Đối với những đứa trẻ mê đọc sách và những người lớn từng có một thời là trẻ con từ khắp nơi trên thế giới, những câu chuyện thần thoại, cổ tích phổ biến kiểu như “Cinderella”, “Alice ở xứ sở thần tiên” (Alice in Wonderland), “Maleficent”, “Cuốn sách rừng xanh” (The Jungle Book), “Người đẹp ngủ trong rừng” (The Beauty Sleeping in the Wood), “Bạch Tuyết và 7 chú lùn” (Snow White and the Seven Dwarfs), “Người Đẹp và Quái vật” (Beauty and the Beast)… được yêu thích rộng rãi. Những câu chuyện cổ tích này cũng là nguồn cảm hứng vô tận cho các hãng phim lớn, nhất là tại Hollywood, và được làm đi làm lại nhiều lần.
Beauty and the Beast chẳng hạn, cũng được khai thác rất nhiều lần. Phiên bản mới nhất được sản xuất năm 2015-2016 và chiếu lần đầu vào ngày 23 tháng Hai, 2017 tại Spencer House, London, sau đó phát hành tại Bắc Mỹ vào ngày 17 tháng Ba 2017.
Bộ phim là sản phẩm hợp tác giữa Walt Disney Pictures và Mandeville Films, kết hợp giữa diễn xuất của các diễn viên và kỹ xảo hoạt hình trên máy vi tính, làm lại từ bộ phim hoạt hình cùng tên được sản xuất năm 1991. Cả hai phim đều chuyển thể từ câu chuyện cổ tích được viết vào thế kỷ XVIII của nữ văn sĩ người Pháp Jeanne-Marie Leprince de Beaumont. Ngay câu chuyện này cũng có nhiều phiên bản khác nhau, trong đó có một phiên bản La Belle et la Bete được viết bởi nhà văn Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve, xuất bản năm 1740, rất khác so với câu chuyện của Jeanne-Marie Leprince de Beaumont.
Như mọi câu chuyện cổ tích, thần thoại khác, ngày xửa ngày xưa ở một vùng nào đó của nước Pháp, có một Hoàng tử đẹp trai và có trong tay tất cả mọi thứ trên đời, sống sung sướng trong một tòa lâu đài sang trọng, nhưng vì lòng ích kỷ, thiếu vắng tình yêu, chàng bị một bà phù thủy giả dạng làm một người ăn mày già rách rưới để thử lòng biến chàng thành một con quái vật xấu xí. Lời nguyền sẽ chỉ được xóa bỏ khi nào chàng biết yêu và được một người con gái đáp lại tình yêu đó, nếu không chàng sẽ mãi mãi ở trong lốt quái vật cho tới ngày bông hồng ma thuật mà bà phù thủy đưa cho chàng rụng hết những cánh hoa.
Không những thế, toàn bộ mọi người sống trong lâu đài cũng bị biến thành đồ vật, tòa lâu đài thì bị phủ trong băng giá mùa đông, trong hoang vắng và bị xóa khỏi ký ức của người dân làng. Năm tháng trôi qua, chàng Hoàng tử ngày càng trở nên tuyệt vọng, bởi vì ai có thể yêu được một con quái vật và những cánh hồng thì cứ dần dần rơi rụng…
Cho tới một ngày, người con gái ấy xuất hiện. Ðó là Belle, cái tên có nghĩa là đẹp, người đẹp, một cô gái không chỉ xinh đẹp nhất làng mà còn khác với tất cả những cô gái, phụ nữ khác là cô rất mê đọc sách và nhờ đọc sách, cô có một kiến thức rộng, tâm hồn nhạy cảm, tinh tế hơn. Chính vì thế cô đã không thể yêu và chấp nhận lời cầu hôn của Gaston, một cựu chiến binh và là một thợ săn cường tráng, đẹp trai, niềm mơ ước của bao nhiêu cô gái trong làng, nhưng cũng là một con người thô lỗ, kiêu ngạo, quá chú ý đến cái đẹp của bản thân và quan trọng hơn nữa, Gaston hoàn toàn không mê sách, không biết đọc sách.
