Tôi yêu hết thảy các loài hoa, ngoại trừ hoa sữa.
Trên đây là tuyên ngôn của Cu này, phát đi vào một buổi sáng mùa thu như sáng hôm nay trời có mưa thưa và thunderstorm, và cây sage trước hiên nhà bắt đầu nở những bông hoa màu tím gợi nhớ một chuyện tình rất điên đã lãng phai. Tôi yêu hết thảy các loài hoa, ngoại trừ hoa sữa. Nghe ghê chưa, có vẻ arrogant tợn, có thể làm những người có tâm hồn lãng mạn đã trót yêu hoa sữa đùng đùng nổi giận. Đành chịu thôi.
Thật ra, trước 1975, Cu này không hề nghe ai nói tới hoa sữa. Văn chương lãng mạn Tự Lực Văn Ðoàn không nghe nhắc tới. Và các nhà văn, nhà thơ giã từ miền Bắc, như Thanh Tâm Tuyền, Nguyễn Ðình Toàn, Dương Nghiễm Mậu… cũng không hề ca tụng hoa sữa trên những trang viết của mình. Có nghe nói nhiều tới hoa hoàng lan thì có, nhưng hoa sữa thì chưa bao giờ. Hoặc giả cái đọc của Cu này quá hẻo và quá giới hạn chăng? Nếu thế, xin các bạn đọc nhiều, nhớ kỹ chỉ giáo giùm cho. Ðúng là, phải sau năm 1975 mới nghe ca tụng hoa sữa. Như trong nhiều ca khúc, nào là “hoa sữa thôi rơi / em bên tôi một chiều tan lớp”, hay “Em ơi Hà Nội phố / Ta còn đây mùi hoàng lan / Ta còn đây mùi hoa sữa”. Ðến như ông Trịnh Công Sơn cũng ca tụng, “Mùa hoa sữa về thơm từng cơn gió.” Ôi, hoa sữa là hoa cái chi chi mà nghe tình và romantic tợn vậy. Thành thật mà nói, Cu tôi rất tôn trọng những mối tình có mùi hoa sữa của nàng và… chàng. Thế nhưng cứ thắc mắc mãi, không biết mùi hoa sữa ra sao, mà văn chương trước 1975 không nói tới. Bèn đi hỏi người này, người khác trong số những bạn bè thân quen từ trước. Không ai biết. Thậm chí có ông còn trả lời rất chi là cà chớn: “Thì mùi của nó giống mùi sữa của gái đẻ con so mà ông chồng nào cũng nghiện!” Ối giời ơi, thế này thì Cu này cũng dám có lần phê mùi hoa sữa… vợ rồi mà không biết. Một hôm gặp Dương Nghiễm Mậu, liền níu lấy hỏi. Nghiễm nói: “Cái loại hoa này, hồi trước có ở Hà Nội, nhưng không ai chú ý. Mùi của nó khai nồng bỏ cha, ông ơi.” Gần đây có dịp trực tiếp hỏi Nguyễn Ðình Toàn, Toàn cũng chung một ý đó. Thế là Cu này vỡ mộng về hoa sữa, nhưng lòng riêng vẫn cứ ấm ức. Có thể ông Nghiễm và ông Toàn nói bậy. Nó phải có cái gì đó, đặc biệt lắm, ít ra thì cũng phải “sâu lắng” như mùi… của người yêu thì mới mê mẩn khiến anh chàng nọ đã sang tới Canada, tới Úc rồi mà vẫn còn mê còn nhớ.
