Trong thời đại nhiếp ảnh số (digital) ngày nay, gần như tất cả máy ảnh DSLR và mirrorless đều chụp ra hình màu (color). Nhưng nhiều người thích “chơi hình” trắng đen (black and white) đã chuyển những tấm ảnh màu của họ thành trắng đen.
Kỹ thuật chuyển ảnh màu qua trắng đen không phải là khó – nếu bạn giỏi về software thì chỉ cần một vài click chuột bạn sẽ có ảnh B&W dễ dàng. Thậm chí, những máy ảnh smartphones đều có apps với chức năng đổi hình thành trắng đen. Nhưng, cái khó là làm sao chọn những tấm ảnh thích hợp để chuyển qua trắng đen và đồng thời tăng giá trị nghệ thuật của nó.
Chuyển ảnh màu qua “trắng đen”. Ai cũng dùng chữ này, tôi cũng vậy. Nhưng chúng ta thật ra không nên nói “trắng đen”. Có thể vì nó là một từ ngữ dễ nói, và “trắng đen” có thể được dễ hiểu hơn nhiều. Tuy nhiên, từ ngữ đó không đúng sự thật, và greyscale (tỷ lệ xám) thật ra chính xác hơn nhiều.
Lý do để chọn greyscale
Có lẽ bạn đã từng nghe qua một vài lý do tiêu chuẩn để chọn ảnh chuyển qua greyscale. Cho nhiều người, lý do trên hết là để cho thấy hình dáng, hình thù, và đường nét. Liên quan mật thiết với lý do này là khả năng nhấn mạnh sự kết cấu.
Hơn nữa, cách áp dụng greyscale cũng có thể giúp tạo tâm trạng, và làm nổi bật không khí của tấm ảnh. Quang lượng (luminance), độ sáng tương đối của những đối tượng trong khung ảnh, thường được đặt nhiều ưu tiên hơn. Tất cả những điều này đều là lý do tốt để chọn greyscale.
Ví dụ đầu tiên
Nhiều tháng sau khi tôi chụp người này, tôi đã quay lại và chuyển tấm hình thành greyscale. Lúc tôi gặp người đàn ông này, tôi thấy gương mặt của anh ta hay hay, nhưng tôi lại không nghĩ tấm ảnh chân dung có tí giá trị nào. Rồi:
Như bạn thấy, tấm hình sau khi chuyển qua greyscale, có chiều sâu hơn nhiều.
Những lý do bao gồm những điều tôi đã nói trong đoạn trên. Theo tôi, điều chủ yếu là cái “hồn” của tấm ảnh.
Loại bỏ những vật gây rối
Ðối với tôi, điểm căn bản để nắm vững là nếu một yếu tố nào trong ảnh mà không đóng góp một cách hữu ích, thì rất có thể đó là một vật gây rối. Và theo triết lý Thiền, nhắm vào sự sáng suốt của tầm nhìn, loại bỏ đi tất cả những gì không cần thiết.
Hãy nhìn tấm ảnh sạp bán dưa hấu dưới đây, bạn nghĩ đề tài là gì, dụng ý là gì, câu chuyện là gì?
Dĩ nhiên, đặc điểm lớn nhất của tấm ảnh là những trái dưa hấu, và tôi không nghĩ nó là màu của chúng, tôi nghĩ nó là hình dáng của chúng, và sự lặp lại nhiều lần của hình dáng đó, được đề cao bởi ánh sáng viền. Tôi chắc chắn rằng chiếc xe van phía sau không giúp gì, không thêm gì vào câu chuyện, và còn là một vật gây rối nữa.
Phương pháp loại bỏ những yếu tố không đóng góp, không cần thiết, nên là lý do tại sao bạn chọn chuyển một tấm hình qua greyscale. Và vật gây rối lớn nhất chính là màu sắc. Một lời mách bảo mà tôi đã nghe 15 năm trước, điều mà tôi cảm thấy rất hữu ích, rằng lý do để chuyển một tấm ảnh qua greyscale là nó loại bỏ tất cả những màu sắc gây rối.