Belle đã nhìn thấy bên trong Quái vật xấu xí đến ghê sợ, sự giận dữ, nóng nảy, cộc cằn kia là một tâm hồn cô đơn, nhạy cảm, sự tử tế, nhân ái, và cũng yêu thích văn chương như nàng. Dần dần giữa họ nảy sinh tình cảm, nhưng mối quan hệ đó còn bị thử thách nhiều khi Gaston, giận dữ, uất ức vì bị cả Belle và cha nàng từ chối chấp thuận lời cầu hôn, đã xúi giục dân làng giam cầm hai cha con và kéo cả làng tới lâu đài thách đấu với Quái vật. Cuối cùng, như hầu hết những câu chuyện cổ tích khác, Belle đã thú nhận tình yêu của mình với Quái vật, lời nguyền được xóa bỏ, tất cả mọi người sống bên trong lâu đài được trở lại làm người, Belle và Hoàng tử sống hạnh phúc (như người ta thường nói, hạnh phúc đời đời bên nhau).
Sau khi phát hành, bộ phim Beauty and the Beast (2017) nhận được rất nhiều lời khen tích cực từ các nhà phê bình và là bộ phim có doanh thu cao nhất trong năm 2017 tính tới thời điểm này. Và phải nói rằng về nhiều mặt bộ phim còn trội hơn cả bản phim hoạt hình Beauty and the Beast (1991, rất thành công của hãng phim Walt Disney trước kia; từng đoạt Golden Globe Award dành cho Best Motion Picture thể loại Musical or Comedy; là bộ phim hoạt hình đầu tiên được đề cử Oscars cho Best Picture, và giành được Oscars cho Best Original Score (nhạc phim gốc hay nhất) và Best Original Song (Ca khúc hay nhất cho ca khúc chủ đề của bộ phim).
Thời đại kỹ thuật kỹ xảo trên máy vi tính tiến bộ vượt bực đã giúp cho các nhà làm phim có thể làm được tất cả những trò biến hóa mà trước đây chỉ có thể thực hiện bằng phim hoạt hình. Từ đám gia nhân trong lốt những đồ vật khác nhau tha hồ đi đứng, nói, khiêu vũ, chiến đấu chống lại những kẻ xâm nhập, những màn tấn công người của đàn sói và cảnh Quái vật chiến đấu với lũ sói để cứu Belle, cảnh đánh nhau giữa Gaston và Quái vật, tòa lâu đài bị phủ trong băng giá và sự lãng quên bừng “sống” dậy cùng với đám gia nhân được trở lại làm người cho tới bữa tiệc lộng lẫy dành cho Belle trong tòa lâu đài…
Tất cả đều có thể thực hiện được, thậm chí bữa tiệc mà đám gia nhân thết đãi Belle trong lâu đài còn “hoành tráng” hơn, lộng lẫy biến hóa hơn. Tất cả tạo thành một bữa tiệc về hình ảnh, âm thanh, thỏa niềm mơ ước của những đứa trẻ mê truyện cổ tích, muốn được thấy những câu chuyện cổ tích nổi tiếng trở thành hình ảnh sống động trước mắt ra sao. Và cả những người lớn nhưng tâm hồn vẫn còn chút gì đó trẻ con, đi xem phim chỉ để giải trí hay muốn sống lại tuổi thơ của chính mình.
So với bộ phim hoạt hình Beauty and the Beast (1991), kịch bản của bộ phim Beauty and the Beast (2017) có một số thay đổi về chi tiết và hầu hết sự thay đổi đó là hay hơn. Ðơn cử sơ sơ vài ví dụ: trong bộ phim hoạt hình, không thấy rõ tòa lâu đài bị phủ trong băng giá mùa đông dù đang giữa mùa hè, điều này khiến cho câu chuyện do người cha kể lại với dân làng có vẻ khó tin và khiến dân làng dễ tin rằng ông, vốn bị coi là một kẻ lập dị, đã bị mất trí và khiến cho sự đối lập của tòa lâu đài sau khi lời nguyền được xóa bỏ, trở nên rõ ràng hơn.
