G. xảy ra đêm lễ Halloween, là đêm của ma quỷ nhưng thiên thần hiện ra. Gabrielle là sứ thần của Thiên chúa, từng đem Tin mừng cho Maria sẽ làm Mẹ Đồng trinh, đã đến trong vườn nhà Võ Đình. Nàng là ai? Đến để làm gì? Đôi cánh nàng óng ánh sắc hỏa hoàng rực rỡ trên thân mình ngọc thạch tuyệt mỹ. Nàng có thật sự là thiên thần hay chỉ là một half-woman, half-bird creature? Tứ truyện lạ, bố cục chặt chẽ, bút pháp toát ngời màu sắc với một nhân sinh quan thâm trầm: con người không thoát khỏi bản năng chiếm hữu của si mê và dục vọng nhưng cùng lúc biết ý thức…

Trần Vũ

G.

G đến trong đời tôi một cách hết sức bất ngờ, vào ngày cuối tháng Mười dương lịch, Halloween Day. Tôi nhớ đúng ngày đó mặc dù nhiều năm đã trôi qua: Trong ký ức tôi hình ảnh của G. cũng là hình ảnh của vàng kim, vàng kim của lá thu và bí ngô.

Hôm đó khí trời ấm áp, gió thổi hây hây, lá vàng rụng đầy vườn. Nhưng khi chiều về, se se lạnh, sương mù lan xuống từ trên núi, trong sương đã nghe có ít nhiều cái rét mướt của những vùng băng tuyết xa xôi. Tôi vừa đặt bút xuống bàn, bỗng nghe tiếng gọi rộn rã từ nhà dưới. Tôi vụt chạy xuống gác, vào phòng khách; vợ tôi và hai con chúng tôi đang nép mình vào cánh cửa lớn trông ra ngoài hiên. Trước đó có mấy giây đồng hồ ba mẹ con kêu gọi ầm ĩ, bây giờ lại ngồi bất động như bị thôi miên, như sợ rằng chỉ một cử động, một hơi thở mạnh, cũng đủ làm cho hình ảnh mình đang chiêm ngưỡng tan biến đi mất.

Tôi lại gần. Yên, đứa con gái lớn năm đó đã mười sáu, quay lại tôi, mắt long lanh, một ngón tay để ngang môi. Hiểu ý, tôi nhìn ra bên ngoài cửa kính. Và lập tức tôi nín thở: Ngoài hiên, một con chim lớn, thật lớn, đứng im lìm. Con chim đứng nghiêng, và chúng tôi sững sờ ngắm cái ngoại hình của nó trong một lúc lâu, thật lâu. Bỗng nhiên nó từ từ quay đầu lại, nhìn về phía chúng tôi, rồi khoan thai bước ra vườn. Không hẹn mà chúng tôi cùng thở phào, nhẹ nhõm: Giây phút mê hoặc chấm dứt. Chúng tôi chen chúc cố nhìn kỹ hơn con chim kỳ lạ đang chậm rãi bước ra vườn. “Trời”, “Ðẹp quá”, “Tuyệt trần”, chúng tôi xuýt xoa. Vợ tôi đưa mắt nhìn tôi, và tôi biết nàng đang nghĩ gì.

Trong đời, năm thì mười họa, ta may mắn được nhìn thấy một cái gì đó đẹp đẽ lạ thường, đẹp và lạ đến một độ, như người ta vẫn thường nói, “không chịu” được. Cái may mắn đó đến với ta, cùng lúc với một cảm giác đau nhói trong tâm can. Vụt đau rồi hết. Nhưng cái đau sắc cạnh ngắn ngủi đó như có một tác dụng tống mạnh máu ta trong huyết quản, làm cho chân tay ấm hẳn lên và tim đập rộn ràng. Cái đau vụt đến vụt đi, nhưng liền sau đó, ta có cảm tưởng cả thân xác lẫn tâm thần như mới được tắm gội sạch bong. Và lúc ấy ta mới sực nhận ra. À, cái đau nhói đó thực tình đâu phải là một cái “đau”, nó chính là niềm “vui”, một niềm vui đã đến với ta một cách quá mãnh liệt, quá bất ngờ, nếu không nói là quá sỗ sàng!

Hôm đó, tôi đau nhói như thế khi thấy con chim lạ đứng ngoài hiên, im lìm trong ánh sáng vàng kim lãng đãng sương chiều. Vợ tôi thì thầm: “Gabriel, Thiên thần Gabriel…”. “Chính Gabriel”, tôi cũng chặc lưỡi đồng ý, “đúng hơn phải nói là Gabrielle… Chim mái mà, Ðộc nhãn Gabrielle!”

