Tommy Pham là một cầu thủ bóng chày chơi cho đội St Louis Cardinals, và là người Mỹ gốc Việt thứ ba trong lịch sử của Major League Baseball (MLB). Người thứ nhất là Jim Parque, kế đến là Danny Graves. Tuần lễ đầu tháng Tám năm 2017, Tommy được lên trang bìa tờ báo của đội Cardinals và là đề tài chính của số báo đó.
Sanh năm 1988 tại Las Vegas, Tommy có một người em gái sinh đôi tên Brittney. Ngày hai anh em Tommy/Brittney chào đời, cha của anh là Antoine Pham đang ngồi tù vì tội bán thuốc phiện. Mẹ của Tommy một thân một mình nuôi hai đứa con thơ, làm hai ba job một lúc. Tommy chỉ gặp cha mình hai lần trong đời, năm lên 4 và năm 12 tuổi.
Trong các cuộc phỏng vấn, Tommy nói rất ít về người cha ruột của mình cho nên ta không biết nhiều về nhân vật này ngoại trừ chuyện hồi còn ở trung học Antoine Pham là một thể tháo gia thuộc hạng khá. Tommy Pham có gốc là Việt-American và African-American. Mẹ của Tommy – Tawana Polk, là một người phụ nữ African-American, 47 tuổi, hiện sống tại Las Vegas. Ta có thể phỏng đoán rằng Antoine Pham là một người Việt lai Mỹ, sanh tại Việt Nam và sang Mỹ khoảng thập niên 80 trong diện con lai hoặc vượt biên.
Mẹ của Tommy kể lại, trong lần cuối gặp Antoine ở một bãi đậu xe của Wal-Mart, Tommy hỏi thẳng cha mình: “Tại sao Mẹ của ông (bà Nội) hay nói xấu về Mẹ tôi, trong khi Mẹ tôi không bao giờ nói xấu về ông?!” Quay sang Tawana, Tommy nói “Thôi mình đi!” Kể từ đó Tommy cắt đứt liên lạc luôn với cha ruột của mình, nêu lý do là ông ta vẫn tiếp tục con đường nghiện ngập, vào tù ra khám. “Tôi không cần mấy thứ đó,” Tommy nói. “Tôi phải lo cho mình trước.”
Chính vì hoàn cảnh gia đình không được êm đẹp, bình thường như vậy mà Tommy đã hun đúc cho mình một ý chí mạnh mẽ, tinh thần độc lập và thói quen làm việc cật lực. Từ nhỏ Tommy đã chứng tỏ là một đứa trẻ có năng khiếu về thể thao, có thể chơi football, bóng rổ, bóng chày một cách tự nhiên và dễ dàng. Không những vậy, Tommy còn là một học sinh xuất sắc, ra trường trung học với điểm GPA 4.5–một điều tương đối hiếm so với các cầu thủ học sinh hàng siêu sao.
Năm lên lớp 12 tại trường Durango High School, Tommy được bầu chọn vào đội bóng chày All-State của tiểu bang Nevada. Tommy có thể chơi hai vị trí hoàn toàn khác nhau: Pitcher (ném banh) và Outfielder (chụp banh ở vòng ngoài). Mặc dù Tommy có thể ném trái banh trên 90mph và là một tay Pitcher rất nguy hiểm, nhưng anh lại thích chơi Outfield hơn. Ngoài ra, Tommy còn đánh banh rất giỏi (cũng là một điều hiếm so với các tay Pitcher bình thường). Năm cuối cùng ở trung học, xác suất đánh được banh (Batting Average) của Tommy là .633—một con số cao khủng khiếp.
Ðể giúp bạn đọc hiểu thêm về các thành tích của Tommy, xin sơ lược một vài khái niệm và xác suất căn bản trong baseball. Trước hết là Batting Average (BA), là số lần cầu thủ đánh được banh vào sân và chạy đến được một trong bốn cái base (baseball đến từ chữ base là vậy). Con số này được ghi là một phân số trên 1000, ví dụ như .300 (đọc là “ba trăm”, đồng nghĩa với 300 trên một ngàn), tức là tính trung bình mỗi 1000 lần cầu thủ này ra đánh banh thì anh ta lên được base 300 lần. .300 cũng là Batting Average của một cầu thủ chuyên nghiệp ở cấp Major League. BA của Tommy hiện giờ là .308.