Trong phim hoạt hình, người cha bị Quái vật cầm tù vì đã dám xâm nhập vào lâu đài, còn trong phim, người cha bị giam cầm vì đã dám hái một bông hồng cho Belle, chứng tỏ tình thương yêu của người cha dành cho cô con gái, và chi tiết hoa hồng tạo sự liên tưởng, gắn kết với bông hồng ma thuật của bà phù thủy. Trong phim, Belle tự nguyện nhốt mình vào buồng giam, cho thấy rõ hơn tình cảm của cô với người cha và sự dũng cảm, hy sinh của cô để cứu cha còn trong phim hoạt hình, Quái vật nhốt Belle vào. Tạo hình của quái vật trong phim gần với người hơn và cho thấy tâm hồn, sự duyên dáng bên trong qua diễn xuất, ánh mắt, khóe môi…đó là những cái mà phim hoạt hình không làm được.
Nhiều chi tiết, lời thoại trong phim hài hước hơn. Trong phim hoạt hình, ngay từ đầu cả đám gia nhân và quái vật đã muốn lấy cảm tình cô gái vì lời nguyền, trong khi trong phim Quái vật không quan tâm đến điều đó mà để mọi sự tiến triển một cách tự nhiên. Và quan trọng nhất, là những chi tiết trong mối quan hệ giữa Belle và Quái vật. Trong phim hoạt hình, Belle đã hướng dẫn, cảm hóa, làm thay đổi Quái vật từ việc kiềm chế sự nóng nảy, vui vẻ chơi đùa cho tới cả chuyện thích đọc sách. Nhưng trong phim, Hoàng tử dưới lốt Quái vật vốn dĩ cũng là một người thích đọc sách, có kiến thức, nên cả hai tâm hồn đồng cảm với nhau. Mối quan hệ giữa hai bên vì vậy có chiều sâu và thuyết phục hơn.
Nếu không có chi tiết này, mối quan hệ giữa Belle-Người Ðẹp và Quái vật-Hoàng tử dễ bị những nhà phê bình, nhà báo xét nét cho đó thật ra chẳng phải là tình yêu, mà là một mối quan hệ kiểu Hội chứng Stockholm (Stockholm syndrome), có nghĩa là một con tin sau một thời gian bị giam cầm, gần gũi lâu ngày, đã phát sinh tình cảm với kẻ đã bắt cóc, cầm tù mình.
Nhưng thật ra thì những câu chuyện cổ tích, nhất là những câu chuyện càng được viết từ lâu thì càng có những sơ hở, lấn cấn về mặt tư tưởng, triết lý. Cứ nhìn lại hàng loạt truyện cổ tích của VN chẳng hạn, từ Tấm Cám, Trầu Câu, Thiếu phụ Nam Xương, Nàng Tô Thị… dưới cái nhìn của xã hội ngày hôm nay chúng ta sẽ thấy có rất nhiều điểm không chỉ vô lý mà còn khó chấp nhận về mặt tư tưởng hay giá trị đạo đức, giá trị nhân văn. Những câu chuyện cổ tích được viết bởi các nhà văn nổi tiếng từ các thế kỷ XVI trở về sau thì đỡ hơn. Nhưng dù sao, việc liên tục cải tiến những câu chuyện khi chuyển thành kịch, phim… là điều các nhà viết kịch, làm phim đã và đang làm, nó giúp những câu chuyện cổ tích xa xưa trở nên mới mẻ, khác hơn, hiện đại hơn.
Những bài hát trong phim phần lớn là lấy lại từ bộ phim hoạt hình Beauty and the Beast (1991).
Có thể có những người cho rằng Emma Watson xinh xắn, thanh mảnh, duyên dáng nhưng chưa đủ đẹp như tưởng tượng của người đọc bao thế hệ về nhân vật Belle-Người Ðẹp hay cảm thấy lấn cấn với chi tiết về mối quan hệ có tính chất đồng tính một chiều từ phía LeFou, người bạn đồng hành tận tụy của Gaston đối với Gaston, chẳng hạn.
Dù sao đi nữa, những bộ phim thần thoại lãng mạn kết hợp với âm nhạc, khiêu vũ được chuyển thể từ những câu chuyện cổ tích nổi tiếng sẽ còn tiếp tục là nguồn cảm hứng của những người làm phim và niềm say mê của các khán giả, nhất là khán giả “nhí”.
SC