Không ít người vẫn đang trông chờ một đối sách cứng rắn từ tân nội các Hoa Kỳ với Trung Cộng như đã được hứa hẹn, từ kinh tế, chính trị, quân sự. Vấn đề giao thương với Trung Cộng sẽ tiếp tục ra sao, là câu chuyện quốc sách, nhưng bên cạnh những thái độ ngang ngược tại biển Đông và chính trường thế giới cùng chính sách tiền tệ và kinh tế đầy tung hứng và thủ lợi, người ta còn nhận ra rằng, Trung Cộng đang có những âm mưu xâm nhập vào kinh tế và cơ cấu hạ tầng Hoa Kỳ và phương Tây qua các thương vụ đấu thầu, đầu tư hay mua đứt các tập đoàn tư nhân lâu đời của thế giới. Không đơn thuần là những giao dịch thương mại và kinh tế, xu hướng này tiềm ẩn cả một nguy cơ về an ninh quốc gia cần được lưu tâm.
Không phải là thương vụ sang nhượng đầu tiên, nhưng với giá trị, tên tuổi và quy mô của IBM, việc hãng Lenovo của Trung Cộng (TC) mua đứt nhánh máy điện toán của IBM – một tên tuổi lâu đời của Hoa Kỳ và thế giới hồi năm 2005 – đã mở màn cho kế hoạch “thôn tính” các tập đoàn phương Tây một cách quy mô trong hầu hết các lãnh vực, kể cả những lãnh vực liên quan đến an ninh quốc phòng. Lợi hại, hệ lụy của chỉ riêng thương vụ này ra sao cần sự phân tích của các chuyên gia kinh tế, nhưng với thương vụ này, Lenovo đã trở thành một tập đoàn cung cấp máy điện toán đeo bám khít khao vị trí dẫn đầu thế giới của HP trong các năm qua.
Trong vài năm qua, xu hướng các hãng quốc doanh Trung Cộng đấu thầu, bỏ tiền đầu tư hay mua hẳn các tập đoàn tư nhân của Mỹ và thế giới tăng vọt. Không chỉ các lãnh vực giải trí, dịch vụ và thương mại nói chung, các hãng TC tham gia đấu thầu hay sang nhượng ngay cả trong các lãnh vực ảnh hưởng đến cả an ninh quốc gia như hệ thống mạng điện quốc gia, các nhà máy hạch tâm, các kỹ thuật về khoa học dữ liệu, tự động hóa, viễn thông…
Theo số liệu từ Merger Market, trong năm 2016 vừa qua, các hãng TC đã đầu tư 51 tỉ đô la riêng vào Mỹ, tăng 360% so với năm trước. Một số khán giả xem phim có lẽ không để ý rằng hệ thống rạp chiếu phim AMC đã nằm trong tay tập đoàn TC Dalian Wanda từ vài năm qua và trong năm qua, tập đoàn này lại tiếp tục mua luôn hãng sản xuất phim của Hollywood là Legendary Entertainment với giá 3.5 tỉ đô la. Hay như nhánh chế tạo hàng gia dụng của hãng GE cũng đã bị hãng TC Haier mua lại với giá 5.6 tỉ đô la. Có thể kể thêm một số thương vụ bạc tỉ khác trong năm qua như việc mua lại một phần sở hữu hệ thống khách sạn Hilton hay mua trọn hệ thống khách sạn sang trọng Strategic Hotels… Các tập đoàn thương mại và đầu tư tư nhân Hoa Kỳ từng phấn khích hay chỉ nhắm đến lợi ích của mình trong những thương vụ như vậy và việc mua bán, đầu tư trong vài lãnh vực giải trí, khách sạn… xem như không ảnh hưởng nhiều đến các yếu tố chiến lược quốc gia, nhưng xem ra đó không phải là những lãnh vực duy nhất mà Trung Cộng nhắm đến hay đang ngấm ngầm một chiến dịch tinh vi hơn. Như những người phản đối lo ngại việc thị trường chứng khoán Chigago, dù không mạnh bằng thị trường chứng khoán New York, nhưng nay đã về tay các công ty Trung Cộng, có thể dẫn đến những thủ thuật, mánh lới vốn sẵn có của các nhà đầu tư Trung Cộng, gây xáo trộn thị trường.
