Đến phòng bầu cử hôm Thứ Ba tuần rồi, hẳn bạn đã chứng kiến cách thức bỏ phiếu bằng những máy móc chẳng có gì tân tiến, hoặc phải dùng viết điền vào những lá phiếu như làm bài thi tại trường học lúc bạn còn nhỏ. Nhiều người tự hỏi ở thời đại này mà tại sao chính phủ không có những super high-tech tablets, computers hay ít nhất là dùng mạng internet để cho cử tri bỏ phiếu?
Trở lại năm 2000, lâu trước thời đại smartphones và tablets, khi George W Bush tranh cử chống Al Gore. Lúc đó cử tri ở một số tiểu bang còn dùng phiếu bầu bấm lỗ. Chuyện xảy ra là một phần lớn số phiếu tại Florida đã bấm sai trật, khó kiểm nên kết quả đưa đến thưa kiện, đếm phiếu lại, rồi sự việc phải đưa lên Tối cao Pháp viện, cuối cùng là phán quyết có lợi cho ông Bush.
Sau sự kiện này, Quốc hội thông qua đạo luật HAVA (Help America Vote Act) cung cấp hàng tỷ đô la cho các tiểu bang, giúp cập nhật hệ thống bầu cử từ 2002-2005. Các tiểu bang vội vã mua sắm, nhưng những máy móc trang bị với màn hình cảm ứng (touch screen) hoặc quay chuyển (dial) tuy dễ sử dụng nhưng rất dễ bị “hack”. Ðó là tin không vui.
Các tiểu bang đâu còn tiền của HAVA nữa, nên nhiều quận hạt phải tự bỏ tiền túi ra mua máy mới an toàn hơn, đó là những máy scan phiếu giấy. Vậy là cuộc bầu cử quan trọng nhất của một quốc gia tự do giàu mạnh, đi từ kỹ thuật thấp (bấm lỗ) lên kỹ thuật cao (touch screen) rồi trở về kỹ thuật thấp (scan phiếu giấy).
Cho đến nay, 75%-80% nơi ở Mỹ dùng máy bầu cử mới sắm từ 2007, nhưng từ 20% đến 25% vẫn còn kẹt với máy móc cũ mua từ 2002-2005. Những máy này còn phải dùng những bộ phận thay thế khó tìm.
Mà máy mới cũng có lúc hư, bằng chứng đã có báo cáo về một số máy không dùng được hôm bầu cử vừa qua.
Bạn sẽ hỏi: máy móc cổ lỗ vậy tại sao không cho bầu on line? Internet bây giờ nhanh và chính xác lắm mà.
Vấn đề là không có máy điện toán nào tuyệt đối an toàn. Có lẽ bạn đã nghe chuyện một máy có tới 12 thứ “spyware” cài sẵn. Chuyện này có vẻ thái quá, nhưng nêu được vấn đề. Bầu cử trên mạng là như mời mọc các tay hackers tha hồ thay đổi kết quả bầu cử!
Còn việc này cũng không thể: Làm sao vô máy để kiểm tra các phiếu bầu cho chắc là chúng chính xác chẳng khác các công ty thẻ tín dụng kiểm tra sai ngạch (balance) khi nghi ngờ có ai ăn trộm tài khoản của bạn. Nếu vậy phải tạo ra một kho dữ liệu chứa các phiếu bầu của từng người, điều này trái với quan niệm là phiếu bầu tại Hoa Kỳ phải được bảo mật, cho đúng nghĩa là bầu kín.
Vậy thì những máy bầu cử chúng ta hiện đang sử dụng – dù là máy cũ xì – chỉ có một ưu điểm thôi, là chúng không nối kết với internet để không ai từ xa có thể xâm nhập được.
Mà lý do chúng ta không có máy bầu cử tối tân là vì: thiếu tiền, lập kế hoạch dở và vì lý do an ninh. Và dù là loại máy nào thì bạn cũng đã dùng trong cuộc bầu cử vừa qua rồi, không biết bao giờ sẽ có những máy mới tối tân hơn. Chắc còn phải chờ đợi.
PN