Nguyễn Viện, tên khai sinh Nguyễn Văn Viện, sinh ngày 1.2.1949 tại Ðồng Xá, Hải Dương, di cư vào Nam năm 1954. Ông là một nhà văn cách tân mạnh mẽ, và có ý thức phản kháng với tình trạng xã hội, chính trị tồi tệ trong nước; người đọc biết đến truyện của ông hơn là thơ.
Ba bài thơ phẫn nộ và đau đớn dưới đây như một góc nhìn khác về văn nghiệp của Nguyễn Viện. Thận Nhiên.
Cà-phê sáng và mua một vé đi qua bên kia thế giới
Tôi đếm được hơn mười người già và người tàn tật với tập vé số trên tay trong một buổi sáng
Họ mời tôi sự may mắn
Tất nhiên tôi thèm muốn sự may mắn
Nhưng tôi mua vé số của họ vì lòng trắc ẩn hơn là sự may mắn mặc dù biết rằng một chút nữa thôi kẻ chăn dắt lòng từ bi sẽ xuất hiện lột hết tiền của họ và gí cho họ một tập vé số khác
Ðể có cơm ăn và chỗ ngủ
Người già và tàn tật chen vào buổi sáng cùng với cà-phê, tin hằng ngày của tờ nhật trình dúm dó và những câu chuyện tầm phào của bạn bè như cách họ chen vào giữa những bàn ghế và đôi khi một cơn gió
Như những nỗi buồn vẫn chen vào giữa tiếng cười và nắng ấm
Như tôi thật sự muốn quay lưng và bước đi mãi mãi về phía biển
Tôi không hiểu được tại sao tôi lại muốn chết
Như không hiểu được tại sao tôi lại không chết
Tôi cần gì ở cuộc đời này cũng như tôi cần gì ở tôi
Như người bạn già sáng nay[*] bảo: “Nếu như được làm báo tự do, cho dù sắp chết, tôi sẽ làm một số rồi chết cũng sướng.”
Người yêu tự do như sự sống
Và tôi, yêu cái chết như tự do cuối cùng
Vẫn tồn tại như một kẻ nô lệ
Xuyên qua thời gian đang vữa trong mạch máu
29.7.2011
[*]Nhà văn Nguyên Minh.
Ở trại súc vật những xác chết vẫn chảy máu
Cho những linh hồn không nhắm mắt trong cải cách ruộng đất ở đất nước tôi
Khi vừa quay mặt đi
Một loạt đạn bắn sau lưng
Tôi ngã xuống
Máu tôi ngỡ ngàng chảy ra thấm vào lòng đất
Máu tôi không biết hận thù
Máu tôi biến thành sông
Nuôi mãi niềm tuyệt vọng
Không bao giờ nữa còn tỉnh dậy mỗi sớm mai
Không bao giờ nữa còn nhìn thấy mặt trời
Nhưng tôi vẫn biết bọn bắn sau lưng tôi là ai
Tôi cũng biết những kẻ đứng sau lưng bọn đã bắn tôi
Hôm nay, chúng vẫn reo hò chiến thắng và tiếp tục bắn sau lưng tôi
Máu tôi chảy vào vô tận
Dòng máu đen như đất
Không một niềm hy vọng
Linh hồn tôi còn không?
Tôi không khóc vì sự tàn ác, gian trá và ngu muội
Tôi không khóc vì bóng tối giam hãm
Bởi những kẻ mang hận thù trong mắt
Vinh quang trên xác đồng loại
Dòng máu tôi lặng lẽ và linh hồn tôi côi cút
Và tôi khóc cho những ngày còn lại
Ở một nơi không thể chối từ
Ðang chìm dần xuống biển
12/9/2014
Khi những xác cá mang linh hồn con người sống lại
Tôi không biết điều gì đang xảy ra
Sóng hay tôi đã mỏi
Phía mặt trời tan vữa. Những xác cá chất chồng. Những linh hồn hoang vu
Ngọn gió không định hướng mang mùi thối của cái chết vào ngõ hẻm
Tôi không nói về những giấc mơ bệnh hoạn
Nhưng tôi thấy trong giấc ngủ của những con cá chết kia một dòng nước đen đang chảy
Và tôi thấy mình cũng là một xác chết nằm lãng quên trong ký ức của đám đông
Trên những đám mây được tụ bởi những ống khói nhà máy
Cơn mưa xác chết đổ xuống mặt đất
Cơn khát của rừng cây được khỏa lấp bằng máu
Không còn mùa xuân trên những khe hở của cánh đồng
Không còn tiếng hót trong nguồn mạch của núi non
Những người đàn bà sinh con. Khóc
Những người đàn ông đứng chờ gió về
Giấc mơ của cá không còn sóng
Những thai nhi ngủ vùi trong giấc mơ làm người
Và mùa đông được che phủ bởi những đám mây ống khói
Những hạt mầm lụi tàn trong đất
Và ánh sáng không viết lời ai điếu cho bóng đêm
Tôi không biết tôi đi hay giấc mơ của tôi đi
Những ngôi sao không định mệnh
Những số phận tối tăm
Bầu trời đóng lại bởi những cơn giông từ hôm qua
Ai kêu gào trong vực thẳm
Ai than khóc bên ngọn lửa hoang tàn
Tôi không biết tôi không biết
Con chim không ngậm cành ô liu bay về
Dòng suối cạn phơi lưng bên ghềnh đá
Những con kiến tìm mồi thất lạc nhau trong nắng hạn
Và em. Mắt biếc đêm xanh có dương cầm buông thời gian nỗi chết
Ngọn cỏ. Ngọn cỏ. Và xác cá
Màu xanh của giấc mơ không bao giờ trở lại
Tôi đứng như người què chân không nạng gỗ
Khi bão tới. Con đường mất dấu chân người
Khi bão tới. Con người mất lối đi
Những con kiến không quay về tổ
Khi ấy, những xác cá mang linh hồn con người sống lại
Và bơi trên cát.
9.6.2016