Lời giới thiệu: Với một giọng văn bạt mạng, dí dỏm, tinh nghịch và sôi động, tác giả Hồ Đắc Vũ luôn mang lại cho người đọc những nụ cười; và từ lâu, anh đã trở thành một gương mặt quen thuộc của độc giả Trẻ. Nhưng ít ai biết viết văn chỉ là chuyện vui chơi, anh có tài chụp ảnh rất tới và là một tay… làm bếp tài ba. Nhưng nghề chính, để nuôi nghề phụ viết văn là đạo diễn phim hoạt họa. Anh cũng là một họa sĩ.
Trẻ: Chúng tôi không biết anh có nghề làm phim hoạt họa. Anh bắt đầu nghề này khi nào, lúc qua Mỹ hay khi còn trong nước?
HĐV: – Năm 1971. Lúc đó tôi đang hoàn thành bộ truyện tranh “Bức tượng cổ ” cho ông Từ Bá Châu, từ Pháp về, ông sản xuất phim và đang mở trung tâm xuất bản ABC tại SG. Bộ truyện tranh khổ lớn, màu mè đẹp đẽ trong một đêm biến thành tro vì nhà xuất bản vừa chuẩn bị khai trương thì…bị cháy! Ông Châu bỏ hết dù đã trả tiền nhuận bút khá cao cho tôi!
Trẻ: Nhưng nhà cháy đâu dính gì chuyện làm phim hoạt họa?
HĐV: – Tại nhà cháy nên ngồi nhà chơi nhạc, vẽ tranh, có cậu em vợ (Trần Duy Sĩ, con trai Họa Sĩ Duy Liêm, hiện là đạo diễn hoạt họa tại Oregon, USA) bữa đó tới nhà chơi mấy bản classic, khoe cây Yamaha mới.
– Em đang chuẩn bị làm phim hoạt họa với anh Nguyễn Vi! Em không rành hoạt họa lắm, anh Vi cần những người hiểu hoạt họa như anh!
Thứ Hai đầu tuần, Sĩ giới thiệu gặp anh Nguyễn Vi, làm cho LIDAC phim (Giám Ðốc Phạm Hoàng Kim) người đang cố gắng thực hiện bộ phim hoạt họa màu, màn ảnh rộng đầu tiên của Sài Gòn, Việt Nam, anh em kết nhau khi biết tôi đã được học về hoạt họa (Mỹ, Nhật) và cũng mơ ước được làm phim, vậy là 1972 chúng tôi bắt tay thực hiện bộ phim HOA LƯ ( Ðinh Bộ Lĩnh), màu Kodak, dài 90 phút, màn ảnh rộng. Nếu hoàn tất, sẽ là bộ phim hoạt họa đầu tiên của Sài Gòn; trước đó chưa có bộ phim nào, cũng chưa có ai làm, ngoài những khúc phim quảng cáo ngắn…
Trẻ: Đúng là “duyên số”. Cảm giác của anh khi đó ra sao?
HĐV: Cái gì mần đầu tiên cũng đã và run! Ðã vì làm được loại phim công phu, khó xơi nhất trong những loại phim. Vì đây là phim đầu tay trong đời, tôi và anh Nguyễn Vi vừa làm, vừa thực tập, tìm tòi, thí nghiệm… Khi những thước phim test đầu tiên từ Hương Cảng gởi về, chúng tôi ngồi coi chung với Ðạo Diễn Thái Thúc Nha tại Alfa films, coi xong ôm nhau cười muốn khóc!
Trẻ: Tại sao cười? Chắc thấy “đã” quá hả?
HĐV: – Sợ!
Anh Nguyễn Vi rên:
– Moi thấy còn quá nhiều điều cần làm cho bộ phim! Mới có chục cảnh, ăn thua gì!
Tôi nói không ra hơi.
– 6 tháng như giọt nước đổ thùng…
Trẻ: Rồi mấy anh có dám tiếp tục không?
HĐV: Cây lao dài đã phóng, lưng cọp đã leo! Làm luôn chứ! Ông Phạm Hoàng Kim đến thăm và rất hài lòng với những thước phim đầu tiên. Có thêm ít họa sĩ đầu quân, giúp về đi nét tô màu, quay test 16 mm, tôi làm họa sĩ chính, Duy Sĩ, và 2 họa sĩ khác làm xen kẽ (inbetweeners), họa sĩ Hồ Ðắc Ngọc vẽ phông, công việc chạy ngon!
Hôm đó sáng Thứ Hai, anh Nguyễn Vi đưa thiệp mời.
– Tòa Ðại Sứ Nhật mời tham dự “Hoạt họa Nhật”!
Tối Thứ Sáu dự tiếp tân với danh nghĩa những người làm phim hoạt họa Việt Nam (!) tại tòa Ðại Sứ Nhật ở Sài Gòn, uống rượu ăn Sushi, xem phim hoạt họa nổi tiếng của Nhật: Kimba, Astro Boy.
