Các nước Bắc Âu dân số chừng khoảng 5-8 triệu người, mỗi năm sản xuất trên dưới 20 phim mỗi nước, nhưng có khá nhiều phim được đề cử và đoạt giải tại các liên hoan phim danh giá như Oscars, Golden Globe, Cannes, Berlin…Tên tuổi của các đạo diễn đã nổi danh từ những năm 50-60 như Ingmar Bergman, Lars-Magnus Lindgren, Jan Troell, Bo Widerberg, Roy Andersson (Thụy Điển), Erik Blomberg (Phần Lan), Gabriel Axel (Đan Mạch), Liv Johanne Ullmann-diễn viên, đạo diễn người Na Uy…và các đạo diễn đương đại như Mikael (Thụy Điển), Lars Von Trier, Thomas Vinterberg, Susanne Bier… (Đan Mạch), Morten Tyldum (Na Uy)… được biết đến rộng rãi.
Susanne Bier là nữ đạo diễn người Ðan Mạch thuộc thế hệ trẻ, sinh năm 1960. Cô được biết đến nhiều với những bộ phim nổi bật như Open Hearts (Elsker dig for evigt – 2002), Brothers (Brdre – 2004), After the Wedding (Efter brylluppet – 2006), In a Better World (Hvnen – 2010)… hay loạt phim truyền hình nhiều tập The Night Manager. Cô là nữ đạo diễn đầu tiên có trong tay một giải Golden Globe, một Academy Award, một Emmy Award, và một European Film Award.
Trong đó bộ phim “In a Better World” (Hvnen) – 2010) đoạt cả 3 giải, một Oscar cho hạng mục Best Foreign Language Film, một giải Best Director tại European Film Awards 2011, một giải Best European Film tại Golden Globes 2011, Italy; bộ phim truyền hình nhiều tập The Night Manager đoạt Primetime Emmy Awards 2016 cho “Outstanding Directing for a Limited Series, Movie, or Dramatic Special”. Chưa kể nhiều giải thưởng khác.
Phim của Susanne Bier thường thuộc thể loại hài (comedy), lãng mạn hài (romantic comedy film) hoặc chính kịch (drama), một hai phim thuộc thể loại hồi hộp (thriller film), riêng bộ phim truyền hình nhiều tập The Night Manager vì dựa trên tiểu thuyết cùng tên của John le Carré, nhà văn Anh nổi tiếng về thể loại gián điệp (espionage novels) nên cũng thuộc thể loại này.
Các bộ phim thường không có những cảnh dàn dựng tốn kém, hay sử dụng technique, kỹ xảo, mà tập trung vào câu chuyện, tâm lý của các nhân vật, vào chi tiết. Cốt truyện phim xoay quanh những mối quan hệ trong tình yêu, gia đình, giữa cha mẹ-con cái.
Chẳng hạn, bộ phim Open Hearts (Elsker dig for evigt) (2002) là câu chuyện về hai cặp vợ chồng mà cuộc sống của họ hoàn toàn bị đảo lộn bởi một tai nạn xe hơi và một chuyện ngoại tình. Cặp Joachim và Cecilie đang tràn đầy hạnh phúc, chuẩn bị kết hôn thì tai nạn xe hơi xảy ra khiến Joachim vĩnh viễn tàn phế, bất động. Niels là một bác sĩ tại bệnh viện, thoạt đầu chỉ định gặp Cecilie để xin lỗi về tai nạn do vợ mình, Marie, cầm lái (mặc dù cảnh sát đã xác định lỗi không hoàn toàn thuộc về Marie), và để an ủi cô gái. Nhưng sau đó Niels lại nảy sinh tình cảm với Cecilie. Niels, người có một mái ấm gia đình hạnh phúc và chưa bao giờ phản bội vợ đã ngoại tình với Cecilie và quyết định bỏ vợ, bỏ đứa con gái tuổi teen và hai đứa con trai sinh đôi để đến với Cecilie nhưng đúng lúc đó thì Joachim sau một thời gian dằn hắt, xua đuổi Cecilie vì mặc cảm sau tai nạn, lại thay đổi tâm tính và muốn gặp Cecilie…
Phim đi sâu khai thác những diễn biến tâm lý trong mỗi nhân vật khi cuộc sống đặt họ trước những thử thách: Joachim trước và sau khi tai nạn xảy ra, Cecilie trong nỗi cô đơn, tuyệt vọng đã tìm đến bờ vai của Niels nhưng rồi lại bị giằng xé giữa những rung động với Niels và tình yêu lẫn cảm giác muốn chia sẻ nỗi bất hạnh với Joachim, Niels thì bị phân thân giữa tình cảm với Cecilie, người chỉ hơn con gái mình dăm bảy tuổi, với mái ấm gia đình và tình yêu của người vợ, bản thân Marie cũng bị giằng xé giữa cảm giác có lỗi với Joachim và Cecilie và nỗi đau bị phản bội…
Bộ phim Brothers (Danish: Brdre), 2004 là câu chuyện về hai anh em trong một gia đình, trong đó người anh luôn luôn được đánh giá cao hơn trong con mắt của người cha và của xã hội: thành đạt hơn, cuộc sống ổn định hơn, tính tình, cách cư xử mực thước hơn, có một gia đình hạnh phúc với vợ và hai con gái; còn người em trai thì lông bông, không ổn định, thường xuyên uống rượu, dính vào một vụ cướp ngân hàng và phải ngồi tù… Rồi người anh, Michael, một sĩ quan Ðan Mạch, được gửi đến hoạt động trong Lực lượng Hỗ trợ An ninh Quốc tế ở Afghanistan trong ba tháng. Nhiệm vụ đầu tiên của Michael là tìm kiếm một kỹ thuật viên radar trẻ đã bị mất tích khỏi đội hình vài ngày trước đó. Trong khi tìm kiếm, máy bay trực thăng của Michael bị bắn hạ và Michael bị bắt như một tù nhân chiến tranh, nhưng gia đình và mọi người lại tưởng là anh đã chết.
