Tháng Bảy. Chủ Nhật vừa qua đúng ngày trùng thất, mưa ngâu rơi đây đó đầy trời. Cũng sắp đến rằm tháng Bảy. Mùa Vu Lan, mùa báo hiếu, tưởng nhớ mẹ. Ðêm nay, nhìn lên trời đã thấy mảnh trăng lưỡi liềm. Ở quê nhà có nhìn thấy trăng? Hay mưa dầm đã rơi trên những cánh đồng, những khúc sông vắng lạnh.
Hướng về tháng Bảy ngày rằm, Phan Thị Như Ngọc đã viết những dòng sau đây khi ngồi quán cà phê bên đường cùng nhà báo Anh Tuấn từ nước ngoài về. Ở những dòng này, ta thấy hiện lên không khí Chiêu Hồn Ca của Nguyễn Du trong đó có mưa dầm, ngọn đường lê và có lẽ cả “một đóa trăng tàn lẩn lút bay”, như trong thơ Thanh Tâm Tuyền. Ôi, lòng ta đã nới rộng tới vô biên và đụng tới đáy hồn nhân loại rồi chăng? Xin cám ơn Như Ngọc.
“Tôi xin lỗi chàng (nhà báo Tây Âu), cầm tách trà đứng dậy, nhường chỗ cho thằng nhỏ mặc chiếc áo thun xanh chen vào bứt cỏ, đút vô hộp dế. Vạt cỏ ven đường hẻm chỗ thằng nhỏ hí húi, nở đầy hoa xa trục thảo khiêm tốn nhưng óng ánh vàng như mặt trời mới mọc. Tôi nhìn nó cho dế ăn hàng ngày, quen mặt. Hôm nay thằng nhỏ hái nhiều cỏ. Nó bảo con mèo ở nhà đau bụng, mẹ nói hái cỏ về cho mèo ăn với…
“Thằng nhỏ đi với bố. Bố nó không giúp con hái cỏ, không bắt chuyện với ai, ngồi với ly đen ngút khói. Gọi thêm cái đen nữa. Không uống. Nhưng rưới chậm rãi xuống cỏ. Mặt buồn hơn ngày mùa đông ở rừng. Chủ quán và tôi từng thấy nghi thức này. Mấy năm nay một kiểu như vậy, vào một ngày nhất định. Tay nhà báo về từ Tây Âu hất mắt ra ý hỏi. Tôi vắn tắt Cho các bạn ông ấy. Chết rồi sao? Không, nhưng ở bên kia. Thì cũng coi như chết chứ gì… Vạt cỏ lúc nãy thằng con hái những đọt non nuôi dế, chữa bệnh mèo, bây giờ nhớp nháp, lấp xấp cà phê đen. Cỏ chắc vẫn sống. Nhưng lòng người đau gì dai dẳng lạ. Mỗi năm một lần, tháng Bảy âm lịch, như kiểu người ta xá tội vong nhân.
“Cuối tháng Bảy, tivi truyền suốt ngày hình ảnh lụt lội, kiếp người trôi dạt, chiến sự bùng lan… Khắp thế giới lòng người sưng tấy cuồng nộ, ruộng đồng rách nát, sa mạc sần sùi kẽm gai hầm hào, thành phố sụp đổ hấp hối. Trong bối cảnh như vậy, cần vô cùng một mùa Vu Lan báo hiếu. Trời đất bắt đầu ngập ngừng thu, lòng người chùng thấp… Tầm này hoa lau nhuốm bạc, lá ngô rụng vàng đây. Sài Gòn không như đất Bắc có mưa dầm sùi sụt, có gió may hiu hắt dặm đường lê nhưng Sài Gòn vẫn có những giọt nước mắt con cái dành nhớ tưởng song thân đã khuất, nhớ tưởng – và cả cầu siêu – cho bao người vong hồn uổng tử. Nguyễn Du viết Văn tế xưa kia chỉ kể thập loại chúng sinh mà đã khiến người nghe buồn đau tê tái. Bây giờ thập loại nọ nào thấm thía gì! Trái đất như con quái vật khát nước đói ăn, hàng ngày há miệng uống máu người, nuốt thịt người không chán. Mà cũng chính nó- chao ơi- từng là đất mẹ nuôi cây cối, sông suối, con người… hiền hòa biết mấy!
“Tháng Bảy này ai xá tội cho ai, xá bao nhiêu cho đủ, đọc Văn tế thập loại chúng sinh nữa ư, đọc nơi đâu, cho ai nghe giữa tiếng gào khóc, sóng nước trào dâng?
“Tôi không muốn tìm câu trả lời trong những cơ sở tôn giáo. Một mình tìm ra ven đồi cỏ, rưới cà phê, nằm xuống, sấp mặt rưng rưng, lời ủ hương hoa hồng trắng Song thân ơi, bạn bè ơi, chúng sinh ơi… chén đắng trên cỏ xanh này một mình xin uống. Kiếp này và muôn kiếp về sau. Nguyện cầu…
TN
trích theo Phan Thị Như Ngọc