“Ðộc nhãn? Ba nói gì lạ vậy!” Tôi chưa kịp phân bua, cháu trai thứ của tôi, Ba, đã quay lại mẹ và chị: “Ba nói phải quá! Khi nó quay đầu nhìn vào nhà, con thấy nó chỉ có một mắt mà thôi à! Mắt kia trông giống hệt cái nút vậy đó, một cái nút bạc!”  Thằng bé mới lên tám mà đã tinh mắt lắm.

Tôi đâu phải là kẻ chuyên môn về chuyện chim chóc, thế mà nhìn Gabrielle, G., tôi đã tin chắc đó là một con mái. G. lớn lắm, lớn gần như một con ngỗng cỡ bự, nhưng với một tấm thân thon dài, kiều diễm, một tấm thân nữ lưu. Ðường cong vuốt nhẹ từ lưng xuống rồi tuôn ra sau thành chiếc đuôi dài mướt dịu. Nhưng tấm thân con chim kỳ lạ cả đời tôi chưa từng thấy đó tuyệt đẹp ở cái ngực đầy tròn như phần nở của một chiếc độc bình. Bộ ngực càng dâng lên càng căng lên, càng phồng ra, rồi thong dong eo lại, rồi vút trở nên chiếc cổ thanh tú. Chiếc cổ uốn vào rồi ưỡn ra, rồi tém lại thành cái đầu nhỏ xíu ấy – tôi nghĩ đến những chiếc trâm vàng của mấy mệnh phụ trong tranh cổ Tàu. Tôi không kịp thấy mắt – đúng hơn, ngươi – G. màu gì, chỉ nhớ con mắt tốt có đường viền xanh màu đồng rỉ. Còn mắt kia, một con mắt mù chăng, thật tình thằng Ba đã tả rất đúng, quả giống hệt một cái nút nhỏ, một cái nút bạc.

Hình thù con chim lạ tuyệt mỹ đến độ làm tôi sững sờ, mãi một lúc sau tôi nhận thấy là nó có, phải nói là nó toát ra, nó ửng lên, hai màu: Một màu xám bồ câu lấp loáng ánh hồng đào và bạc ròng, và màu kia là một màu lục, màu lục của ngọc thạch  “tourmaline”, với những phản ánh li ti huyết dụ và hỏa hoàng!

Ba kéo tay tôi:  “Ba, ba, sao lại Gabrielle? Ta đặt tên khác được không ba?” Lúc ấy G. đã đi quá hàng giậu trường xuân bao quanh hiên nhà và đang đứng bất động cạnh cây mận ở góc sân. Vợ tôi quay lại hai con: “Ấy, các con không biết đấy, chứ ở quê nhà chúng ta, ai cũng tin rằng bỗng nhiên có con chim lạ đến hiên thì sớm muộn thế nào cũng có tin mừng… Có người lại cho rằng chim lạ đến nhà có nghĩa là có tri kỷ, có bạn rất thân từ xa bất ngờ đến chơi… Nói gì bên nhà, bên này ai cũng biết chuyện ngày xửa ngày xưa Thiên thần Gabriel hiện ra báo cho đức Mẹ Ðồng trinh biết là Người sẽ mang ra đời chú bé Giê-su…”

Mẹ vừa dứt lời, hai đứa đã chạy ùa ra vườn. Ba kéo tay chị năn nỉ: “Ði, chị Yên, ta xua Gabrielle vào trong đồng kia đi chị!”.  “Ðồng” là phần đất trước nhà, trước kia cỏ dại và cây leo tùm lum, cắt dọn mấy cũng không xuể, chúng tôi đành căng rào lưới sắt, rồi thả gia súc vào đấy cho tha hồ đi lại tự do. Nghe Ba nói vậy, tôi vội chạy ra:

“Thôi, vào nhà ngay bây giờ, để yên nó!”.

Mặt trời đã lặn bên kia núi, chúng tôi vẫn còn dùng dằng ở hiên nhà, đứng ngắm con chim lạ. G. có một dáng đi tuyệt đẹp, khoan thai một cách yêu kiều mà vô cùng tự nhiên. Thong dong, từ tốn, mà uyển chuyển dịu dàng như một làn khói vấn vương thoảng dần vào không gian. G. cất một chân lên, duỗi ra dài trong một động tác vừa gọn gàng vừa dung dị, rồi đặt chân xuống một cách vững vàng, đúng đắn, không sái một ly đất. Rồi lại cất chân kia lên, duỗi ra… Thỉnh thoảng G. lại nghiêng đầu, phía bên này, rồi phía bên kia, chỉ nghiêng một tí thôi, trong một khắc giây, nghiêng đầu như để kiểm điểm, không như để duyệt qua cả một cơ đồ hai bên mình, như một nữ chúa xuất cung. Ðiều kỳ lạ, tôi để ý, G. cũng nghiêng đầu về phía con mắt mù, như thể hạt nút nhỏ tí, kín mít, hạt nút bạc là một con mắt hoàn toàn lành mạnh.