Sau một thời gian bị bắt, Michael may mắn được giải cứu, nhưng khi trở về, mọi người đều nhận ra Michael đã hoàn toàn thay đổi thành một con người khác-lầm lì, đau khổ, giận dữ, hung hãn, và trong một lần không kiềm chế đã đập phá nhà cửa, đe dọa giết chết vợ và các con, sau đó đánh Jannik và khi cảnh sát tới, đã cướp súng của một cảnh sát chĩa vào họ thách thức. Michael bị bắt vào tù. Chuyện gì đã xảy ra trong thời gian Michael bị bắt làm tù nhân, nỗi đau, tội lỗi nào đã làm thay đổi hoàn toàn tâm tính của Michael? Có mấy ai đủ dũng cảm khi phải chọn lựa giữa việc chấp nhận chết và giết người để được sống sót?
Bộ phim được các nhà sản xuất phim Mỹ làm lại với cùng tên, năm 2009, do Jim Sheridan đạo diễn.
Trong After the Wedding (Danish: Efter brylluppet), 2006, các nhân vật cũng lại đứng trước một bước ngoặt mới khiến cuộc sống, con đường đi của họ trước đó hoàn toàn thay đổi. Sau hai mươi năm xa cách, Jacob Petersen tình cờ gặp lại người yêu cũ, Helene, và cũng rất vô tình, tại đám cưới của Anna, con gái của Helene, anh mới được biết rằng Jørgen, chồng của Helene, không phải là cha ruột của Anna. Ðiều này làm dấy lên mối nghi ngờ trong anh rằng Anna có thể là con gái của mình. Sự thật đúng là như vậy. Jacob lại bị đặt vào một tình thế khó xử hơn khi Jørgen, CEO của tập đoàn Ðan Mạch đã tài trợ đáng kể cho việc duy trì sự tồn tại của một trại trẻ mồ côi ở Ấn Ðộ – dự án mà Jacob gắn bó nhiều năm, buộc anh phải chọn lựa giữa việc chấp nhận một số tiền tài trợ lớn nếu không trại trẻ mồ côi sẽ phải đóng cửa, nhưng với điều kiện Jacob phải ở lại Ðan Mạch. Sự thật là Jørgen mắc bệnh nặng, thời gian sống không còn được bao lâu và Jørgen muốn dùng cái hợp đồng này để giữ Jacob ở lại nhằm chăm sóc Helene, Anne và hai đứa con trai sinh đôi còn quá nhỏ của mình. Cảm giác như bị mắc bẫy, bị mua, Jacob giận dữ cương quyết bỏ đi, nhưng nỗi đau của đứa con gái vừa bị phản bội khiến anh nhận ra mình phải ở lại, ít nhất vì con gái cần có mình…
In a Better World (Danish: Hvnen, “the revenge”), 2010 cũng là một câu chuyện về mối quan hệ trong hôn nhân và gia đình, giữa vợ chồng, cha mẹ và con cái…với hai đứa trẻ 12 tuổi Christian và Elias được đẩy thành nhân vật trung tâm, mỗi đứa một tính cách khác nhau. Elias, yếu đuối hơn, thường xuyên bị bắt nạt ở trường cho tới khi Christian, một học sinh mới được chuyển đến. Christian lầm lì, không biết sợ hãi, không thích những người bỏ cuộc và có xu hướng đáp trả khi bị bức hiếp, đã trở thành bạn thân của Elias.
Hai cậu bé lớn lên trong những gia đình với những bi kịch riêng. Quan hệ giữa Christian và người bố Claus, không được gần gũi cho lắm. Christian luôn oán giận bố vì đã không nói thật về tình trạng sức khỏe của mẹ em cho đến khi người mẹ chết. Còn bố mẹ của Elias thì lại đang chuẩn bị ly hôn. Vì muốn “trả thù” giùm cho Anton, bố của Elias, bị một tay thợ máy hung hãn đánh vào mặt, Christian đã rủ rê Elias chế tạo một quả bom để làm nổ chiếc xe hơi của tay này nhưng không may Elias lại bị thương. Tưởng rằng mình đã gây ra cái chết cho bạn, cậu bé Christian đã leo lên tầng thượng một tòa nhà cao định tự sát nhưng được Anton cứu kịp…
Cũng như tất cả các phim khác của Susanne Bier, In a Better World tập trung vào tính cách, diễn biến tâm lý của các nhân vật. Ở đây hai nhân vật trung tâm lại là hai đứa trẻ ở vào cái lứa tuổi lớn thì chưa lớn, nhưng cũng không còn là trẻ con, dễ phản ứng với người lớn, nhạy cảm quá mức, và ương bướng. Từng việc làm, lời nói của bố mẹ, của những người lớn xung quanh cho tới bi kịch riêng của từng gia đình sẽ dễ tác động tới những đứa trẻ, khiến chúng có những việc làm mà nhiều khi người lớn không thể lường hết.
Không ý định rao giảng những thông điệp đạo đức, Susanne Bier chọn đi sâu khai thác những mối quan hệ tình yêu, gia đình, khai thác tâm lý của nhân vật và khiến người xem có những lúc rơi nước mắt xúc cảm cùng với số phận, tình cảnh của nhân vật. Với sự tinh tế, nhạy cảm của một đạo diễn nữ, điều đó có vẻ là một lựa chọn tuyệt vời.
Và Susanne Bier đã đóng góp thêm một cái tên nữa vào danh sách các đạo diễn tài năng của điện ảnh Bắc Âu.
SC