Anh Nguyễn Vi lái xe đưa tôi về, hai người như cấm khẩu.
Hai bộ phim nhà nghề của Nhật, đã làm tụi này không dám mở lời khi so với phim Hoa Lư, cái đang là nỗi tự hào lớn của Sài Gòn.
Ghé phở Pasteur.
Anh Nguyễn Vi vỗ vai.
– Mình phải làm, làm cho ra trò! Sợ thì tiếp tục sợ!
Hai anh em cười ha hả.
Phòng Văn Hóa Mỹ muốn tài trợ, Lidac không chịu.
Trẻ: Anh có nhắc đến họa sĩ Hồ Đắc Ngọc. Có bà con gì hay chỉ trùng họ thôi?
HĐV: Dòng họ Hồ Ðắc gốc ở Huế, anh Hồ Ðắc Ngọc và tôi cùng một gốc có thể cùng dòng họ.
Trẻ: Trở lại bộ phim. Dấu hiệu về bộ phim đầu tay vậy là quá tốt, phim ngon lành?
HĐV: Xem như ổn. Mẻ nháp cuối cùng của phân đoạn 2 về tới Sài Gòn ngày 27 tháng 4-75, hôm sau tiệc tưng bừng.
Sáng 28 tháng 4-75 bỏ hãng phim chạy về nhà.
Bia chưa khô ly, 30 Tháng Tư Sài Gòn mất, phim Hoa Lư đứt tuồng!
Trẻ: Sau 75 anh có tiếp tục làm không? Nghe nói hồi đó miền Bắc cũng có làm phim hoạt họa thì phải, có nhiều phim không hay?
HĐV: (Thở dài) Sài Gòn đổi thành TP HCM, Trung Tâm Quốc Gia Ðiện Ảnh mặc áo Xí Nghiệp Phim Tổng Hợp bao gồm Xưởng phim hoạt họa, HÐV tiếp tục, đạo diễn tới phim thứ 3 thì đi Nga, về làm Phó Giám Ðốc, tiếp tục…Tiếp tục lấy giải nhất họa sĩ, giải Sen bạc phim, giải nhất Ðạo Diễn Liên Hoan VN lần 7.
Trẻ: Lúc đó anh có “ấn tượng” gì nhất?
…
Trẻ: – Hello! anh HĐV còn đó hông?
…
Trẻ: – Hê?
HĐV:
– Xin lỗi! Còn đây! Ðang lấy lại “ấn tượng”! Nó rớt vô ly bia…
Năm 1979, đạo diễn phim “Học làm tổ”, mình chơi bạo, dàn dựng phim trên bối cảnh chụp hình thật, trắng đen, tô màu như sơn dầu, nhân vật màu bình thường, nhạc Y Vân. Xong phim Giám Ðốc gọi.
– Cậu lên gặp tôi ngay!
Lên.
– Tại sao cậu dùng phong cảnh chụp trắng đen, tô màu để làm phim hoạt họa?! Tôi không thấy ai làm chuyện này!
– Dạ! Vậy mới là nghệ thuật! Không có thằng điên nào làm! Thằng HÐV làm!
Cười liều.
Anh Giám Ðốc không thích, nhưng cuối năm thì phim được Nga chọn triển lãm: Khám phá mới của phim “hoạt hình” và tôi nhận giấy khen!?!
Năm đó HÐV nổi bên Nga, lều bều ở VN!
Trẻ: Sau đó anh vượt biên qua Mỹ?
HĐV: Không qua Mỹ, tôi vượt biên và định cư Montreal, Canada?
Trẻ: Anh tiếp nối với công việc hoạt họa ra sao? Vì ở nước ngoài, có thể những tiêu chuẩn cho một họa sĩ hoạt họa đã khác. Chưa nói đến rào cản văn hóa, ngôn ngữ.
HĐV: Tôi được học đúng phong cách hoạt họa Mỹ, tham dự khóa phim hoạt họa ngắn hạn của Trung Tâm Văn Hóa Nhật tại Hội Việt Mỹ ở Sài Gòn, USAID ở Sài Gòn, hơn nữa tốt nghiệp Anh văn ở đó, có dạy thêm 2 năm, nên nhảy qua rào cản!
1190. Ðầu tiên, làm phim quảng cáo TV cho Animathon, một triển lãm tranh, thi đậu vô hãng phim Michael Mills Animation House. Năm 1997 triển lãm tranh lần 2, và được giải phim quảng cáo trong năm (phim Co-op). Tiếp tục, tiếp tục! Qua Anh, sau đó qua Mỹ làm việc, hãng phim đưa về Sài Gòn làm Art Director cho Armada TMT, thực hiện 132 phim hoạt họa ngắn Kid Paddle cho Dupuis (Pháp -Thụy Sĩ). Trở về Boston 2007 mần tiếp, 2013 qua Tàu làm về Industrial Designs, làm phim tiếp cho đến 2016, hoàn thành kịch bản phim, phân cảnh kỹ thuật dài 90 phút, về hưu 2017.
