Thưa bác sĩ, tôi có thắc mắc nhỏ sau đây muốn xin bác sĩ giải thích cho. Khi mình bị ai đánh vào mặt thì cảm thấy đau. Vậy thì tại sao lại có sự đau này? Xin cảm ơn bác sĩ. Nguyễn Xuân Phúc.
Ðáp
Thưa ông Phúc, câu hỏi của ông khá hấp dẫn vì nhiều người cũng muốn biết đau là gì. Tuy nhiên đây là một đề tài khá phức tạp, hy vọng những lời giải thích sau đây giúp ông cũng như độc giả hiểu rõ đau là gì. Và chúng tôi chỉ nói tới cái đau thể chất chứ không nói tới cái đau tinh thần, chẳng hạn nỗi đau của một người mẹ mất con, chồng mất vợ…
Ðau là một cảm giác bình thường được xuất phát từ hệ thần kinh nhằm báo cho ông về chấn thương có thể xảy ra và nhu cầu chăm sóc cho bản thân.
Còn theo Hội Quốc Tế Nghiên Cứu về Ðau thì “Ðau là một kinh nghiệm khó chịu về mặt cảm giác và cảm xúc liên quan tới sự tổn thương của các tế bào”.
Thành ra Ðau là một cái gì mà ta cảm thấy rồi diễn tả qua xúc động và là một sự việc khá phức tạp do hệ thần kinh chịu trách nhiệm.
Tác nhân gây Ðau có thể là một vật sắc bén, một hóa chất, nhiệt độ cao quá hoặc thấp quá hoặc một sức va chạm ép mạnh vào phần nào đó của cơ thể.
Giả thử đột nhiên ta bị ai đó tặng cho một cái tát nẩy đom đóm mắt. Cảm giác đầu tiên là Ðau điếng nơi gò má. Ta sững sờ, giơ tay xoa nơi bị đánh và thấy bớt đau. Phản ứng xúc động vì bị đánh có thể là tức giận “uýnh” lại hoặc thản nhiên chìa má kia để người ta tát cho cân bằng, như lời Chúa dạy.
Chỉ với một hành động bị “tát”, mà một chuỗi phản ứng nối tiếp: Dây thần kinh chuyển cái đau do tát gây ra về não bộ qua một cửa mở nơi tủy sống. Những xúc động chủ quan lần lượt diễn ra. Bàn tay xoa má truyền tín hiệu lên đóng cửa chặn lối về của cảm giác đau. Và ta thấy bớt đau.
Thần kinh cảm giác phân phối khắp nơi trên mặt da: ít ở chỗ không hiểm nghèo như gan bàn tay, bàn chân; nhiều nơi sinh tử như cổ và bẹn. Chất xám của não không có thần kinh cảm giác nhưng mạch máu tiếp tế não lại nhiều, cho nên nhức đầu là do đau ở mạch máu bị căng co chứ não không cảm thấy đau.
Cảm giác đau báo hiệu một hiểm nguy và cơ thể sẽ có những phản ứng khác nhau để đối phó: máu dồn về não, phổi, bắp thịt; huyết áp lên cao, tim đập nhanh.
Nếu đau từ nội tạng thì huyết áp giảm, mệt mỏi, muốn nằm nghỉ để phục hồi.
Tế bào não bộ cũng tiết ra vài hóa chất như endorphins, encephalins để chặn đường về của cảm giác đau.
– Phản ứng cơ thể với Ðau
Ðau nhiều hay ít tùy thuộc một vài yếu tố.
Có người chịu đựng đau nhức cao hơn người khác, hoặc coi đau là chuyện nhỏ, không đáng kể.
Có văn hóa dạy con người đè nén biểu lộ sự đau đớn thì cũng có nơi khuyến khích nói ra cơn đau để cùng nhau chia sẻ.
Trong tâm tư buồn bã, bất mãn thì cảm giác đau đớn nhiều hơn là khi ta đang hớn hở, hạnh phúc.
Công chúa đứt tay một chút thì kêu gào khóc lóc chẳng bù với bác thợ cầy bị trâu điên húc lủng da vẫn cắn răng làm việc.