Gió chiều hây hây đã ngừng thổi. Sương mù tràn xuống đầy cánh đồng trước nhà, bây giờ trông không khác gì một khoảng biển trời bất động. Trong ánh hoàng hôn nhợt nhạt, cây phượng ta trước sân đen sầm hẳn lại. Bỗng nhiên từ trong bóng tối đó G. vụt bay lên. Từ dưới tàn lá tựa mái nhà của cây phượng, cánh con chim lạ bung xòe như một cái dù lớn bất thần mở ra. Tôi thấy, tôi nghĩ rằng tôi thấy được một ánh lửa lòe sáng; có lẽ một tia nắng nào đó, lưu lạc trên núi kia, bỗng tìm được lối về, hấp tấp phóng lui để hòa mình vào bóng tà huy, và trong lúc vội vã đã va phải con mắt lành của Gabrielle…

o O o

Ðêm Halloween ấy, chúng tôi không loay hoay với chuyện tinh ma phù thủy, cắt gọt bí ngô làm đầu quỷ sứ như hằng năm. Mỗi người một cách, ai nấy còn đang xúc động bởi cuộc viếng thăm của G. Hai chị em Yên và Ba bàn qua tính lại, không biết G. có sẽ trở lại nữa không, có cách gì hay nhất, nếu G. trở lại, để bắt được nó. Năm đó, Ba còn nhỏ lắm, đối với Ba, G. không chỉ là một hình ảnh tuyệt vời; thằng bé muốn bắt G. để nuôi, để  “săn sóc”, như Ba đã nuôi biết bao thứ trước kia. Chuột Tàu, thỏ, rùa, sóc… Nhưng rồi sau một thời gian ngắn, chú chán, chú không săn sóc nữa, chú “quên” thêm thức ăn, “quên” thay nước trong. Rồi khi mẹ chú hoặc tôi nhắc nhở, chú mới sực nhớ ra và chạy ùa đến mấy đứa bạn tí hon, thay cơm, thay nước tùm lum…

Ba thì muốn bắt con chim bỏ lồng, còn Yên, năm đó lớn hơn Ba đến tám tuổi, làm bộ người lớn, khăng khăng bảo em ta không nên bắt chim, hãy để nó tự do đi lại, v.v… Nhưng bỗng nhiên, giữa bữa cơm tối Yên đầu hàng, biểu đồng tình. Nó nói: “Ba mẹ thấy không? Thật tình đâu phải như nhốt một con hoàng anh hay một con vẹt vào lồng! Con tính nếu ta bắt được G,. rồi làm sao dạy cho nó quen mình đi, rồi ta cứ để nó đi lại tự do… Vừa là chim nhà, vừa là chim trời! Ba mẹ xem, cứ tưởng tượng, bà con bạn bè đến chơi, sẽ thấy cái gì? Gabrielle! Cao quý làm sao, đẹp đẽ làm sao! Xám bồ câu nhá, lục ngọc thạch nhá, và hoàng kim nhá, Gabrielle đóng khung bởi khuôn cửa lớn ba mới sơn đỏ thật đẹp hôm nào!…” Tôi nhìn vợ, thấy nàng có vẻ chịu hình ảnh đó quá rồi. Chính ngay với tôi, hình ảnh đó cũng là hình ảnh khi tôi nhìn thấy con chim lạ đầu tiên.

Trong giây khắc đó, vạn vật như thể dừng lại, nín thở. Sắc đẹp của con chim lớn quá kỳ diệu, quá sức tưởng tượng, đến cái độ tôi tưởng chẳng những không cảm nhận được, mà còn không chịu đựng được. Lá rụng tơi tả quanh mình, nhưng G. vẫn đứng yên giữa sân xi-măng, lông lá không mảy may xao xuyến; trên đầu G. cái “vương miện” với dăm lông mao nhỏ rí, cuối lông xòa ra thành bông hoa tí ti, mấy cái trâm vàng ấy, chỉ mấy cái ấy thôi, rung rinh khe khẽ như sợi dây đàn ngay sau lúc âm thanh mới bay xa… Trong giây khắc đó, tôi tưởng như tôi đã được một sức mạnh huyền bí nào nắm bổng bay về quá khứ, bay về một thời xa xăm nào ở miền Viễn Ðông, và lúc đó, tiền thân của tôi, một bậc vương giả, một nhà hàn nho, hay một bác nông dân, tình cờ bước ra sân trước, và thình lình được nhìn lại mặt một người bạn thiết, một người thân ruột, sau những năm dài âm dương cách biệt.