Một nhạc sĩ tên là Hồng Ðăng ở Hà Nội xưa nay nào biết hoa sữa là gì nhân được đặt viết bài hát cho một cuốn phim về Hà Nội nhưng bí đề tài không biết viết gì. Giữa lúc bí tị như thế thì được một người bạn cho biết có một loài hoa gọi là hoa sữa ở Hà Nội ít người biết nhưng có mùi thơm rất nồng nàn, rất quyến rũ có thể đưa vào một câu chuyện tình lãng mạn. Thế là bài Hoa Sữa ra đời được hát trong cuốn phim về Hà Nội và được ưa thích. Nhưng rồi nó chìm vào quên lãng. Những năm gần đây nó sống lại nhờ được nhiều ca sĩ như Hồng Nhung, Hồ Quỳnh Hương, Thanh Lam hát. Bắt đầu từ đó hoa sữa được trồng tràn lan ở Hà Nội, Ðà Nẵng, Lâm Ðồng, Buôn Mê Thuột, và nghe đâu cả Sài Gòn… Nhạc sĩ Hồng Ðăng kể lại trên An Ninh Thế Giới Online: Một số người gọi điện cho tôi nói, “Tội của bác to lắm, người ta yêu hoa sữa quá nên trồng chật kín trên các con đường ở khắp các tỉnh, thành”. Hoa sữa trồng ít hương thơm dễ chịu, trồng nhiều thì ngào ngạt, sực nức mùi quá người dân sống ở gần đấy rất khổ.
Một bản tin trên báo Tuổi Trẻ cũng viết: “Vì quá yêu những ca khúc viết về Hà Nội với hương hoa sữa nồng nàn, nên cây hoa sữa được các tỉnh thành miền Trung -đây chém chết cũng do ý mấy cha nội cán bộ “đề xuất”- đồng loạt trồng trên các đường phố mới. Nhưng sự háo hức ban đầu nay đã nhường chỗ cho những khó chịu do mùi hoa sữa gây ra.
Báo Tuổi Trẻ cho biết thêm: Hoa sữa trồng nhiều nhất là trên những con đường như Nguyễn Văn Linh, Trường Chinh, Ðống Ða, Trần Cao Vân… với mật độ khá dày (cách 5 m mỗi cây). Cả thành phố Ðà Nẵng có ít ra là hơn 1,000 cây hoa sữa từ 2 đến 7 năm tuổi. Trong đó, tập trung ở hai quận Hải Châu, Thanh Khê.
Mùa Thu về, hoa sữa nở bung trên các đường phố. Mùi thơm của hoa sữa trong buổi sáng còn có thể chịu được, nhưng về chiều thì nồng và càng về khuya thì càng trở nên đậm đặc và gây khó thở.
Phố cổ Hội An vốn nhỏ hẹp, lại có đến hơn 300 cây hoa sữa chen cành rợp bóng và thi nhau trổ hoa trên các đường phố mà lòng đường rộng không quá 3 mét. Tại thị xã Tam Kỳ đã hơn 5 năm qua, hàng nghìn người dân và hành khách đi qua đường Huỳnh Thúc Kháng đều luôn miệng kêu trời mỗi khi hoa sữa trổ bông. Ðể chung sống với mùi hoa sữa, người dân sống dọc hai bên đường đành phải đeo khẩu trang suốt ngày hoặc đóng kín cửa nhà để tránh mùi thơm bất đắc dĩ mà họ đã phải gánh chịu mỗi khi trời trở gió heo may…
Ôi, thế này thì chịu đời sao thấu. Mấy hôm, chuyện được bàn tán râm ran ở Tam Kỳ là chuyện “đi kiện” cây hoa sữa. Người thì bảo nên chặt bỏ. Lại có người chất vấn: “Chặt bỏ thì được, nhưng thiệt hại hàng trăm triệu đồng ai chịu trách nhiệm?” Người dân la trời, viết đơn đi “kiện”, còn chính quyền địa phương thị xã Tam Kỳ thì bối rối không biết phải xử sao đây.
Thế đấy, mùi hoa sữa lãng mạn trong các ca khúc về Hà Nội. Ôi, các em Thu Phương, Mỹ Linh, Hồng Nhung, Trần Thu Hà ơi… Cái mùi hoa sữa của các em đang làm khổ anh đây.
TN
Tháng 11 năm 2004
Nhuận sắc tháng 11. 2016