Khi ta đang say mê chơi một sét quần vợt, thì không để ý tới cái đau gây ra do một vấp đụng ở đầu ngón chân, cho tới khi về nhà, cởi giầy ra mới xuýt xoa.
Mới đây các khoa học gia còn khám phá ra rằng có một gene tính khiến cho có người cảm thấy đau nhiều, có người thấy ít với cùng cường độ kích thích.
Cơn đau có thể là cấp tính, ngắn hạn nhưng hữu ích để báo hiệu một tổn thương của tế bào. Còn kinh niên thì kéo dài đôi khi vượt qua thời kỳ điều trị. Nạn nhân có thể quen với cảm giác đau trong khi đó thì tổn thương tế bào vẫn âm thầm tiếp diễn.
Theo bác sĩ James D Hardy, Ðại Học Y khoa Pennsylvania, Ðau Ðớn là thước đo tốc độ sự hủy hoại của tế bào. Nó tùy thuộc rất ít vào số lượng tế bào bị tổn thương nhưng rất nhiều vào tốc độ của thương tích. Tế bào bị hủy hoại mau nhiều thì đau nhức trầm trọng hơn.
Lại còn đau chỗ không bị tổn thương (referred pain) như là viêm tụy tạng ở dưới da mà lại thấy đau da thịt thắt lưng hoặc viêm xoang mặt thì lại đau ở trên đầu.
Nước thủy ngân
Em lỡ lấy nước có chứa thủy ngân để làm sữa chua, không biết có sao không bác sĩ? Hoàng Dương
Ðáp
Hoàng Dương đã lỡ lấy nước có chứa thủy ngân để làm sữa chua là điều bản thân tôi chưa bao giờ nghe nói tới. Cũng may là thủy ngân không hòa tan trong nước và không khí cho nên không gây hại cho cơ thể. Ngộ độc thủy ngân thường xảy ra khi ta ăn mấy loại cá ở vùng nước biển có nhiễm thủy ngân.
Rau spinach
Cháu rất thích ăn rau spinach. Xin bác cho biết rau này có ngon và bổ dưỡng không. Cảm ơn bác sĩ nhiều – Mỹ Linh
Ðáp
Spinach có rất ít chất béo, không có cholesterol, có một số lượng vừa phải chất đạm, một chút đường, tinh bột, nhiều loại sinh tố, khoáng chất.
Spinach là nguồn cung cấp sinh tố C và beta carotene rất dồi dào. Mỗi 100 gr spinach tươi cung cấp tới 36mg beta carotene, trong khi đó 100gr cà rốt tươi chỉ có 14mg beta carotene.
Spinach có nhiều calcium, phosphore, sắt, potassium, acid oxalic. Acid oxalic có thể kết hợp với calcium và gây trở ngại cho sự hấp thụ calcium trong cơ thể. Oxalate cũng là một thành phần của sỏi thận.
Nửa chén spinach sống có 0.5g chất xơ, 1,880 IU sinh tố A, 54mcg folate, 7mg sinh tố C, 0.3g chất béo, 4.3g carbohydrate, 13 calories. Chín mươi phần trăm trọng lượng của spinach là nước, mà nước là chất dinh dưỡng rất cần thiết cho cơ thể. Cảm ơn cháu đã nêu ra câu hỏi này.
Bệnh tử cung
Thưa bác sĩ! Cháu năm nay 22 tuổi, chưa có chồng nhưng đã từng quan hệ tình dục. Cháu đi khám và phát hiện bị lở tuyến cổ tử cung rất rộng. Cháu muốn hỏi bây giờ phải điều trị như thế nào và phải điều trị bao lâu mới khỏi. Cháu vẫn còn đang đi học. Tran Thi Chinh
Ðáp
Trường hợp này bạn nên đi bác sĩ sản phụ khoa để được khám bệnh và điều trị hơn là nghe theo lời một thầy thuốc tổng quát mà lại không có cơ hội khám bệnh cho cô. Sorry.
NYD