Việc Huawei, hãng viễn thông chế tạo thiết bị và điện thoại đa năng hàng đầu của Trung Cộng nhắm vào thị trường Hoa Kỳ là một ví dụ. Sau khi trúng thầu cung cấp thiết bị viễn thông cho một số nước Châu Âu và Canada, nếu Ủy ban Tình báo của Quốc Hội và Cơ Quan An Ninh Quốc Gia NSA không ngăn chặn và cảnh báo về nguy cơ thiết bị của Huawei có nguy cơ ẩn chứa các rủi ro về an ninh cho hệ thống thông tin liên lạc của Hoa Kỳ hồi năm 2014, thì ắt đã không ít nhà cung cấp dịch vụ điện thoại tại Mỹ đã mua các thiết bị của Huawei, hãng có tiền thân từ quân đội Trung Cộng và bị NSA phát hiện là các tên tin tặc từ TC đã dùng thiết bị Huawei để tấn công vào Hoa Kỳ. Tương tự như vậy, nếu chính phủ không cảnh cáo sẽ điều tra thương vụ hãng TC muốn mua Western Digital, hãng lưu trữ dữ liệu và chế tạo cương liệu máy điện toán hàng đầu thế giới, cung cấp cả cho thiết bị lưu trữ dữ liệu của chính phủ, thì có lẽ Western Digital đã thuộc về TC.
Các chính phủ phương Tây có lẽ cũng đã nhận ra các nguy cơ này, khi bắt đầu bác bỏ một số các khế ước giao dịch tư nhân hay giữa chính phủ với các tập đoàn Trung Cộng. Hồi năm trước, chính phủ Úc cũng đã ngăn việc một hãng quốc doanh của TC đã bỏ tiền thuê và kiểm soát mạng cung cấp điện Ausgrid trong vòng 99 năm với lý do an ninh quốc gia. Hay như Anh đã kịp nhận ra sai lầm của mình để kịp rút lại quyết định giao cho một hãng thầu quốc doanh của Trung Cộng góp vốn và xây dựng một nhà máy điện nguyên tử trị giá đến 23 tỉ đô la, được ký kết trong chuyến Tập Cận Bình công du đến Anh trước đó.
Lý do duy nhất mà các hãng tư nhân và kể cả một số chính phủ đã chọn các nhà thầu Trung Cộng hay sang nhượng, bán hãng mình cho Trung Cộng vì vấn đề giá cả và quyền lợi của mình. Nhưng đó là những quyền lợi trước mắt và khó lường những hậu quả lâu dài. Việc xây dựng chiếc cầu Bay Bridge nối liền giữa San Francisco và Oakland tại California là một bài học đắt giá cho California và các tiểu bang khi giao cho các nhà thầu khoán Trung Cộng thực hiện các dự án của mình. Năm 2006, khi California quyết định sẽ thay thế chiếc cầu cũ bị hư hỏng từ sau trận động đất hồi năm 1989, Bộ Giao Thông CA đã quyết định cho hãng ZPMC của Trung Cộng trúng thầu xây dựng chiếc cầu mới nhằm tiết kiệm khoảng 250 triệu đô la cùng cam kết về thời gian hoàn tất dự án, so với giá thầu và thời gian mà các hãng thầu của Mỹ và thế giới. Chi phí dự tính ban đầu chỉ khoảng 1.3 tỉ đô la và thời gian thực hiện là 7 năm. Nhưng kết cục, chiếc cầu hoàn tất với giá 6.5 tỉ đô la và kéo dài hơn 10 năm, trở thành một chiếc cầu đắt giá nhất thế giới đã được xây. Nhưng hơn hết, những lỗi kỹ thuật cả trong thiết kế và thi công của các nhà thầu Trung Cộng vẫn còn là điều tranh cãi hiện nay, cùng nghi ngờ về phẩm chất và tuổi thọ của chiếc cầu này, dự tính sẽ là 150 năm.
Với những luật lệ dễ dàng để thu hút đầu tư nước ngoài và một nền kinh tế thị trường thoáng đạt, mở nhiều cơ hội cho các hãng xưởng Mỹ và nước ngoài hoạt động, Bắc Kinh đã tận dụng những điều này với các thủ đoạn và mục đích xa hơn, nhắm đến cả vấn đề chính trị và an ninh quốc gia các nước sở tại, qua các thương vụ và sự đầu tư của mình. Trong bàn cờ giao thương này, Hoa Kỳ có đủ khả năng để ngăn chặn những rủi ro hay ngón bạc gian, khi bác bỏ hay điều tra một số các giao kèo ẩn chứa những rủi ro hay liên quan đến an ninh quốc gia như đã dẫn. Còn các quốc gia nhỏ bé, như Việt Nam chẳng hạn, một khi đã nằm trong bàn cờ Trung Cộng, những hiểm họa lâu dài chắc chắn sẽ nguy hiểm gấp bội lần trước vài lợi ích trước mắt.
ÐYT