Dory đã từng lo lắng và chuẩn bị cho con một khi nó xảy ra.
Thông điệp mở màn của bộ phim chính là về ngôi nhà yêu thương của gia đình cho trẻ nhỏ lẫn những người làm cha. Tình yêu thương và sự hy sinh của cha mẹ là vô hạn và vô điều kiện. Nó càng lớn lao và đòi hỏi sự hy sinh nhiều hơn khi đứa con bị khiếm khuyết. Ngôi nhà, nơi chứa chan tình yêu thương của cha mẹ sẽ luôn là một chỗ dựa, một chốn quay về cho dù những đứa con có trải qua thăng trầm như thế nào. Câu trả lời đầy cảm động của người mẹ khi Dory hỏi rằng, nếu lỡ cô quên cha mẹ thì cha mẹ có quên cô bé hay không rằng, “Ba mẹ sẽ không bao giờ quên con. Và ba mẹ cũng biết rằng con sẽ không bao giờ quên cha mẹ”. Ðó chính là điều đã giúp cho Dory trong một thoáng bất ngờ chợt quay lại với ký ức tuổi thơ thật đẹp của mình là, cô đã từng có cha mẹ đầy thương yêu, từng có một gia đình êm ấm, tràn đầy tiếng cười. Từng nhớ lời cha mẹ những bài học cha mẹ dạy, như nếu có thất lạc, hãy đi theo những vết vỏ sò mà quay về nhà, điều mà cha mẹ Dory đã làm khi tha từng chiếc vỏ sò để xếp dấu quanh nhà kể từ khi Dory bị thất lạc. Và cũng chính những ký ức đó đã giúp cho Dory khởi đầu hành trình đi tìm lại cha mẹ mình. Hay hơn nữa, cũng là một hành trình đi tìm chính mình. Hành trình vượt lên những đặt để của đời sống, không để sự thua thiệt lên chính con người mình. Không có chỗ cho những yếm thế, bi quan để vượt qua những cam go, thử thách.
Bộ phim dạy cho trẻ nhỏ về sự hy vọng và niềm tin trong đời sống. Chẳng ai có thể tin rằng Dory, một cô cá có dăm lúc ngớ ngẩn vì chứng mất trí nhớ lại có thể vượt qua cả một đại dương để đi tìm cha mẹ. Nhưng Dory tin vào mình, đoan chắc mình sẽ làm được. Sẵn sàng cho một cuộc phiêu lưu của hành trình không phương hướng, niềm tin đầy kiên định của Dory đã thuyết phục được cả những người chung quanh luôn nghi ngờ về khả năng của cô, để rồi hai cha con Nemo đã cùng theo cô trong suốt cuộc hành trình. Ðó là niềm tin của cha mẹ Dory, tin rằng cô sẽ không bao giờ quên được ngôi nhà của mình và tin rằng dẫu thế nào, cô vẫn sẽ tìm được đường trở về nhà. Nhưng không chỉ là niềm tin vào chính mình mà còn là sự tin tưởng lẫn nhau, niềm tin đặt vào người khác, đặt vào bạn bè hay cả những người quanh mình. Bởi đời sống là một chuỗi liên đới và đòi hỏi sự cộng sinh cùng tinh thần đồng đội mà cả hai bộ phim Finding Nemo cùng Finding Dory này cùng cổ súy. Như Dory đã tin vào chú bạch tuộc Hank, tin vào những người bạn trong Viện Hải Dương trong phim đã giúp đỡ cô trong hành trình của mình. Và họ đã hợp sức để mang lại kết quả tốt đẹp cuối cùng.
Nhưng trên hết, là thông điệp và bài học đừng bỏ cuộc. Phương châm chính “Keep swimming”, hãy cứ tiếp tục, hãy đừng bỏ cuộc được thể hiện qua bài hát, qua những câu nói lặp đi lặp lại trong phim là điều mà những nhà làm phim chắc chắn đã cố ý nhấn mạnh và muốn truyền đạt đến cho trẻ nhỏ. “Khi đời sống làm bạn hụt hẫng, bạn biết mình cần làm gì không? Cứ tiếp tục bơi, cứ tiếp tục bơi, tiếp tục bơi…”, như lời Dory nghêu ngao trong phim. Ðó là một bài học cần thiết và tích cực không chỉ cho trẻ nhỏ, khi đời sống luôn có những bất toàn và bất ngờ, chẳng lường trước. Không sợ hãi lúc tưởng như mất phương hướng, không bỏ cuộc trước thử thách, không lùi bước trước gian nan, dám mạo hiểm và chấp nhận những rủi ro, thất bại để cứ tiếp tục con đường của mình rồi sẽ đến đích. Như Dory cuối cùng đã tìm lại được cha mẹ của mình, theo như kết cục “happy ending” thường gặp trong những phim cho trẻ nhỏ. Những bài học không mới hay nghe như sáo ngữ nhưng cần thiết và cần có cho các em. Và qua ngôn ngữ và hình tượng gần gũi của các nhân vật Disney như vậy có khi lại ảnh hưởng các em hơn cả những giáo từ của cha mẹ, thầy cô.
Cũng có thể kể thêm dăm điều nữa có thể giúp thêm các em những ý hướng tích cực khác nhau, nhưng ngần ấy điều đã kể cũng quá đủ cho một bộ phim giải trí giáo dục. Với riêng tôi, không chỉ cảm nhận lòng yêu thương của cha mẹ Dory, mà hơn hết là hành xử của họ, thay vì bảo bọc, ôm con vào lòng, họ đã chuẩn bị cho con một kỹ năng để sống, để xoay trở và tự tìm lấy chính mình khi đương đầu với những thách đố và bất ngờ của đời sống. Một cách tự tin. Không bỏ cuộc. They will just keep swimming. Bởi vì chẳng bao lâu nữa, con bạn, con tôi, con cái chúng ta sẽ dấn bước vào đời để tự đi con đường của mình, tự theo đuổi những đam mê và khát vọng của chính mình.
DYT