Chiều Halloween năm đó, tôi không nghĩ đến ngay niềm tin truyền thống Ðông phương về sự chim lạ đến nhà. Nhưng nhìn thấy G., tôi đã nhận ra G. là một con Kỳ Ðiểu, một người Bạn, một Thiên thần. Thiên thần đã đến nơi, và đấy, G. đứng đó trong giây khắc đó, như một phép lạ, tất cả mọi sự Hiển Diện tuyệt vời… Ngày hôm sau, tôi còn nhớ, là một ngày trong tuần, các trường mở cửa. Vợ con tôi dùng dằng mãi rồi cũng phải đi ngủ vì đêm đã khá khuya. Tôi ngồi lại một mình ở nhà dưới, với ngọn lửa củi cháy tí tách trong lò.

Tôi ngồi đọc sách một hồi lâu. Nhưng tâm trí tôi cứ phất phơ đâu đâu. Tôi nghĩ đến những người thân yêu ruột thịt, những bạn bè chí thiết ở nơi xa xôi, trong cõi đời này hay ở thế giới bên kia.

Tôi loay hoay vớ vẩn mãi với những ý tưởng về tình yêu, về sự ly biệt, về khổ đau và chết chóc. Và tôi nghĩ đến G. Từ đâu chẳng rõ, bỗng nhiên G. bay đến chốn này, hạ xuống, đứng giữa hiên nhà chúng tôi, đứng im lìm trong lúc chúng tôi nín thở nhìn ra qua cửa kính. Tôi có cảm tưởng rõ rệt là G. đã đến để cho chúng tôi biết rằng mọi sự đều an lành tự tại, mọi người, bất kể ở đâu, bất kể trong hoàn cảnh nào, đều được “như thường”. G. đâu có phải là Thiên thần của sự Sống, cũng không phải là Sứ Giả của Tử thần. Chỉ có một điều mà thôi, G. muốn nói với chúng tôi: Tất cả đều an nhiên, phải biết, phải hiểu như thế. G. đã đến, đã hạ xuống, đứng yên, đã khoan thai bước những bước một trong sân nhà chúng tôi. Rồi G. vụt bay đi, và có ngọn lửa lòe cháy trong mắt vì một tia nắng lạc lối trong chiều tà đã vụng về cuống quít va phải mắt G. Và tôi biết, nhìn mấy thanh củi cháy rụi trong lò, ngọn lửa lòe sáng trong mắt G. đó là cái phương cách đặc biệt của G. để tung lên chúng tôi một trận mưa pháo bông, như trong một cuộc liên hoan.

Tôi đẩy cửa kính lớn sang một bên, bước ra vườn trước. Ðêm yên tĩnh, se lạnh. Cây cối im lìm. Sương mù mới ban chiều tràn đầy cánh đồng cỏ nay đã tan biến đâu mất.

Bên kia thung lũng đen ngòm, chênh chếch hướng Ðông, ánh sáng mờ mịt của tỉnh lỵ nhỏ bé gần nhất. Ngước lên nhìn trời sao lưa thưa, tôi tự hỏi không biết G. đã bay về đâu.

Ðêm đó tôi ngủ không yên, mộng mị lôi thôi. Một lần tôi đánh thót vùng dậy, hình như tôi nghe một tiếng kêu. Nửa nằm, nửa ngồi, tôi lắng tai nghe ngóng một lúc thật lâu. Tôi ngờ là tôi đã nghe tiếng kêu đó trong mơ, nhưng tôi cứ chỏng tai chờ đợi. Chưa bao giờ trong đời tôi từng nghe một tiếng kêu như thế. Tiếng kêu có một âm hưởng kỳ lạ, có tính chất kim khí, một thứ tiếng đồng, tiếng sắt. Nhưng kỳ lạ thay, tôi tin chắc tiếng kêu đó, nếu có thật, chỉ có thể phát ra từ cuống họng của một sinh vật, một động vật, có xương thịt, có máu nóng.

(còn tiếp 1 kỳ)

Võ Đình, 1979

Trần Vũ đánh máy lại năm 2005 từ tập Xứ Sấm Xét, Nxb Lá Bối, 1980.