Kế đến là On-Base Percentage (OBP), tức là số lần cầu thủ lên được base–hoặc vì đánh được banh hoặc nhờ các yếu tố khác như bị Pitcher ném banh trúng (Hit by Pitch) hay được “Walk” vì Pitcher ném banh ra ngoài bốn lần. OBP của Tommy là .395, đứng đầu đội.
Kế tiếp là Slugging Average (SA). Giống như Batting Average, Slugging Average cũng đếm số lần cầu thủ đánh được banh vào sân, nhưng tính thêm điểm tuỳ theo cầu thủ chạy được đến base nào. Chẳng hạn như chạy đến 2nd base thì được điểm gấp đôi, 3rd base thì gấp ba, Home Run (HR) thì gấp tư. SA của Tommy hiện nay khoảng .500, trong khi đó SA trung bình của MLB chỉ có .400.
Cộng hết các con số trên lại, ta có một con số gọi là OPS, On-Base plus Slugging Average. OPS cho ta một cái nhìn khá chính xác về năng suất tấn công của một cầu thủ, không những trên bình diện cá nhân mà còn để giúp ghi điểm cho cả đội. Hiện nay OPS của Tommy là .905, nằm trong Top 10 của National League. Ngoài ra, Tommy hiện đang dẫn đầu đội Cardinals với 14 home runs, 13 steals, đứng nhì với tổng cộng 51 runs (bàn ghi điểm).
Ðiều đáng ngạc nhiên là mùa này Tommy chỉ mới được St Louis gọi vào chơi hồi tháng Năm, nghĩa là sau khi mùa banh bắt đầu cả tháng hơn. Vậy mà anh đã qua mặt nhiều cầu thủ khác trên nhiều phương diện. Thế nhưng cuộc hành trình của Tommy Pham để lên được đến đây là một chuỗi kinh nghiệm đầy gian nan khổ cực.
Ngay sau khi ra trường năm 2006, Tommy được đại học California at Fullerton cho học bổng để chơi baseball. Ðồng thời, đội St Louis Cardinals cũng bắt anh ở vòng 16, với tờ hợp đồng trị giá $350,000. Lúc ấy vì thấy gia đình quá túng thiếu, Tommy quyết định không đi học mà xoay qua chơi banh chuyên nghiệp. Trong những năm đầu Tommy chỉ được chơi cho các đội nhỏ trực thuộc hệ thống của đội mẹ Cardinals, từ 1-A đến AA đến AAA, nhưng không lên được đến Major League. Ðã vậy, Tommy còn bị chấn thương đủ kiểu, khi thì trẹo bả vai, lúc thì trật khuỷu tay, phải qua nhiều ca phẫu thuật nên có mùa anh chơi chưa được bao lâu lại bị cho nghỉ.
Chưa hết, Tommy còn mắc một chứng bệnh mắt bẩm sinh gọi là Keratoconus, làm cho mắt bên trái ngày càng mù đi. Anh phải đeo một loại contact lens đặc biệt để giúp mình thấy đường. Ðối với một cầu thủ baseball thì thị giác vô cùng quan trọng vì trái banh được ném với tốc độ 90-100mph, không nhìn thấy kịp thì không cách chi đánh trúng nổi. Vậy mà Tommy vẫn trì chí, tập luyện không ngừng. Nhờ vậy mà đến mùa 2013 Tommy leo lên được đội Memphis Redbirds (AAA), và đến tháng 9 năm 2014 thì được St Louis gọi lên để thay thế cho một cầu thủ bị chấn thương. Ðó là lần đầu tiên trong đời Tommy Pham được chơi trong MLB, rất tiếc là anh không ghi được cú đánh nào.
Sang mùa 2015 Tommy quay lại chơi cho Memphis và đến ngày 3 tháng 7 thì được St Louis gọi lên lần nữa. Ngay hôm sau, 4/7, Tommy đánh được một cú double (lên 2nd base), ăn cắp được một base (steal) và ghi được một điểm. Trận đó nhờ Tommy Pham mà Cardinals đã thắng San Diego 2-1. Thừa thắng xông lên, ngày kế tiếp Tommy đánh được cú home run đầu tiên, thêm một trái double, và ghi ba điểm (Runs Batted In) cho mình và cho đồng đội. St Louis dứt San Diego một lần nữa với tỉ số 3-2, hoàn toàn do công của Tommy Pham.
Từ đó đến cuối mùa, Tommy đánh rất đều tay và được St Louis giữ lại cho đến khi đội Cardinals vào được playoff. Tại vòng đầu, đánh với đội Chicago Cubs, Tommy đã quất được trái home run đầu tiên trong mùa playoff đầu tiên của mình. Nhưng rất tiếc là năm đó đội St Louis bị Chicago loại ngay ở vòng ngoài nên Tommy không có cơ hội để vào sâu hơn.
Qua đến mùa 2016, Tommy được St Louis tiếp tục cho chơi ngay từ trận đầu tiên, tức Opening Day, nhưng chỉ mới được một inning thì Tommy lại bị chấn thương phải được khiêng ra khỏi sân. Thế là chưa kịp làm ăn gì Tommy đã phải bị treo giò mấy tháng để chờ lành bệnh. Tới tháng 8, 2016 Tommy mới quay trở lại với đội Cardinals, lúc này đã gần hết mùa và St Louis cũng không còn hy vọng gì vào được playoff.
Qua năm 2017 Tommy bị đưa trở xuống chơi cho đội Memphis vì St Louis dư người. Phải đợi đến tháng 5 Tommy mới được gọi lên trở lại nhờ một cầu thủ khác bị chấn thương. Lần này Tommy nhất quyết chứng tỏ tài năng của mình, và đã dẫn đầu đội về cả công (offense) lẫn thủ (defense). Năm nay đã 29 tuổi, Tommy biết rằng mình chỉ còn chừng 5-7 năm nữa để chơi banh chuyên nghiệp, thành ra anh không thể nào bỏ lỡ cơ hội này.
Ðồng đội ai cũng nể Tommy ở chỗ anh luôn là người đến sớm về trễ, tập dợt nhiều hơn mọi người, và lúc nào cũng tìm cách để tiến bộ hơn. Các tờ báo lớn của St Louis đều gọi Tommy là “thủ lãnh” (leader) hiện nay của đội banh, có khả năng đưa Cardinals vào mùa playoff năm nay.
Về phần mình, Tommy tâm sự: “Ngay từ nhỏ tôi đã phải tự tập luyện một mình. Mẹ tôi đi làm đầu tắt mặt tối, hiếm khi có thì giờ đi coi tôi chơi banh. Bạn bè đồng trang lứa đứa nào cũng có cha mẹ đi theo cổ võ, tôi thì chẳng có ai. Nhưng tôi không lấy đó làm buồn, mà ngược lại nó thúc đẩy tôi phải quyết tâm hơn, mạnh mẽ hơn. Nhờ vậy nên tôi mới có được ngày hôm nay. Nhiều người kêu tôi nên cười nhiều hơn, đừng nên lúc nào cũng quá nghiêm nghị. Nhưng con người tôi là như thế, vì hoàn cảnh uốn nắn tôi ra như vậy.
Chỉ tiếc rằng tôi đã đánh mất mấy năm trời vì bị thương, chứ nếu không có lẽ giờ này tôi đâu phải lo lắng không biết mùa tới mình có còn được chơi tiếp hay không. Có lúc tôi đã muốn bỏ cuộc lắm chứ, vì cảm thấy mình như bị kẹt trong Minor League hoài, không tiến lên được. Hồi đầu năm tôi gọi cho người bạn thân nhất là Alvin Ramirez và nói với anh ta là tôi chán chơi cho mấy đội AAA lắm rồi. Alvin cản, không cho tôi bỏ cuộc. Anh nói là tôi đã bỏ ra biết bao công sức, ráng thêm tí nữa đâu sao. Tôi nghe lời Alvin, vì Bố anh ấy cũng là cha đỡ đầu cho tôi, hay chở tôi đi đánh banh khi tôi còn nhỏ xíu những khi Mẹ tôi quá bận. Y như rằng, hai tuần sau tôi được tin St Louis gọi tôi vào thay thế cho hai tay Outfielder bị chấn thương.”
Ngay lập tức, Tommy quất liền 6 cú, luôn cả ba trái Home Runs. Từ tháng 5 tới nay Tommy luôn luôn đứng nhất nhì trong đội về Batting Average (BA), Slugging Average (SA) và On-Base Slugging (OPS). Với đà này, khi hai cầu thủ kia mạnh khoẻ trở lại không biết ông bầu của St Louis sẽ phải sắp xếp nhân sự ra sao. Một điều chắc chắn là nếu được chơi, Tommy Pham sẽ không để cho ai phải thất vọng về mình.
BB